Ο Ναός ήταν δισέγγονος του ελευσίνιου βασιλιά Εύμολπου. Με εντολή του μαντείου των Δελφών εισήγαγε τα Μυστήρια της Δήμητρας στην Αρκαδία, ενώ οι αρκαδικές παραδόσεις θέλουν την ίδια τη θεά να τα ιδρύει.
[1] Οι Φενεάτες έχουν και της ελευσίνιας Δήμητρας ένα ιερό, με μυστική τελετή για τη θεά, ισχυριζόμενοι πως γίνονται και εδώ οι ίδιες ιεροπραξίες της Ελευσίνας. Στους Φενεάτες είχε έρθει, κατόπιν δελφικού χρησμού, ο Ναός, τρίτος απόγονος (εγγονός) του Εύμολπου. Κοντά στο ναό της Ελευσίνιας είχε γίνει το λεγόμενο Πέτρωμα, δηλαδή δύο μεγάλοι βράχοι που προσαρμόζονται ο ένας στον άλλο. [2] Κάνοντας κάθε δεύτερο έτος τη μυστική τελετή που την ονομάζουν μεγαλύτερη, ανοίγουν τους βράχους αυτούς και βγάζουν έξω γραπτά κείμενα σχετικά με τη μυστική ιεροπραξία, τα οποία διαβάζουν για να τα ακούσουν οι μύστες, και πάλι τα αφήνουν εκεί κατά τη διάρκεια της ίδιας νύχτας. Ξέρω πως οι περισσότεροι Φενεάτες κάνουν και τους όρκους για τις πιο σημαντικές υποθέσεις στο Πέτρωμα. [3] Πάνω σ’ αυτό υπάρχει επίθεμα στρογγυλό, με προσωπίδα (μάσκα) της Δήμητρας κιδαρίας· ο ιερέας φορεί την προσωπίδα αυτή κατά τη λεγόμενη μεγαλύτερη τελετή και για κάποιο μυστικό λόγο χτυπάει με ράβδους τις υποχθόνιες υπάρξεις. Στους Φενεάτες υπάρχει η παράδοση πως πριν από τον Ναό είχε πάει και η Δήμητρα εκεί κατά τις περιπλανήσεις της. Όσοι από τους Φενεάτες τη δέχτηκαν στο σπίτι τους και τη φιλοξένησαν, σ’ αυτούς έδωσε τα άλλα όσπρια εκτός από τα κουκιά. [4] Υπάρχει ιερός λόγος (απόρρητος) για τον οποίο δε θεωρούν καθαρά όσπρια τα κουκιά. Οι υποδεχθέντες τη θεά, κατά τα λεγόμενα των Φενεατών, Τρισαύλης και Δαμιθάλης ίδρυσαν ναό για τη θέσμια Δήμητρα κάτω από το όρος Κυλλήνη και οργάνωσαν τη μυστική τελετή, η οποία γίνεται και τώρα. Ο ναός αυτός της Θέσμιας βρίσκεται σ’ απόσταση δεκαπέντε περίπου σταδίων από την πόλη. (Παυσ. 8.15.1-4)