3.3.1.α Δείγμα

Ενότητα: Στα χρόνια του Όθωνα

Η βασιλεία του Όθωνα. Όταν δολοφόνησαν τον Καποδίστρια, αναρχία επικράτησε στη χώρα.

Οι Μεγάλες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) για να βάλουν τέρμα στις εμφύλιες συγκρούσεις, που τόσο καλά ήξεραν να υποκινούν οι ίδιες, επέβαλαν ένα ξένο βασιλιά στην Ελλάδα.

Έτσι στις 25 Ιανουαρίου του 1833 ο Βαυαρός πρίγκιπας Όθωνας, ανήλικος ακόμα, αποβιβαζόταν στο Ναύπλιο, την προσωρινή πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους, για να βασιλέψει. Σ’ αυτό το κράτος ανήκαν μόνο η Πελοπόννησος, οι Κυκλάδες και η Στερεά Ελλάδα. Τα σύνορά του βρίσκονταν στη νοητή γραμμή* που ορίζεται από τον Αμβρακικό και τον Παγασητικό κόλπο.

Μέχρι να ενηλικιωθεί* ο Όθωνας στη θέση του κυβερνούσαν τρεις αντιβασιλείς: ο Άρμανσμπεργκ, ο Μάουερκαι ο Έϋντεκ. Οι αντιβασιλείς τα τρία πρώτα χρόνια και ο Όθωνας στη συνέχεια κυβέρνησαν με αυταρχικό τρόπο*, χωρίς να υπολογίζουν τις προσδοκίες των Ελλήνων. Πήραν δραστικά μέτρα για να συγκροτήσουν το νέο ελληνικό κράτος: μετέφεραν την πρωτεύουσα στην Αθήνα και διαίρεσαν τη χώρα σε νομούς, για να διοικείται καλύτερα· ίδρυσαν το πρώτο εκπαιδευτικό σύστημα και έβαλαν τις βάσεις της δημόσιας εκπαίδευσης· οργάνωσαν τακτικό στρατό και σώματα ασφαλείας κυρίως με αξιωματικούς και στρατιώτες βαυαρούς μισθοφόρους, αφού παραμέρισαν και ταπείνωσαν τους αγωνιστές του ’21.

Ο λαός είχε υποδεχτεί τον Όθωνα ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες. Όμως, εξ αιτίας των αυθαίρετων μέτρων που πήρε, γρήγορα αντιπάθησε τον Όθωνα και τους Βαυαρούς του, γιατί έβλεπε να διαψεύδονται τα ιδανικά της επανάστασης.

Η φτώχεια ήταν μεγάλη. Η πολιτική κατάσταση δεν ήταν καλύτερη. Οι Μεγάλες δυνάμεις συνωμοτούσαν διαρκώς και επηρέαζαν τα πολιτικά κόμματα που ήταν εξαρτημένα από αυτές. Με τις δολοπλοκίες τους κατάφεραν να φυλακίσουν ή να εξοντώσουν πολλούς αγωνιστές. Δεν σεβάστηκαν ούτε τον Κολοκοτρώνη, το θρυλικό ‘‘Γέρο του Μοριά’’: η Αντιβασιλεία τον συνέλαβε και τον καταδίκασε σε θάνατο, χωρίς, ευτυχώς, να εκτελέσει την ποινή.

Αποτέλεσμα της μεγάλης δυσαρέσκειας που υπήρχε ήταν να ξεσπάσει ένα μεγάλο επαναστατικό κίνημα. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1843 ο λαός μ’ επικεφαλής τον συνταγματάρχη Καλλέργη και το λαϊκό αγωνιστή Μακρυγιάννη βγήκε στους δρόμους και τελικά κύκλωσε το παλάτι. Τότε ο βασιλιάς αναγκάστηκε να δώσει σύνταγμα στο λαό και υποσχέθηκε έτσι ότι θα κυβερνά δίκαια. Στην πραγματικότητα όμως συνέχισε να κυβερνά όπως και πριν, απολυταρχικά. Έμεινε μόνο η πλατεία μπροστά από το παλάτι, τη σημερινή Βουλή, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι επαναστάτες για να θυμίζει το πρώτο Σύνταγμα του ελληνικού κράτους (Πλατεία Συντάγματος)…

Αλλά και στο μεγάλο εθνικό ζήτημα δεν σημειώθηκε καμιά πρόοδος. Ο Όθωνας, αν και ήταν οπαδός της Μεγάλης ιδέας*, δεν κατάφερε σπουδαία πράγματα: η Θεσσαλία, η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Κρήτη, τα νησιά και άλλες περιοχές με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό* παρέμεναν αλύτρωτες, πάντα σκλαβωμένες στους Τούρκους.

Ο λαός που ήταν πολύ απογοητευμένος από τη μοίρα που του επιφύλαξαν οι προστάτες του, επαναστάτησε και πάλι εναντίον του Όθωνα. Και ο Όθωνας βλέποντας ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα αναχώρησε το 1862 για τη Βαυαρία.

Η ζωή στα χρόνια του Όθωνα. Κατά τα άλλα, η ζωή των Ελλήνων στα χρόνια του

Όθωνα δεν άλλαξε θεαματικά.

Κυλούσε όπως και πριν, στην τουρκοκρατία. Μόνο που ο λαός ήταν ελεύθερος τώρα να γιορτάζει με λαμπρότητα τις θρησκευτικές και εθνικές γιορτές του.

Μεγάλες πόλεις δεν υπήρχαν. Φανταστείτε ότι η Αθήνα όταν έφτασε ο Όθωνας είχε μόνο 4.000 κατοίκους, ενώ όταν έφυγε ο Όθωνας είχε 43.000 κατοίκους. Ο πληθυσμός που ζούσε στην ύπαιθρο ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Κάθε οικογένεια φρόντιζε να εξασφαλίζει τα προϊόντα που της ήταν απαραίτητα για να ζήσει (σιτάρι, λάδι, ξύλα για το τζάκι κ.α.). Τα ρούχα τους τα ύφαιναν στον αργαλειό. Λίγοι μόνο ασχολούνταν με τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Οι πραματευτάδες γύριζαν από χωριό σε χωριό και πουλούσαν διάφορα εμπορεύματα που δεν έφτιαχναν στα σπίτια (υφάσματα μεταξωτά κ.α.).

Συγκοινωνίες δεν υπήρχαν και για να πάει κανείς από το ένα μέρος στο άλλο χρησιμοποιούσε το ζώο του ή πήγαινε με τα πόδια. Έτσι εκτελούνταν όλες οι υπηρεσίες. Για παράδειγμα, ταχυδρομική υπηρεσία υπήρχε αλλά η αλληλογραφία γινόταν με …γαϊδουράκια! Γενικά όλες οι μετακινήσεις ήταν δύσκολες, γιατί ληστές παραμόνευαν παντού.

Η Αθήνα, η νέα πρωτεύουσα , άρχισε να παρουσιάζει κάποια κοσμική ζωή (λίγα θεάματα, περίπατοι, χοροεσπερίδες στο παλάτι). Οι Βαυαροί έφεραν μαζί τους στην Ελλάδα τις ευρωπαϊκές συνήθειες . Με τέτοια συνήθεια ήταν τα ευρωπαϊκά ρούχα, τα ‘‘φράγκικα’’, όπως τα αποκαλούσαν τότε. Όποιος Έλληνας τα φορούσε, οι άλλοι τον κορόιδευαν. Γι’ αυτό, συχνά ξεσπούσε …πετροπόλεμος στους δρόμους και οι Βαυαροί χωροφύλακες έτρεχαν να διαλύσουν τις συμπλοκές.

Τα ευρωπαϊκά ρούχα όμως, όπως ξέρουμε, επικράτησαν. Είναι αυτά που φοράμε σήμερα. Άλλες συνήθειες που ήρθαν με τους Βαυαρούς και αφομοιώθηκαν από τον ελληνικό πληθυσμό ήταν τα θαυμάσια νεοκλασικά κτίρια, το κλαρίνο, το χριστουγεννιάτικο δέντρο κ.α.

Ωστόσο, οι Έλληνες στην καθημερινή ζωή εκδήλωναν την ιδιαιτερότητά τους. Κι όσο κι αν επηρεάστηκαν από τον πολιτισμό της Ευρώπης στο βάθος διατηρούσαν και διατηρούν αυτή την ιδιαιτερότητα.

 * νοητή γραμμή: γραμμή που δεν υπάρχει, αλλά τη φτιάχνουμε με το νου μας

* (μέχρι να) ενηλικιωθεί: (μέχρι να) γίνει 21 χρονών

* (κυβερνώ) αυταρχικά: (κυβερνώ) μη δημοκρατικά

* » απολυταρχικά: » απόλυτα, χωρίς να ρωτώ κανέναν(το)

* (το) Σύνταγμα: ο ανώτατος νόμος του κράτους, απ’ όπου απορρέουν όλες οι

εξουσίες.

* (η) Μεγάλη ιδέα: όραμα για τη μεγάλη Ελλάδα, πάνω στα όρια της Βυζαντινής

αυτοκρατορίας.

* περιοχές με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό: μέρη όπου οι περισσότεροι

κάτοικοι ήταν Έλληνες.

Χρονολογίες:

1833 (5 Ιαν.): Ο Όθωνας φτάνει στην Ελλάδα (άφιξη του Όθωνα)

3 Σεπτεμβρίου 1843: Ο Όθωνας παραχωρεί σύνταγμα στους Έλληνες.

1862: ο Όθωνας φεύγει για τη Βαυαρία (έξωση του Όθωνα)