ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Ε΄ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ  ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ β΄ΕΠΙΠΕΔΟΥ

 

1.  Τίτλος

 Ακτογραμμή της Ελλάδας – Νησιωτικά Συμπλέγματα

2.  Δημιουργοί:  Ευσταθιάδου Άννα,  Κουφοπούλου Ευαγγελία,  Ποντικάκη Ειρήνη

3.  Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Γεωγραφία,  Αισθητική Αγωγή, ΤΠΕ.

4.  Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

Οι μαθητές :  

·        χρησιμοποιούν με ευχέρεια τους χάρτες ,  

·        εντοπίζουν στο χάρτη της Ευρώπης την  Ελλάδα,  

·        γνωρίζουν  τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας και τα δείχνουν στο χάρτη.

·        έχουν αποκτήσει δεξιότητες πλοήγησης στο διαδίκτυο.

·        έχουν εξοικειωθεί με το Google Earth

 

5.  Σκοποί

Η ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων σχετικών µε:

·        Τη χρήση λεκτικών,  ποσοτικών και συµβολικών µορφών δεδοµένων  (κείµενα,  εικόνες,  γραφήµατα,  πίνακες,  διαγράµµατα και χάρτες) .

·        Την εφαρµογή µεθόδων συναφών µε τη φύση του µαθήµατος,  όπως η παρατήρηση του χώρου,  η χαρτογράφηση και η αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών από διάφορες πηγές στο διαδίκτυο.

·        Την επικοινωνία και τις πρακτικές και κοινωνικές δεξιότητες µε στόχο την έρευνα γεωγραφικών θεµάτων και την επίλυση συγκεκριµένων προβληµάτων.  ( ΑΠΣ Γεωγραφίας Ε΄δημοτικού)

 

      Διδακτικοί  Στόχοι:

 Α.   Ως προς το Γνωστικό αντικείμενο

·        Να κατανοήσουν και να συσχετίζουν ακτογραφικούς όρους µε συγκεκριµένες θέσεις στο χάρτη της Ελλάδας.

·        Να περιγράφουν τον οριζόντιο διαµελισµό της Ελλάδας µε τη βοήθεια των χαρτών.

·        Να ονοµάζουν τα µεγάλα ελληνικά πελάγη και τα κυριότερα ακτογραφικά στοιχεία της Ελλάδας και να ορίζουν τη θέση τους στον χώρο µε τη βοήθεια χαρτών.

·        Να πλοηγούνται σε ψηφιακούς χάρτες.

·        Να ονομάζουν και να εντοπίζουν στο Google earth τα ακτογραφικά στοιχεία και τα νησιωτικά συμπλέγματα της Ελλάδας.

 

Β. Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών

·        Να εντάξουν τον Η/Υ στη μαθησιακή διαδικασία.

 

Γ.  Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία

·        Στο συγκεκριμένο σενάριο,  οι μαθητές με τη χρήση των φύλλων εργασίας και στα πλαίσια α) της ανακαλυπτικής και β) της ομαδοσυνεργατικής προσέγγισης της μάθησης  επιδιώκεται να γίνουν ικανοί να εφαρμόζουν με τη χρήση των ΤΠΕ αποκτημένες γνώσεις για την επίτευξη των γνωστικών στόχων που αναφέρθηκαν.

 

6.  Λογισμικά και υλικά που θα χρησιμοποιηθούν:  

·        Λογισμικό Hot Potatoes  (Σταυρόλεξο,  Αντιστοιχίσεις) .

·        Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης.

·        Λογισμικό Παιδαγωγικού Ινστιτούτου :  « Ο Ξεφτέρης ταξιδεύει στην Ελλάδα».

·        Google Earth :  Εντοπίζουν την Ελλάδα , την ακτογραμμή της και τα νησιωτικά συμπλέγματα.  

·        Φυλλομετρητής ιστοσελίδων  (αναζήτηση πληροφοριών- εικονική περιήγηση) .

·        Χάρτες Ευρώπης και Ελλάδας.

·        Φύλλα εργασίας .

·        Βιντεοπροβολέας

 

Η επιλογή του λογισμικού Google Earth έγινε,  επειδή με τη χρήση του δεν παρέχεται απλά ένα εποπτικό μέσο  (όπως οι χάρτες και τα βιβλία) ,  αλλά ένα ανοιχτό περιβάλλον μάθησης στο οποίο συντελούνται δραστηριότητες διερεύνησης και ανακάλυψης,  σε σημαντικότερο βαθμό από ότι θα γινόταν με τη χρήση του παγκόσμιου χάρτη και του βιβλίου.         Με το Google Earth επιτρέπονται,  επίσης,  υπολογισμοί και μετρήσεις με μεγαλύτερη ευκολία και ακρίβεια,  ενώ δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να επαναλαμβάνουν τα βήματά τους όσες φορές και με όποιο ρυθμό θελήσουν.  Επιπλέον,  το Google Earth είναι ένα λογισμικό γενικής χρήσης που προσφέρεται για συνεργατική δραστηριότητα.

Η επιλογή  του λογισμικού γενικής χρήσης  Hot Potatoes έγινε γιατί δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να μάθουν να λύνουν αλλά και να φτιάχνουν Σταυρόλεξα και να κάνουν Αντιστοιχίσεις , οπότε επιτυγχάνουν :  

α)  την επανάληψη, β)  την αξιολόγηση, γ)  την έκφραση. Επίσης,  εξασκούνται να εντοπίζουν τα κύρια σημεία του μαθήματος καθώς καλούνται να φτιάξουν μόνα τους το σταυρόλεξο και μαθαίνουν να διαχειρίζονται αρχεία  (να τ΄ανοίγουν , να τ΄αποθηκεύουν) .

          Το κλειστό λογισμικό του Π. Ι  « Ο Ξεφτέρης ταξιδεύει στην Ελλάδα»επιλέχτηκε,  γιατί βοηθάει τους μαθητές να εμπεδώσουν αλλά και να αξιοποιήσουν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους,  αλλά και γιατί κεντρίζει το ενδιαφέρον και των πιο αδύνατων μαθητών,  έτσι ώστε να αφομοιώσουν καλύτερα τις πληροφορίες που τους είναι δύσκολο να αποστηθίσουν από το βιβλίο.  

Τέλος,  η κατευθυνόμενη αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο έχει σκοπό να μάθουν οι μαθητές να πλοηγούνται σ΄αυτό και να δουν τις δυνατότητές του.  Μαθαίνουν πως μέσα από το διαδίκτυο έχουν άμεση πρόσβαση στη γνώση , αλλά μπορούν να αναζητήσουν και εικόνες και μουσική σχετική με το θέμα τους ακόμη και να περιηγηθούν εικονικά σε έναν τόπο με τρόπο παραστατικό.

 

7.  Διάρκεια

Για την υλοποίηση του σεναρίου απαιτούνται  περίπου 7 διδακτικές ώρες.

 

8.  Συμβατότητα με τα ΑΠΣ ΚΑΙ ΔΕΠΠΣ

Το σενάριο είναι απόλυτα συμβατό με τα ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ, αφού ο κεντρικός του άξονας αφορά ενότητα της Γεωγραφίας της Ε΄τάξης και οι στόχοι άπτονται πλήρως του αναλυτικού προγράμματος.

 

 

9.  Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή:

Τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν είναι: α)  το λογισμικό Google Earth, β)  το λογισμικό Hot potatoes, γ) λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης,  δ)  το κλειστό λογισμικό «Ο Ξεφτέρης ταξιδεύει στην Ελλάδα.

Επίσης, θα χρησιμοποιηθεί φυλλομετρητής ιστοσελίδων και χάρτης της Ευρώπης.

Οι  μαθητές οργανώνονται σε ομάδες 2-3 ατόμων.  Η δραστηριότητα θα διεξαχθεί στο εργαστήριο Πληροφορικής. Σε κάθε ομάδα αντιστοιχεί ένας Η/Υ.

Οι υπολογιστές πρέπει να έχουν δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος. Συνιστάται ευρυζωνική σύνδεση,  καθώς και εγκατεστημένο το λογισμικό Google Earth.

Είναι σημαντικό να υπάρχει εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στην ιστοσελίδα που έχει επιλεγεί, ώστε ο χρόνος αξιοποίησης των πληροφοριών να είναι ικανοποιητικός. Σε περίπτωση προβληματικής σύνδεσης ο δάσκαλος πρέπει να έχει αποθηκεύσει την ιστοσελίδα και να δουλέψουν οι μαθητές χωρίς σύνδεση.

Ο δάσκαλος  οφείλει να εξετάζει πρώτα το περιεχόμενο μιας ιστοσελίδας που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει στην τάξη, για να ελέγξει τυχόν λάθη.

O δάσκαλος, επίσης, έχει φροντίσει να εγκαταστήσει τα λογισμικά Hot Potatoes και λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης στο δίκτυο των υπολογιστών.

 

 

10. Αναλυτική Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου -

 Διδακτικές προσεγγίσεις και πορεία διδασκαλίας

Ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές διδάσκονταν γεωγραφία παλαιότερα, στηριζόταν κυρίως στην αφηγηματική παρουσίαση από το δάσκαλο των σχετικών μαθημάτων ή την ανάγνωση των κειμένων από τους ίδιους τους μαθητές.  Οι εμπειρίες των τελευταίων περιορίζονταν σε οπτική διερεύνηση των χαρτών ή της υδρόγειου σφαίρας,  καθώς η εποπτεία είχε κακώς ταυτιστεί μόνο με την αίσθηση της όρασης.

Οι ΤΠΕ σήμερα δίνουν νέες δυνατότητες στους μαθητές όπως:

- να εξοικειωθούν με το ενεργητικό και διερευνητικό μοντέλο μάθησης.

- να αποκτήσουν δεξιότητες συνεργατικής μάθησης.

-να εξοικειωθούν με την τεχνολογία των Η/Υ και να αποκτήσουν γνώσεις μέσω του διαδικτύου και των πολυμέσων.  Δηλαδή να προσεγγίσουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία και πηγές μάθησης.

- να εξασκηθούν σε δεξιότητες που χρησιμοποιούνται στην επιστημονική έρευνα  (όπως παρατήρηση,  επιλογή και καταγραφή χρήσιμων πληροφοριών,  σύγκριση και ερμηνεία,  εμβάθυνση και διερεύνηση) .

Γενικότερα,  οι μαθητές πρέπει να καταλάβουν τη χρηστικότητα του υπολογιστή και του σχετικού λογισμικού ως μέσο διδασκαλίας ή ακόμη -χωρίς να είναι αναγκαίο- ως γνωστικό αντικείμενο  (το ίδιο το λογισμικό δηλαδή) ,  μέσα από απλές δραστηριότητες,  Έτσι,  μπορεί να επιτευχθεί η σύνδεση της  παιδαγωγικής διάστασης της διδασκαλίας με την τεχνολογική.

Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία ευνοεί την αλλαγή του παραδοσιακού διδακτικού μοντέλου και τη χρήση σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων.

 Με τη χρήση λογισμικών και κατάλληλων φύλλων εργασίας υποχωρεί ο δασκαλοκεντρικός χαρακτήρας της διδασκαλίας,  η οποία πλέον εστιάζεται στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης μέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές.  Ο δάσκαλος παίζει το πόλο του διαμεσολαβητή και όχι της αυθεντίας. Καλλιεργούνται δεξιότητες σύγκρισης, γενίκευσης κια οργάνωσης.  Ενθαρρύνεται ο πειραματισμός και η έρευνα.

          Το λογισμικό Google Earth με τα φύλλα εργασίας ενισχύει τις ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες,  την αλληλεπίδραση των μαθητών,  την αυτενέργεια τους και αναδεικνύονται τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Τα φύλλα εργασίας είναι ο άξονας της πορείας διδασκαλίας. Δουλεύονται ανά τρεις μαθητές μπροστά σε έναν υπολογιστή.

Ο ρόλος του δασκάλου,  όσο οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες,  είναι υποστηρικτικός.  Δίνει σαφείς οδηγίες όπου κι αν χρειαστούν και ενημερώνει για το χρόνο που έχουν στην διάθεσή τους οι μαθητές για να ολοκληρώσουν την εργασία τους.  Σε ερωτήσεις των μαθητών μπορεί να απαντά επίσης με ερωτήσεις που να οδηγούν σε παραπέρα διερεύνηση.

 

          Το συγκεκριμένο σενάριο περιλαμβάνει επτά δραστηριότητες –επτά φύλλα εργασίας, οι οποίες θα εκπονούνται ανά μία διδακτική ώρα.

 

Σημ:  Οι δραστηριότητες που περιγράφονται παρακάτω συνοδεύονται από αναλυτική περιγραφή και  φύλλα εργασίας τα οποία ακολουθούν.

 

 

1^η δραστηριότητα

Οι μαθητές με τη βοήθεια του Google Earth καθορίζουν τη θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη, περιγράφουν τον οριζόντιο διαμαλισμό της και εντοπίζουν τα ακτογραφικά της στοιχεία. Ο δάσκαλος παίζει το ρόλο του καθοδηγητή.

 

2^η δραστηριότητα

Οι μαθητές συμπληρώνουν  έναν εννοιολογικό χάρτη,  τον οποίο έχει ετοιμάσει ο δάσκαλος,  σχετικό με τον οριζόντιο διαμελισμό της Ελλάδας

 

3^η δραστηριότητα

Ο δάσκαλος λέει στους μαθητές να ανοίξουν το λογισμικό Hot potatoes->

Match και να κάνουν τις δύο αντιστοιχίσεις.

 

4^η δραστηριότητα

Οι μαθητές λύνουν σταυρόλεξο στο λογισμικό Hot potatoes >

 JCross σχετικό με την ελληνική ακτογραμμή.

 

5^η δραστηριότητα

Οι μαθητές περιηγούνται στο λογισμικό «Ο Ξεφτέρης ταξιδεύει στην Ελλάδα».

Το εκπαιδευτικό λογισμικό «Ο Ξεφτέρης ταξιδεύει στην Ελλάδα  (2. 1+) », είναι ένα παραμύθι που εξιστορεί το περιπετειώδες ταξίδι του Ξεφτέρη στην Ελλάδα και αποτελεί το βασικό κορμό του προγράμματος.  

Το λογισμικό αυτό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου είναι ένα προηγμένο προϊόν πολυμέσων που συνδυάζει με επιτυχία τη μάθηση με την ψυχαγωγία σε ένα αλληλεπιδραστικό περιβάλλον,  πλούσιο σε ερεθίσματα.  Παίζοντας,  όχι μόνο διασκεδάζει αλλά ταυτόχρονα πλουτίζει τις γνώσεις του σχετικά με την Ελλάδα,  ερευνά,  μαθαίνει να συλλέγει στοιχεία,  να τα ταξινομεί και να ανακαλύπτει σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα σε πρόσωπα και γεγονότα.

Απαντώντας στις ερωτήσεις της Γυριστρούλας,  ο μαθητής εξασκείται σταδιακά να εστιάζει την προσοχή του σε συγκεκριμένες πληροφορίες,  να απομονώνει στοιχεία,  να διακρίνει λεπτές διαφορές που υπάρχουν μέσα σε μια ερώτηση και να απαντά στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής που του θέτει ο ήρωας επιλέγοντας τη σωστή.  Μέσα από τους διάλογους και την εξέλιξη της ιστορίας,  ο μαθητής βελτιώνει την αναγνωστική του δεξιότητα και εμπλουτίζει το λεξιλόγιό του με καινούργιους όρους που συναντά.

 Σημαντική είναι η ανάπτυξη της πρακτικής σκέψης,  δηλαδή η ικανοποίηση της τάσης του παιδιού να δίνει λύσεις στα διάφορα προβλήματα,  συνδέοντας το αίτιο με το αποτέλεσμα,  και η εξάσκησή του με τις έννοιες του χρόνου.

 

 

6^η δραστηριότητα

Οι μαθητές ανοίγουν το Google Earth και αναζητούν πληροφορίες, εικόνες και τραγούδια σχετικές με τα νησιά μας.

 

7^η δραστηριότητα

Οι μαθητές παρουσιάζουν το υλικό που βρήκαν στο διαδίκτυο με μορφή Power point.