(Άγγελος Λιβαθινός, Καρδαμάς-Kardamas)Συλλογικές Διαπραγματεύσεις, Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας και Δημόσιοι Υπάλληλοι

Ο θεσμός τών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (Σ.Σ.Ε.) είναι μια από τις θεμελιώδεις κατακτήσεις τής εργατικής τάξης. Μ’ αυτόν κατοχυρώνεται νομοθετικά το δικαίωμα τών εργαζομένων να διαπραγματεύονται, με τον εργοδότη τους, τούς όρους απασχόλησής τους, αλλά παρέχεται και η δυνατότητα διακανονισμού τών διαφορών, που προκύπτουν κατά την προσπάθεια καθορισμού αυτών τών όρων.

Οι Σ.Σ.Ε. έχουν κατοχυρωθή διεθνώς από το έτος 1949 με την 98^η Διεθνή Σύμβαση Εργασίας (Δ.Σ.Ε.), που έχει ισχύ τόσον για τους εργαζομένους στον Ιδιωτικόν Τομέα, όσον και για τους Δημοσίους Υπαλλήλους κάθε χώρας.

Επειδή παρετηρήθησαν παρερμηνείες όσον αφορά στην εφαρμογή τής Δ.Σ.Ε. στον χώρο τών Δημοσίων Υπαλλήλων, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (Δ.Ο.Ε.), στην 64^η Σύνοδό της, την 7^η Ιουνίου 1978, επικυρώνει την υπ’ αριθ. 151/78 Δ.Σ.Ε. «για τις εργασιακές σχέσεις στην Δημόσια Διοίκηση». Με την Σύμβαση αυτήν, αίρεται κάθε παρερμηνεία τής 98/49 Δ.Σ.Ε. και τονίζεται, πως η συλλογική διαπραγμάτευση εφαρμόζεται και «σε όλα τα πρόσωπα, που απασχολούνται από τις Δημόσιες Αρχές» και που εκπροσωπούνται σε οποιαδήποτε «οργάνωση Δημοσίων Υπαλλήλων».

Στην χώρα μας, οι Σ.Σ.Ε. κατοχυρώθηκαν νομοθετικώς με τον Ν. 3239/1955, αλλά το πεδίο εφαρμογής τους καλύπτει μόνον τους εργαζομένους στον Ιδιωτικόν Τομέα και τους εργαζομένους στο Δημόσιο με σύμβαση ιδιωτικού Δικαίου. Εξαιρούνται, δε, κατά το άρθρο 1^ο αυτού τού Νόμου, οι μόνιμοι Δημόσιοι Υπάλληλοι (Δ.Υ.) όλων τών κατηγοριών και κλάδων. Πέραν τών άλλων αρνητικών διατάξεων αυτού τού Νόμου ( υποχρεωτική Διαιτησία κλπ), η ανωτέρω ρύθμιση, με την οποίαν εξαιρούνται οι Δ.Υ. από τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, είναι αντίθετη προς τις 98/49 και 151/78 Δ.Σ.Ε.

Νά, τί αναφέρει συγκεκριμένα το άρθρο 7 τής 151/78 Δ.Σ.Ε:

« Θα πρέπει να λαμβάνονται, άν είναι αναγκαίο, μέτρα σύμφωνα με τις εθνικές συνθήκες, για να ενθαρρύνουν και να προωθήσουν την ευρύτερη ανάπτυξη και χρησιμοποίηση διαδικασιών, που να επιτρέπουν την διαπραγμάτευση τών όρων απασχόλησης, ανάμεσα στις ενδιαφερόμενες Δημόσιες Αρχές και τις Οργανώσεις τών Δημοσίων Υπαλλήλων, ή κάθε άλλης μεθόδου που να επιτρέπει στους αντιπροσώπους τών Δ. Υ. να συμμετάσχουν στον καθορισμό τών όρων αυτών» (άρθρο 7).

Και, σε περίπτωση διαφωνίας ( εμφάνισης, δηλαδή, διαφορών στις διαπραγματεύσεις), το άρθρο 8 τής ίδιας Δ.Σ.Ε. αναφέρει:

« O διακανονισμός των διαφορών, που προκαλούνται κατά τον καθορισμό τών όρων απασχόλησης, θα επιδιώκεται με τρόπο που προσαρμόζεται στις εθνικές συνθήκες, με διαπραγματεύσεις τών μερών ή με διαδικασία που παρέχει εγγυήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, όπως είναι η μεσολάβηση, η συνδιαλαγή ή η διατησία και να καθιερώνεται με τρόπο, που να εμπνέει εμπιστοσύνη στα ενδιαφερόμενα μέρη» (άρθρο 8).

Επίσης, η εξαίρεση τών Δ.Υ. από τις Σ.Σ.Ε. με τον Ν.3239/55 είναι αντίθετη και με το Σύνταγμα τής χώρας μας, αφού στο άρθρο 22

παράγρ. 2 αυτού αναφέρεται: «Δια νόμου καθορίζονται οι γενικοί όροι εργασίας, συμπληρούμενοι υπό των διά ελευθέρων

διαπραγματεύσεων συναπτομένων συλλογικών συμβάσεων εργασίας, και εν αποτυχία τούτων, υπό τών διά διαιτησίας τιθεμένων κανόνων» (άρθρο 22 παραγρ. 2).

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ Δ. Υ. ΣΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΑΣ

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει σήμερα θεσμοθετημένος διάλογος και επομένως κατοχυρωμένες συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ τώνσυνδικαλιστικών οργανώσεων τών Δ.Υ. και τής κυβέρνησης-εργοδότη (κράτους).

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ και οι διαπραγματεύσεις, για τους «όρους απασχόλησης τών Δ.Υ.» διαφόρων κλάδων, δεν θεωρείται υποχρέωση τής Πολιτείας ούτε και δικαίωμα τών Δ.Υ.

Και, όταν γίνεται κατορθωτό να προχωρήσει κάποιας μoρφής διάλογος, αυτός έρχεται ως αποτέλεσμα πίεσης τών εργαζομένων (απεργίες κλπ).

Αλλά, όχι λίγες φορές, παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ή τον υπουργό ως παραχώρηση (!) και μεγαλοθυμία τους, που δέχονται» να συζητήσουν!! Θεωρείται δηλαδή από τη μεριά της Διοίκησης ως απαραβίαστο δικαίωμά της, το να καθορίζει μονομερώς τους "όρους απασχόλησης" τών Δ.Υ.

Στον τομέα αυτόν, λοιπόν, τών Σ.Σ.Ε., οι Δ.Υ. τής χώρας μας θα έλεγε κανείς, πως, βρίσκονται

· σαράντα ολόκληρα χρόνια πίσω σε σχέση με την 98/49 Δ.Σ.Ε.,

· τριάντα τρία ολόκληρα χρόνια πίσω σε σχέση με τους εργαζομένους τής χώρας μας στον ιδιωτικόν χώρο, όπου οι Συλλογικές

Διαπραγματεύσεις και οι Σ.Σ.Ε. έχουν κατοχυρωθή, όπως είπαμε, από το 1955 ( Ν. 3239/55), και

· δύο δεκαετίες πίσω σε σχέση με άλλες χώρες τής Δυτικής Ευρώπης, όπου οι Σ.Σ.Ε. είναι πλέον κατάκτηση και δικαίωμα τών Δ.Υ.

Έτσι, στην Ελλάδα έχουμε οδηγηθή σε στρεβλώσεις, σε σχέση:

· τόσον με την ιδιαιτερότητα τής εργασίας κάθε κλάδου,

· όσον και με την προοπτική τής περαιτέρω ανάπτυξης τού συνδικαλιστικού κινήματος (σ.κ.) ως ενός από τους μοχλούς τών κοινωνικών

αλλαγών.

Ο πλήρης και χυδαίος εν πολλοίς ισοπεδωτισμός, η λαϊκίστικη και επομένως επικίνδυνη και αντιδραστική αντiληψη, που καλλιεργείται από την Κυβέρνηση περί «ενιαίου» από τα πάνω τρόπου ρύθμισης τόσον τής μισθοδοσίας όσον και τών άλλων όρων απασχόλησης όλων τών Δ.Υ., από τη μια μηδενίζει κάθε δυνατότητα δημιουργικής «ανάπτυξης τών δραστηριοτήτων τής Δημόσιας Διοίκησης», ενώ από την άλλη μεριά διευκολύνει ή και υποθάλπει πολλές φορές «αντιδράσεις» ενάvτια σε σωστά προσανατολισμένες αγωνιστικές διεκδικήσεις κλάδων εργαζομένων Δ.Υ. (βλέπε: την πρωτοφανή στην ιστορία τού σ.κ. προβοκατόρικη αντίδραση τής Διοίκησης τής Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας, στο νά ικανοποιηθούν τα αιτήματα τών καθηγητών, κατά την απεργία Μαϊου - Ιουνίου 1988, με το «σκεπτικό» πως, άν ικανοποιηθούν, θα «αλλοιωθεί» και θα «καταστρατηγηθεί» το λεγόμενο «ενιαίο» μισθολόγιο!!).

Είναι, όμως, γεγονός, πως η αξία και η σημασία, αλλά και η αναγκαιότητα τών Σ.Σ.Ε. και τής προώθησης Νόμου στην χώρα μας, για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και στον χώρο τών Δ.Υ., είναι ζητήματα, που δεν έχουν απασχολήσει σοβαρά το Δημοσιοϋπαλληλικό σ.κ. Για την ακρίβεια ούτε καν έχει αρχίσει συζήτηση στο θέμα αυτό! Και εδώ η ευθύνη τών ίδιων τών Οργανώσεων τών Δ.Υ. και τού καθενός μας ξεχωριστά είναι μεγάλη.

Ο περιορισμός και η ανάλωση τού σ.κ. στην νοοτροπία και στην λογική μιάς αδύναμης πλέον και άτυπης, συγκεντρωτικής ωστόσο και γραφειοκρατικής μορφής «διαπραγμάτευσης» για όλους τους Δ.Υ. και για όλα τα αιτήματα, μέσω ενός και μόνο, δυσκίνητου και απομακρυσμένου (εκ τών πραγμάτων) από το σφυγμό τής βάσης οργάνου (τής ΑΔΕΔΥ, δηλαδή), δημιούργησαν και δημιουργούν ανασχέσεις τόσο στην ανάπτυξη τών κλαδικών αγώνων, όσον και στην προοπτική βελτίωσης τών «όρων απασχόλησης» κατά κλάδον και στο σύνολον των Δ. Υ.

Οι αιτιάσεις, βέβαια, ορισμένων για σημαντικές καθυστερήσεις τμημάτων ή κλάδων Δ.Υ. στην ανάπτυξη τών αγώνων, και ως εκ τούτου πρέπει να "βοηθηθούν" με "κοινούς" αγώνες, πέρα από το ότι επισημαίνουν ένα υπαρκτό πρόβλημα, δε δικαιολογούν ωστόσο την σχεδόν απαγορευτική λογική, που θέλει να αρνείται ουσιαστικούς και αποτελεσματικούς κλαδικούς αγώνες, και που επιμένει σε μια μόνιμη και σχεδόν υποχρεωτική «διάχυση» πρωτοπόρων κλάδων μέσα σε «κοινούς» μόνον «πανδημοσιοϋπαλληλικούς» δήθεν αγώνες.

Με μια τέτοια τακτική, όμως, κινδυνεύουν να οδηγηθούν (και οδηγούνται) οι αγώνες τών εργαζομένων Δ.Υ. σε στρεβλώσεις. Με τεχνητές «συγκολήσεις» και βίαιες «συσπειρώσεις» όχι μόνον δεν προωθείται η δυναμική τού σ.κ., αλλά υπάρχει ο σαφής κίνδυνος αδρανοποίησης και αυτών τών ελαχίστων πρωτοπόρων (ως προς την συνειδητότητα) τμημάτων ή κλάδων. Ακόμη παραπέρα, δημιουργείται το υπόστρωμμα για πιθανές «εκρήξεις» αυτών τών τμημάτων ή κλάδων, που συμπαρασύρουν τα πάντα στην εμφάνισή τους. Κλασσικό πλέον παράδειγμα η «έκρηξη» στον χώρο τής Μέσης Εκπαίδευσης με την απεργία διάρκειας τον Μάϊο-Ιούνιο 1988, που στην κυριoλεξiα κονιορτοποίησε κάθε αντίρρηση στον αγώνα αυτόν και κάθε προσπάθεια «βίαιας» ένταξής του σε κάποιον δήθεν συνολικό και συλλογικό αγώνα των Δ. Υ.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Έχοντας επίγνωση τών αδυναμιών, που ενδεχόμενα παρουσιάζει μια πρόταση στην πρώτη της παρουσίαση, θα επιχειρήσουμε να πούμε τις σκέψεις μας.

Νομίζουμε πως από τα πράγματα προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη, το σ.κ., αξιοποιώντας την πείρα τών προηγουμένων ετών και τών πολύμορφων αγώνων του, κρατώντας και περιφρουρώντας τα θετικά βήματα, που έχει κάνει μέχρι τώρα, να προσανατολίσει την τακτική του πλέον στις εξής κατευθύνσεις:

ΠΡΩΤΟΝ:

Προώθηση και ανάδειξη τού αιτήματος για την επικύρωση τής 151/78 Δ.Σ.Ε. για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τις κλαδικές συμβάσεις και στον χώρο τών Δ.Υ. Άμεση παρέμβαση του Δημοσιοϋπαλληλικού κινήματος στην διαδικασία αναθεώρησης τού Ν. 3239/55, ώστε ο νέος νόμος να συμπεριλαμβάνει Σ.Σ. και για τους Δ.Υ.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ:

Το λεγόμενο «ενιαίο» μισθολόγιο, χωρίς να καταργηθεί ως σύλληψη τού ίδιου του σ.κ., μπορεί να αποτελεί την «βάση» ή μία «βάση» για όλους τους Δ.Υ., και σαν τέτοιο μόνο πρέπει να το διαπραγματεύεται η ΑΔΕΔΥ («μίνιμουμ» βασικών μισθών, χρονοεπιδομάτων, οικογενειακών επιδομάτων, υγειονομική περίθαλψη κλπ), εν είδει δηλαδή μιας «Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας». Τα υπόλοιπα ζητήματα (εργασιακές σχέσεις, ειδικές συνθήκες εργασίας, ιδιαιτερότητα χώρων και οι από αυτήν απορρέουσες ειδικές οικονομικές και άλλες ρυθμίσεις κλπ), πρέπει να αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης τών διαφόρων κλάδων Δ.Υ. με τι ομοσπονδίες τους, που με τις «κλαδικές» συμβάσεις εργασίας θα συνομολογούν, με τον εργοδότη τους, τούς «όρους απασχόλησης» και θα προωθούν γενικά ζητήματα βελτίωσης τής λειτουργίας τού συγκεκριμένου χώρου ή τομέα τής Δημόσιας Διοίκησης.

Έτσι, χωρίς μηδενισμούς για την αποτελεσματικότητα τής κοινής δράσης τών Δ.Υ., αλλά και χωρίς τις παραμορφωτικές κλαδικές ισοπεδώσεις, το «κλαδικό» συνδικαλιστικό κίνημα θα προωθεί πιό αποτελεσματικά τα αιτήματά του (κοινά και κλαδικά) και θα παρεμβαίνει πολύμορφα στις κοινωνικές διεργασίες. Θα αξιοποιείται, ακόμη, η αγωνιστική διάθεση και η διαπραγματευτική με τους αγώνες ισχύς τού κάθε κλάδου, που είναι σημαντικοί παράγοντες προώθησης τόσον τών επί μέρους κλαδικών όσον και τών κοινών προβλημάτων τών Δ.Υ. Αλλοιώς, η δήθεν «κοινή» και «συνολική» αντιμετώπιση τών προβλημάτων, για όλους τους κλάδους και τις κατηγορίες τών Δ.Υ., θα αποτελεί το «άλλοθι» για πολλούς, ώστε να μην ικανοποιούνται τα αιτήματα κλάδων που δραστηριοποιούνται αγωνιστικά.

Είναι, νομίζουμε, ενδιαφέρον εδώ να θυμίσουμε την εκπομπή «ανοιχτά χαρτιά» τής τηλεόρασης τον Μάϊο 1988, όπου ο κ. Τσοβόλας απαγορευτικά σχεδόν επαναλάμβανε στην ΟΛΜΕ, πως οι δίκαιες διεκδικήσεις τών καθηγητών «συγκρούονται» με το «ενιαίο» και άρα «εξ ορισμού» απορρίπτονται!!

Στην χώρα μας, βέβαια, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη μελέτη ή άποψη πάνω σ’ αυτό το κεφαλαιώδες θέμα τών Σ.Σ.Ε. για τους Δ.Υ. Kαι, εδώ, πρέπει να τονισθεί η ευθύνη τού ιδίου τού συνδικαλιστικού κινήματος τών Δ.Υ. και η ευθύνη τού καθενός μας ξεχωριστά.

Όμως, είναι καιρός, πλέον, να σπεύσουμε. Γιατί διαφαίνεται ο κίνδυνος, πρίν προλάβουμε ως συνδικαλιστικό κίνημα να αρθρώσουμε λόγο για συλλογικές συμβάσεις εργασίας, η κυβέρνηση να προχωρήσει μονομερώς στην καθιέρωση κάποιων προγραμμάτων «σύνδεσης τού μισθού με την παραγωγικότητα». Δηλαδή, προγραμμάτων, που εμπεριέχουν τον κίνδυνο να «τινάξουν στον αέρα» ό,τι πιό θετικό έχουν μέχρι σήμερα κατακτήσει η εργατική Τάξη και οι Δ.Υ.

Οι σκέψεις αυτές, που αποτελούν μία πρώτη επεξεργασία τής αναφοράς, που έκαμε ο υπογράφων στο 2^ο Συνέδριο τής ΟΛΜΕ ( Ιούνιος 1985) για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και την 151 Δ.Σ.Ε., δεν αποσκοπούν παρά στο να εισάγουν μία πρώτη προσέγγιση στο θέμα τών συλλογικών διαπραγματεύσεων και τής αναγκαιότητας τής θεσμοθέτησής τους και για τους Δ.Υ.

Με εφόδια τις μέχρι τώρα κατακτήσεις τών εργαζομένων, την πείρα τόσον τού ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος στον ιδιωτικόν χώρο με τις Σ.Σ.Ε. τού Νόμου 3239/55, όσον και τού διεθνούς συνδικαλιστικού κινήματος τών Δ.Υ., πρέπει να προχωρήσουμε ως συνδικαλιστικό κίνημα ( έστω και ως ξεχωριστός κλάδος) για να οικοδομήσουμε μία ολοκληρωμένη άποψη-πρόταση για τις Σ.Σ.Ε. στους Δ.Υ. τής χώρας μας.

Άλλωστε, είναι νωπές ακόμη οι «θέσεις» για το 8^ο Διεθνές Συνέδριο τών Δ.Υ. ( Σόφια, 22-26 Μαρτίου 1988):

« Το δικαίωμα τής συλλογικής διαπραγμάτευσης είναι ένα αποτελεσματικό μέσο και ένα όπλο για τα συνδικάτα, για την επιβολή τών επαγγελματικών αξιώσεων και αιτημάτων τών εργαζομένων. Αυτό το δικαίωμα είναι αδιαίρετο και πρέπει να παραχωρηθεί σε όλους τους Δ.Υ.» ( «Θέση» 7).

Νωπά είναι ακόμη και τα μηνύματα από την υποδειγματική εκείνη απεργία ( τών 37 ημερών) τών Καθηγητών ( Ιούνιος 1988), που ξεκάθαρα πλέον έδειξε τον δρόμο, τον οποίον πρέπει να ακολουθήσουν στις διεκδικήσεις τους οι εργαζόμενοι Δημόσιοι Υπάλληλοι.-

Άγγελος Λιβαθινός

Καθηγητής Μαθηματικών στο 2^ο Λύκειο Αμαλιάδος

Μέλος τού Εποπτικού Συμβουλίου τής ΕΛΜΕ Ηλείας

πρ. Πρόεδρος τής ΕΛΜΕ Ηλείας

...................................................................................................

(*) Το περιεχόμενο τού άρθρου αυτού διετυπώθη υπό τού συγγραφέως ως θέση στις Γενικές Συνελεύσεις τής ΕΛΜΕ Ηλείας, κατά τον μεγάλο απεργιακό αγώνα τών Καθηγητών τον Μάϊο-Ιούνιο 1988. Πρόκειται για θέση, η οποία εμφανίζεται για πρώτην φορά στον χώρο τών Καθηγητών αλλά και τού συνόλου τών Δημοσίων Υπαλλήλων. Βασικά στοιχεία αυτής τής θέσης είχε αναπτύξει ο συγγραφέας στο 2^ο Συνέδριο τής ΟΛΜΕ, ως Αντιπρόσωπος από την ΕΛΜΕ Ηλείας, τον Ιούνιο τού 1985. Εν συνεχεία, η θέση αυτή ανεπτύχθη στο παρόν άρθρο και εδημοσιεύθη ως πρωτότυπο άρθρο και ιδέα τού συγγραφέως στα εξής έντυπα: 1) Περιοδικό «ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ» ( Αθήνα, τ.40, Απρίλιος 1988), 2) Μηνιαία Εφημερίδα «Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ» ( Αθήνα, φ. 588, Μάϊος 1988), 3) Ημερήσια Εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» Πύργου ( 22.11.1988), και 4) «ΔΕΛΤΙΟ ΟΛΜΕ» ( Αθήνα, Δεκέμβριος 1988, τ.607). ( Οι ημερομηνίες, που αναφέρονται στο Περιοδικό «ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ» και στην εφημερίδα «Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ» είναι συμβατικές. Τα τεύχη τών εντύπων αυτών εκυκλοφόρησαν τον Ιούλιο- Αύγουστο τού 1988, δηλαδή μετά από την απεργία τών Καθηγητών). Αργότερα, μετά το 1990, την πρότασην αυτήν τού συγγραφέως την περιέλαβε ως αίτημα στο πρόγραμμά της τόσον η ΟΛΜΕ όσον και η ΑΔΕΔΥ.-