Ο Θάμυρης ή Θαμύρας είναι ένας από τους μυθικούς μουσικούς και κατατάσσεται στους Θράκες. Κατάγεται από οικογένεια μουσικών, από τον Φιλάμμωνα, γιο του Απόλλωνα και νικητή άσματος στον δεύτερο αγώνα άσματος στους Δελφούς, και τη Νύμφη του Παρνασσού Αργιόπη ή Αρσινόη, η οποία, την εποχή που ήταν να γεννήσει, μετοίκησε στους Θράκες Οδρύσες, όπου και μεγάλωσε ο Θάμυρης μέσα σε ένα περιβάλλον μουσικόφιλο. Άλλοι λένε ότι ήταν γιος του Αέθλιου και εγγονός του Ενδυμίωνα, γιος μιας Μούσας, της Ερατώς ή της Μελπομένης. Ήταν πολύ όμορφος, ερωτεύτηκε τον Υάκινθο και λεγόταν ότι αυτός πρώτος εισήγαγε τον έρωτα ανάμεσα στους άνδρες. Μουσικός άριστος, πολύ καλός στο τραγούδι και τη λύρα —πώς αλλιώς, αφού είχε για δάσκαλο τον άλλο σπουδαίο μουσικό, τον Λίνο;—, καινοτόμος, ευρετής του δωρικού τρόπου, συνθέτης Θεογονίας, Κοσμογονίας και μιας Τιτανομαχίας (Τιτάνων πρὸς τοὺς θεοὺς πόλεμος), άξιος δάσκαλος υπεράξιου μαθητή, του Ομήρου. Φτωχός αλλά ευπρόσδεκτος στις αυλές ή σε χώρους θρησκευτικών πανηγύρεων, όπου συνηθίζονταν μουσικοί αγώνες. Γρήγορα όμως οι ικανότητές του και οι διακρίσεις που ήρθαν από αυτές, σε συνδυασμός με το σωματικό του κάλλος, τύφλωσαν τον νου του και γρήγορα η περηφάνια του μετατράπηκε σε αλαζονεία.
Ο Όμηρος διηγείται ότι ο δάσκαλός του μπλέχτηκε σε μουσικό αγώνα με τις Μούσες. Θυμωμένες εκείνες —και για τον πρόσθετο λόγο ότι ο Θάμυρης, εκτός από το ότι ζήτησε να πλαγιάσουν μαζί του σε περίπτωση που νικούσε, απείλησε με πρόσθετη τιμωρία την καθεμιά χωριστά και με διαφορετικό τρόπο— τον τύφλωσαν, του στέρησαν τις ικανότητές του στη
μουσική
και όρισαν να μεταβεί μετά τον θάνατό του στον τόπο των τιμωριών όπου θα βρισκόταν μαζί με άλλους ασεβείς. Μετά από αυτό ο Θάμυρης έριξε τη λύρα του στον ποταμό που ονομάστηκε Βαλύρας από το γεγονός (βάλλω +λύρα) —γενέσθαι δὲ τὸ ὄνομα τῷ ποταμῷ λέγουσι Θαμύριδος τὴν λύραν ἐνταῦθα ἀποβαλόντος ἐπὶ τῇ πηρώσει (Παυσ. 4.33.3). Ο τόπος της τιμωρίας τοποθετείται στο Δώριο, κοντά στην Πύλο, ή στο Δώτιο της Θεσσαλίας. Πιο ορθολογιστικά ο Παυσανίας αποδίδει την παραίτηση του Θάμυρη από το μουσικό του τάλαντο σε ασθένεια που του στέρησε την όραση —διεφθάρη δὲ ὁ Θάμυρις ἐμοὶ δοκεῖν ὑπὸ νόσου τοὺς ὀφθαλμούς (Παυσ. 4.33.7)· αντίθετα άλλοι αοιδοί και ποιητές δεν κάμφθηκαν από παρόμοιες καταστάσεις και συνέχισαν το έργο τους (Παυσ. 4.33.7). Στην τέχνη τον παρίσταναν τυφλό με μια σπασμένη λύρα στο χέρι (Παυσ. 9.30.2). Ο Σοφοκλής έγραψε έργο με τίτλο
Θαμύρας και λέγεται ότι, όταν παίχτηκε, ο ίδιος έπαιζε τη λύρα (Αθήν., Δειπν. 14.40). Ο Πλάτωνας γράφει πως ο Θάμυρης επέλεξε να μετεμψυχωθεί σε αηδόνι (Πολ. 620Α) και ο Παυσανίας (10.30.8-9), περιγράφοντας τους μεγάλους πίνακες του Πολυγνώτου στη Λέσχη των Δελφών, σημειώνει ότι σε έναν από αυτούς απεικονιζόταν ο Θάμυρης στον Άδη, καθισμένος κοντά στον Πελία,
του οποίου τα μάτια δεν φαίνονται καθαρά και έχει ατημέλητη εμφάνιση. Τα μαλλιά και τα γένια του είναι πλούσια. Στα πόδια του είναι πεσμένη η λύρα και έχει σπασμένα πλαίσια και χορδές. Ίσως αυτός ο Θάμυρης να ταυτίζεται με εκείνον που πρώτος έπαιξε τη λύρα χωρίς τη συνοδεία άσματος (Πλίν. 7.204), ενώ αναφέρεται και ως πιθανός πατέρας του Μουσαίου ή του Ομήρου (Σουδ.,
Μουσαίος). [Εικ. 1]
Σχετικά λήμματα
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
, ΥΑΚΙΝΘΟΣ, ΛΙΝΟΣ,
ΒΑΛΥΡΑΣ