Νυχτώνει
Γλώσσα, Α΄τάξη

Το όγδοο κεφάλαιο της 2ης ενότητας της Γλώσσας Α΄ δημοτικού "Η παρέα".

Στόχοι της διδασκαλίας: η καλλιέργεια του προφορικού λόγου, η επεξεργασία του Ν, ν, η λεξούλα "είναι", το κεφαλαίο στα ονόματα, η εκφραστική ανάγνωση, τα παραμύθια.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η διδασκαλία ξεκινά από την εικόνα που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και υποστηρίζει το κείμενο, που έτσι κι αλλιώς σε αυτό το στάδιο τα παιδιά δεν είναι σε θέση να το διαβάσουν όλο. Απευθύνουμε ερωτήσεις στους μαθητές:

• Ποιους βλέπουμε στην εικόνα αυτή;

• Πού βρίσκονται; Tελικά μπήκαν στον κήπο του κυρίου με το καπέλο; Έπρεπε;

• Τι κάνουν τα παιδιά; (Γράφουμε στον πίνακα λέξεις από την εικόνα όπως λίμνη, σιντριβάνι, νούφαρα, κουνούπια ή ότι άλλο απαντήσουν οι μαθητές)

• Τι ώρα είναι; Πώς το καταλαβαίνουμε; (νύχτα, νυχτώνει)

• Έπρεπε τέτοια ώρα να είναι εκεί; Πώς να αισθάνονται; Έχετε βρεθεί σε παρόμοια θέση;

• Τι θα έπρεπε να κάνουν τα παιδιά;

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι μαθητές πρέπει να εξασκηθούν να απαντούν στις ερωτήσεις ολοκληρωμένα. Περισσότερα για τον προφορικό λόγο ΕΔΩ.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ

Συλλαβίζουμε τις λέξεις που γράψαμε στον πίνακα. Ποιο είναι το καινούριο γράμμα που θα μάθουμε σήμερα; Το επισημαίνουμε στον πίνακα και ενημερώνουμε τα παιδιά για τον ήχο του και τη μορφή του. Είναι το γράμμα του νίντζα (τους αρέσει αυτό) και για να το πούμε τοποθετούμε τη γλώσσα στον ουρανίσκο και φωνάζουμε το επόμενο γράμμα.

Φωνολογικές ασκήσεις:

1. Στη σημερινή εικόνα ποιες λέξεις έχουν μέσα τους "ν"; Εστιάζουν σε αυτές που έχουμε γράψει ήδη στον πίνακα και τις χωρίζουμε βρίσκοντας τις πρώτες φωνές.

2. Λέμε κι άλλες λέξεις που αρχίζουν ή έχουν μέσα τους Ν, ν.  Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε σε χαρτί του μέτρου, τη συλλαβίζουμε, βρίσκουμε τις πρώτες φωνές (αν είναι σχετικές) και βάζουμε κάποιο παιδί να κυκλώσει το καινούριο γράμμα. Έτσι δημιουργούμε την ομάδα του Ν, ν. 

Χωρίζουμε βγάζοντας δάχτυλα: νε-ρό.
Πόσες; Δύο συλλαβές.
Πρώτη φωνούλα; νε. Κλπ.

3. Ποιο είναι Ν, ν; Τους δείχνουμε καρτέλες με το καινούριο γράμμα γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα και τους ζητούμε να μας πουν ποιο χρώμα είναι το γράμμα που μας ενδιαφέρει.

Επαναλαμβάνουμε μέχρι οι μαθητές να αναγνωρίζουν το επίμαχο γράμμα όπως και να τους το δείχνουμε.

4. Στο Β.Μ κάνουμε την πρώτη άσκηση και διαβάζουμε το λάχνισμα. Κυκλώνουν Ν, ν. Τους βάζουμε να δουν το σχετικό βίντεο.

ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ

Εξηγούμε πάλι ότι το γράμμα αυτό είναι το γράμμα του νίντζα και για να το πούμε πρέπει να βάλουμε τη γλώσσα στον ουρανίσκο και να πούμε την επόμενη φωνή.  Όταν πίσω του έχει α, λέει να, όταν έχει ο, λέει νο, όταν έχει ε, λέει νε και όταν έχει ι, λέει νι. Δείχνουμε τον συλλαβισμό με χαρτιά. Eγώ χρησιμοποιώ το σχοινί της μπουγάδας (ΕΔΩ) και τους τα κρεμάω. Εκεί δείχνω αρχικά τη σύνθεση και την ανάλυση και κάνουμε εξάσκηση στην ανάγνωση των σχετικών συλλαβών. Επίσης συνδέω την κάθε συλλαβή με μία εικόνα (να=νάνος, νι=νίντζα, νε=νερό, νο=νοσοκόμα).

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ

Διδάσκουμε τη γραφή των Ν και ν με τη σωστή φορά. Εγώ συνήθως τους συνδέω τη φορά με λέξεις. Π.χ. Ν = από δω, από κει και στη μέση. Γράφουν το κεφαλαίο γράμμα (το μικρό το έχουν ήδη μάθει) στον αέρα, στο θρανίο, στο πινακάκι τους (ΕΔΩ), στον πίνακα (όπου έχω φτιάξει γραμμές). Επιμένω το κεφαλαίο να φτάνει από πάνω έως κάτω στις γραμμές. Μεγαλώνοντας το κάθε παιδί θα διαμορφώσει τον δικό του γραφικό χαρακτήρα, όμως τώρα επιμένω στο από πάνω μέχρι κάτω, γιατί αλλιώς καταλήγουν να το κάνουν σε μέγεθος ίσο με το μικρό.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέμε τη φωνή του γράμματος και ΟΧΙ το όνομα. Είναι «ν» και ΟΧΙ νι.

Βρίσκουν Ν, ν στις εικόνες του Τ.Ε. και γράφουν Ν, ν.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ

Για εξάσκηση στον συλλαβισμό χρησιμοποιώ τα χαρτάκια σημειώσεων (ΕΔΩ). Ζητώ από τα παιδιά να πάρουν χαρτάκι και να γράψουν ένα μεγάλο Κ. Να το σηκώσουν ψηλά και να μου το δείξουν. Μετά να το τοποθετήσουν στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Ύστερα τους ζητώ με τον ίδιο τρόπο να μου γράψουν σε άλλο χαρτάκι ένα μικρό κ, ένα Π και π, ένα Τ και τ, ένα Σ και σ, ένα α, ένα ο, ένα ε, ένα ι. Ή απλώς απλώνουν τα προηγούμενα χαρτάκια που έχουν μέσα στον φάκελό τους και συμπληρώνουν Κ και κ. Τα βάζουν όλα στη σειρά στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Τέλος τους ζητώ να διαλέξουν χαρτάκια και να σχηματίσουν ένα μεγάλο Κα. Περνώ από όλα τα θρανία και δίνω συγχαρητήρια σε όλους. Μετά τους ζητώ να τα βάλουν πίσω στη θέση τους, να διαλέξουν άλλα και να φτιάξουν ένα μικρό κο κλπ. Άλλες φορές τους ζητώ να κάνουν μια αλλαγή στα χαρτάκια τους και να τα κάνουν να λένε αντί για κο, κι ή αντί για κι, κε κλπ. Επίσης τους ζητώ να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές ώστε αντί για κε να λέει σε ή πε ή τε κλπ.

Για εξάσκηση μέχρι εδώ, στο σπίτι έδωσα αυτή την παρακάτω φωτό. Κατεβάστε την από ΕΔΩ.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Επιστρέφουμε πλέον στο κείμενο, το οποίο ή το προβάλλουμε ή το έχουμε γράψει από πριν στον πίνακα. Kατά την ανάγνωσή του υποδεικνύω και τη λέξη "είναι" την οποία μαθαίνουν ολικά.

Υπενθυμίζω στα παιδιά την παύλα:

• Πόσα άτομα μιλούν; Ποια; Τι είναι όλοι αυτοί;

• Τι έχει μπροστά του καθένας που μιλάει; (παύλα)

Τους υποδεικνύω τι θα διαβάσουν σημειώνοντας τις μικρές λέξεις με τις μεγάλες.

Αφού διαβαστεί το κείμενο κομμάτι κομμάτι, το διαβάζω κι εγώ εκφραστικά. Ύστερα τους ζητώ να επαναλάβουν μετά από μένα και διαβάζω το κείμενο εκφραστικά γραμμή γραμμή δείχνοντας τις λέξεις. Το ίδιο εκφραστικά επαναλαμβάνουν κι εκείνα.

Υποβάλλω ερωτήσεις:

• Τι έχει μέσα η λίμνη;

• Τι ώρα είναι;

• Σε μια στιγμή τι γίνεται; Τι νομίζει ο Άρης ότι συμβαίνει;

• Η Μαρίνα τι πιστεύει; Τι άλλο θα μπορούσε να είναι;

• Τι λέει ο Ορφέας; Γιατί;

• Εσείς έχετε βρεθεί ποτέ μόνοι έξω νύχτα; Σας φόβισε κάτι;

Διαβάζουμε ξανά το μάθημα εκφραστικά 3-4 φορές και το διαβάζουμε και από το βιβλίο καθώς τα παιδιά δείχνουν τις λέξεις με τα δαχτυλάκια τους. Περνάμε πάνω από τα κεφάλια τους και βοηθάμε να βρίσκουν τις λέξεις εκείνα που έχουν μία δυσκολία. Επιμένουμε στην εκφραστική ανάγνωση. Ευχαριστεί, διασκεδάζει και περνάει στα παιδιά τα συναισθήματα των ηρώων. Ανάμεσα στις αναγνώσεις ζητάμε να δείξουν πού λέει «είναι», πού λέει «κότα», «πάμε», κλπ.  

Δραματοποίηση: Αρέσει πολύ στα μικρούλια. Μπορούν να παίξουν τους ρόλους τους με ότι λόγια θυμούνται, αλλά και μπορούν να τα "διαβάσουν" από τον πίνακα ή το βιβλίο.

Ανακεφαλαίωση: Τι έκαναν τα παιδιά σήμερα; (απαντούν ολοκληρωμένα).

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΓΡΑΦΗ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Στόχοι: εξάσκηση στη γραφή συλλαβών, λέξεων και προτάσεων, στη λέξη "είναι", στο κεφαλαίο και στην τελεία, στο κεφαλαίο στα ονόματα, στην αυτοδιόρθωση.

Ξεκίνησα με τις συλλαβές, μετά με λέξεις και ύστερα συνέχισα με προτάσεις. Τα παιδιά έγραφαν στο τετράδιο και όποιο τελείωνε σήκωνε το χέρι του. Στις σωστές προτάσεις τους έβαζα ένα Α για να υπάρχει σασπένς. Όταν τέλειωναν όλοι, έγραφα την πρόταση στον πίνακα πάνω σε γραμμές που είχα χαράξει από πριν. Τα παιδιά αυτοδιορθώνονταν.  Ήδη μέχρι τώρα έχουν μάθει πολύ καλά ότι αρχίζουμε ΠΑΝΤΑ με κεφαλαίο και τελειώνουμε με τελεία. Επίσης έχουν μάθει να αυτοδιορθώνουν το γραπτό τους με μεγάλη επιτυχία. Σήμερα έμαθαν επίσης ότι τα ονόματα τα γράφουμε με κεφαλαίο.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΛΕΞΕΩΝ

Αφού κατανοήσουν τη σύνθεση των συλλαβών, τους ζητώ να διαβάσουν δισύλλαβες λέξεις που γράφω στον πίνακα, ξεκινώντας πρώτα από εύκολες με διπλές συλλαβές π.χ. Νανά, νινί κλπ. Συγχαίρω φυσικά τους πάντες, γιατί είναι εύκολο να το καταφέρουν όλα τα παιδιά.

Ύστερα περνώ στην ανάγνωση δισύλλαβων και τρισύλλαβων λέξεων με συνδυασμό και άλλων συλλαβών που έχουν ήδη μάθει π.χ. νονά, νάνι, νονός, νάνος, Νίνα, Τίνα, πατίνι, πινέλα κλπ.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ζητώ από τα παιδιά να διαβάζουν τις συλλαβές από μέσα τους και όταν καταλαβαίνουν τι λέει η λέξη, μόνο τότε να τη λένε δυνατά και γρήγορα. Έτσι μαθαίνουν από νωρίς να εκφωνούν ολόκληρες τις λέξεις και όχι να διαβάζουν συλλαβιστά. Μόνο εάν κάποιος μαθητής δυσκολεύεται πολύ του ζητώ να εκφωνήσει συλλαβές. Όταν η εκάστοτε λέξη κατανοηθεί και ειπωθεί από κάποιον μαθητή, του ζητώ να έρθει στον πίνακα και να την κατακερματίσει σε συλλαβές.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Κατόπιν για εξάσκηση περνώ στην ανάγνωση προτάσεων. Π.χ.

Για εξάσκηση στο σπίτι έδωσα την παρακάτω φωτό. Kατεβάστε την από ΕΔΩ.

Τέλος δίδαξα στα μικρούλια τη ζωγραφική του νίντζα, που τόσο πολύ τους άρεσε με στόχο την αποφορτισή τους.

Περισσότερες λεπτομέρειες ΕΔΩ.

ΕΜΠΕΔΩΣΗ

Για μια πιο διαδραστική εξάσκηση ανέβασα στην κυψέλη μου στην e-me το παρακάτω κουίζ (ή ΕΔΩ):

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Για τη διδασκαλία "Ν, ν" απαιτήθηκαν 3 μαθήματα.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: Το βιβλίο του δασκάλου εδώ προτείνει την ομαδική δημιουργία παραμυθοσαλάτας όμως εγώ προτιμώ τη δραστηριότητα αυτή να τη μεταφέρω λίγο αργότερα που τα παιδιά θα έχουν μάθει να γράφουν περισσότερα γραμματάκια.