IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 29/09/99

Εκπαιδευτικό σενάριο (educational scenario) είναι η περιγραφή ενός μαθησιακού πλαισίου με εστιασμένο γνωστικό (ά ) αντικείμενο (α ), συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους , παιδαγωγικές αρχές και σχολικές πρακτικές . Ένα τέτοιο σενάριο ενέχει (υλοποιείται μέσα από ) σειρά εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (educational activities). Η δομή και ροή κάθε δραστηριότητας καθώς και οι ρόλοι του διδάσκοντα -μαθητών και η αλληλεπίδρασή τους με τα όποια χρησιμοποιούμενα μέσα και υλικό , περιγράφονται σε ένα πλάνο δραστηριότητας (activity plan). Μέρος ενός τέτοιου πλάνου προβλέπει τη χρήση λογισμικού . Έτσι λοιπόν η περιγραφή των σεναρίων δεν αφορά μόνο στο σχεδιασμό εργαλείων και δραστηριοτήτων βασισμένων σε κάποιο επιλεγμένο λογισμικό ή στην συνέργια δύο ή περισσοτέρων λογισμικών . Αντίθετα το σενάριο αποτελεί μια εκ βαθέων διείσδυση στη διδακτική πρακτική . Μέσω αυτού γίνεται ανάλυση της μεθόδου και της στρατηγικής σύμφωνα με την οποία προτείνουμε να εφαρμοστεί το σύνολο των σχεδιασμένων δραστηριοτήτων στην τάξη και στους προτεινόμενους ρόλους που καλούνται να παίξουν οι συμμετέχοντες (μαθητές , καθηγητές , επιμορφωτές και διοίκηση του σχολείου ), αλλά και στη δομή της συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών ομάδων (η τάξη σαν σύνολο , μικρές ομάδες μαθητών στην ίδια τάξη ή σε διαφορετικές τάξεις ). Το σενάριο πρέπει να είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει παρέμβαση και αλλαγή από μέρους του καθηγητή και δημιουργική χρήση του σεναρίου στην τάξη . Επίσης πρέπει να έχει τη δυνατότητα επέκτασης ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών και τάξεων που παίρνουν μέρος .Η συγγραφή των σεναρίων λαμβάνει υπόψη τα παρακάτω :

• Την πολυπλοκότητα της παιδαγωγικής , διδακτικής και γνωστικής προσέγγισης της πραγματευόμενης ενότητας με χρήση της συγκεκριμένης τεχνολογίας και του προτεινόμενου σεναρίου .
• Την εμπλοκή διαφόρων γνωστικών περιοχών και διαφορετικής φύσης παραγόντων στην εκμάθηση και διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας και την ανάγκη συνέργιας μεταξύ τους .
• Την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ τεχνικών (ανθρώπων που έχουν εμπειρία στην δημιουργία και χρήση τεχνολογικών εργαλείων ) και παιδαγωγών (ανθρώπων που έχουν εμπειρία στην διδακτική και μάθηση γνωστικών ενοτήτων ) για την επιτυχή δημιουργία και συγγραφή ρεαλιστικών σεναρίων .
• Την άμεση ανταπόκριση των σεναρίων στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα και την συμβολή τους στην αναβάθμιση της διδακτικής πρακτικής , της εξομάλυνσης δυσκολιών κατανόησης και της μαθησιακής επικοινωνίας .
• Την ανάγκη επικοινωνίας των σεναρίων (δραστηριότητες , εργασίες , ασκήσεις , μέθοδος εφαρμογής στην τάξη και στο σχολείο ) με μαθητές , καθηγητές , διεύθυνση σχολείων και άλλων σχετικών φορέων .

Παρακάτω γίνεται διάκριση συγκεκριμένων υπο -ενοτήτων περιγραφής των σεναρίων . Ανάλογα με την περίτπωση , ορισμένες από αυτές θα χρήζουν περισσότερης και άλλες μικρότερης ανάλυσης .

1 .1 .1 Σύντομη ανασκόπηση του σεναρίου

Εδώ γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση του σεναρίου με σύντομη αναφορά στα παρακάτω :

• Στην ιδέα που διέπει το σενάριο
• Στα τεχνολογικά εργαλεία που προτείνονται προς χρήση (π .χ . λογισμικό )
• Στη χρήση συμπληρωματικού υλικού
• Στις προσδοκώμενες παιδαγωγικές και μαθησιακές κατακτήσεις
• Στις προσβλεπόμενες μεθόδους διδακτικής
• Στις στρατηγικές εφαρμογής

1 .1 .2 Παιδαγωγικοί , κοινωνιολογικοί και πολιτισμικοί στόχοι

Αναλυτική περιγραφή των ευρύτερων χαρακτηριστικών του σεναρίου σε σχέση με την παιδαγωγική , κοινωνική και πολιτισμική επιρροή που έχει στη σχολική κοινότητα .

• Ο ρόλος του σεναρίου και των τεχνολογικών εργαλείων για την αναβάθμιση των συμμετεχόντων ή την ενίσχυση των ρόλων τους (καθηγητές , μαθητές , διεύθυνση , φορείς της κοινότητας ).
• Ο ρόλος των προς χρήση εργαλείων (τεχνολογικών και άλλων ) στο συγκεκριμένο σενάριο .
• Αναφορά στα καινοτομικά στοιχεία του σεναρίου και των εργαλείων στη σχολική κοινότητα και στον αναμενόμενο ρόλο τους για τους συμμετέχοντες .

1 .1 .3 Προσδοκώμενη διαδικασία μάθησης

Αναλυτική περιγραφή του επιλεγμένου γνωστικού αντικειμένου , του οποίου η μάθηση προτείνεται μέσα από το συγκεκριμένο σενάριο , καθώς και της συσχέτισής των δύο .

• Ορισμός της επιστημολογικής υπόστασης του εν λόγω γνωστικού αντικειμένου καθώς και των συγγενών του εννοιών .
• Αναφορά στις μαθησιακές δυσκολίες των παιδιών οι οποίες έχουν εντοπισθεί μέσω ερευνητικών διαδικασιών για το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο .
• Αναλυτική περιγραφή των αναμενόμενων και προσδοκώμενων μαθησιακών διαδικασιών που επιδιώκεται να προκληθούν με την χρήση του σεναρίου και της σχέσης τους με τις προαναφερθέντες μαθησιακές δυσκολίες .

1 .1 .4 Διδακτική διαδικασία

Αναλυτική ανάπτυξη της διδακτικής διαδικασίας που απαιτείται για την επίτευξη των παραπάνω προσδοκώμενων μαθησιακών στόχων .

• Περιγραφή των διδακτικών μεθόδων που εμπλέκονται και απαιτούνται στα πλαίσια εφαρμογής του σεναρίου .
• Ανάλυση του τρόπου εργασίας των μαθητών (μόνοι , σε ομάδες , μετωπική ) και του βαθμού αυτενέργειας και αυτονομίας που παρέχεται .
• Αναφορά και επεξήγηση της τυχόν ανάγκης για αλλαγή του ρόλου των καθηγητών και των αντιλήψεων τους για την διδασκαλία του συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου μέσα από το προτεινόμενο σενάριο .
• Αναφορά στην ανάγκη νέων συνεργασιών είτε μεταξύ των καθηγητών του ιδίου σχολείου , είτε μεταξύ καθηγητών άλλων σχολείων ή ακόμη και με άλλους φορείς της κοινότητας .
• Πιθανή χρήση αξιολόγησης και αναλυτική περιγραφή της ποιότητας , είδους και στόχων της αξιολόγησης αυτής .

1 .1 .5 Δραστηριότητες

Περιγραφή των επιμέρους εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και των αντίστοιχων “πλάνων ” εφαρμογής τους (σε ξεχωριστά υποκεφάλαια , ένα για κάθε δραστηριότητα ). Συγκεκριμένα:

1 . Στόχοι του Προγράμματος Σπουδών που θίγονται /πραγματεύονται από τη δραστηριότητα (μπορεί να αφορούν περισσότερα του ενός γνωστικά αντικείμενα ).

2. Προαπαιτούμενα (π .χ . σχέσεις με άλλες δραστηριότητες , τεχνικές εγκαταστάσεις , επιμόρφωση για θέματα εφαρμογής του , κλπ ).

3. Πιθανές επιπτώσεις από την εφαρμογή της δραστηριότητας στη διεύθυνση /διοίκηση του σχολείου και σχετικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν .

4. Χρονισμός εφαρμογής της δραστηριότητας και εναρμονισμός της με το ωρολόγιο πρόγραμμα (εκτιμώμενη διάρκεια , συνεργασία με διδακτικές ώρες μαθημάτων , κλπ ).

5. Προετοιμασία (υλικό , τάξη , ομάδες παιδιών , customization, κλπ ).

6. Απαιτούμενα εργαλεία /λογισμικό ή άλλο υλικό (σημειωτέον ότι μπορεί να απαιτείται /προτείνεται και η χρήση συμπληρωματικού λογισμικού από εκείνο που αναπτύσσεται ).

7. Περιγραφή της ροής της δραστηριότητας με διάκριση των διαδοχικών βημάτων εφαρμογής της διαδικασίας . Για καθένα απ ’αυτά περιγράφεται μεταξύ άλλων η αλληλεπίδραση μαθητών και διδασκόντων με τα εργαλεία λογισμικού .

8. Προτάσεις για επεκτάσεις ή /και διαφοροποιήσεις .

Οι παραπάνω περιγραφές (πλάνα ) πιθανότατα θα προσδιορίζουν “οικογένειες ” συγγενών δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν (με μικρές αλλαγές, κλπ ).

Είναι σημαντικό κάθε δραστηριότητα να είναι εφικτή σε συνθήκες τάξης , παίρνοντας υπόψη τους χρονικούς περιορισμούς της διδακτικής ώρας , και όλους τους πιθανούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ομαλή διεξαγωγή των προτεινόμενων διαδικασιών .

1 .1 .6 Κριτική προσέγγιση του σεναρίου και της εφαρμογής του

Κριτική αναφορά στα χαρακτηριστικά του προτεινόμενου σεναρίου λαμβάνοντας υπόψη θετικά και αρνητικά στοιχεία σε σχέση με τις προαναφερόμενες ενότητες .

• Τοποθέτηση του προτεινόμενου σεναρίου στο γενικότερο σύνολο διδακτικής της εν λόγω γνωστικής ενότητας (π .χ . αναφορά σε συγγενή ή διαφορετικά σενάρια ).
• Περιγραφή των σημείων που μένουν αμετάβλητα καθώς και εκείνων που δέχονται περαιτέρω αλλαγές , προσθέσεις και γενικότερα είναι περισσότερο ευλύγιστα για μετατροπές στα χέρια των καθηγητών και μαθητών τους .
• Κριτική των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων του σεναρίου ως προς τις προσδοκώμενες διδακτικές και μαθησιακές διαδικασίες .
• Αναφορά σε συγκεκριμένους στόχους ή διαδικασίες που δεν μπορούν να επιτευχθούν μέσω της συγκεκριμένης μορφής και εφαρμογής του σεναρίου .