Ο κύριος με το καπέλο
Γλώσσα, Α΄τάξη

Το έκτο κεφάλαιο της 2ης ενότητας της Γλώσσας Α΄ δημοτικού "Η παρέα".

Στόχοι της διδασκαλίας: η καλλιέργεια του προφορικού λόγου, η επεξεργασία του Κ, κ, η λεξούλα "και", η χρήση του τόνου, η επαφή με το κείμενο και η εκφραστική ανάγνωση.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η διδασκαλία ξεκινά από την εικόνα που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και υποστηρίζει το κείμενο, που έτσι κι αλλιώς σε αυτό το στάδιο τα παιδιά δεν είναι σε θέση να το διαβάσουν όλο. Απευθύνουμε ερωτήσεις στους μαθητές:

• Ποιους βλέπουμε στην εικόνα αυτή;

• Πού βρίσκονται;

• Τι κάνουν;

• Τι φοράει ο κύριος; (με την ολοκληρωμένη απάντησή τους γράφουμε τον τίτλο στον πίνακα)

• Τι κρατάει ο κύριος με το καπέλο;

• Τι έχει μέσα στον σάκο; (με την απάντησή τους γράφουμε "κότα" στον πίνακα).

• Τι μπορεί να θέλει να κάνει με την κότα;

• Υπάρχουν άλλα ζώα στην εικόνα και πού βρίσκονται;

• Τι άλλο κρατάει ο κύριος με το καπέλο; (Με την απάντηση γράφουμε "πακέτο" στον πίνακα).

• Τι μπορεί να έχει μέσα στο πακέτο; (Με τις απαντήσεις τους φτιάχνουμε λίστα στον πίνακα ή σε χαρτί του μέτρου γράφοντας δίπλα το όνομα του καθενός). Διαβάζουμε το λάχνισμα και τους το βάζουμε να το ακούσουν. Γράφουμε στον πίνακα τις λέξεις που αρχίζουν από κ, κυκλώνουν κ.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι μαθητές πρέπει να εξασκηθούν να απαντούν στις ερωτήσεις ολοκληρωμένα. Περισσότερα για τον προφορικό λόγο ΕΔΩ.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ

Από ποια φωνούλα αρχίζουν οι λέξεις του λαχνίσματος που γράψαμε στον πίνακα; Συλλαβίζουμε μαζί με τα παιδιά τη λέξη "κότα". Πρώτη φωνούλα; ΚΟ. Ποιο γράμμα δεν ξέρουμε από αυτά;

Απομονώνουμε το "κ" και τα ενημερώνουμε για τον ήχο του. Εγώ συνήθως τους λέω ότι είναι το γράμμα του λαιμού!

Φωνολογικές ασκήσεις:

1. Στη σημερινή εικόνα ποιες λέξεις έχουν μέσα τους "κ"; Εστιάζουν σε αυτές που έχουμε γράψει ήδη στον πίνακα και τις χωρίζουμε βρίσκοντας τις πρώτες φωνές.

2. Λέμε κι άλλες λέξεις που αρχίζουν ή έχουν μέσα τους Κ,κ. Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε σε χαρτί του μέτρου, τη συλλαβίζουμε, βρίσκουμε τις πρώτες φωνές (αν είναι σχετικές) και βάζουμε κάποιο παιδί να κυκλώσει το καινούριο γράμμα. Έτσι δημιουργούμε την ομάδα του Κ, κ.

Χωρίζουμε βγάζοντας δάχτυλα: κό-τα
Πόσες; Δύο συλλαβές.
Πρώτη φωνούλα; κο. Κλπ.

3. Ποιο είναι Κ,κ; Τους δείχνουμε καρτέλες με το καινούριο γράμμα γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα και τους ζητούμε να μας πουν ποιο χρώμα είναι το γράμμα που μας ενδιαφέρει.

Επαναλαμβάνουμε μέχρι οι μαθητές να αναγνωρίζουν το επίμαχο γράμμα όπως και να τους το δείχνουμε.

4. Στο Β.Μ κάνουμε την πρώτη άσκηση (από ποια μέρη πέρασε η γάτα;) και τα βάζουμε να κυκλώσουν στο λάχνισμα Κ, κ.

ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ

Εξηγούμε πάλι ότι το γράμμα αυτό είναι του λαιμού και για να το πούμε πρέπει να "ξύσουμε" τον λαιμό και να πούμε την επόμενη φωνή.  Όταν πίσω του έχει α, λέει κα, όταν έχει ο, λέει κο, όταν έχει ε, λέει κε και όταν έχει ι, λέει κι. Δείχνουμε τον συλλαβισμό με χαρτιά. Eγώ χρησιμοποιώ το σχοινί της μπουγάδας (ΕΔΩ) και τους τα κρεμάω. Εκεί δείχνω αρχικά τη σύνθεση και την ανάλυση και κάνουμε εξάσκηση στην ανάγνωση των σχετικών συλλαβών. Επίσης συνδέω την κάθε συλλαβή με μία εικόνα π.χ. κε=κερί, κι=κιθάρα, κο=κότα, κα=καλάθι.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ

Διδάσκουμε τη γραφή των Κ και κ με τη σωστή φορά. Εγώ συνήθως τους συνδέω τη φορά με λέξεις. Π.χ. Κ= όρθια γραμμή, χέρι πάνω, πόδι κάτω. Γράφουν το γράμμα στον αέρα, στο θρανίο, στο πινακάκι τους (ΕΔΩ), στον πίνακα (όπου έχω φτιάξει γραμμές). Επιμένω το κεφαλαίο να φτάνει από πάνω έως κάτω στις γραμμές. Μεγαλώνοντας το κάθε παιδί θα διαμορφώσει τον δικό του γραφικό χαρακτήρα, όμως τώρα επιμένω στο από πάνω μέχρι κάτω, γιατί αλλιώς καταλήγουν να το κάνουν σε μέγεθος ίσο με το μικρό.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέμε τη φωνή του γράμματος και ΟΧΙ το όνομα. Είναι «κ» και ΟΧΙ κάπα.

Βρίσκουν Κ, κ στις εικόνες του Τ.Ε. και γράφουν Κ, κ.

Για επιπλέον εξάσκηση έδωσα την παρακάτω φωτό:

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ

Για εξάσκηση στον συλλαβισμό χρησιμοποιώ τα χαρτάκια σημειώσεων (ΕΔΩ). Ζητώ από τα παιδιά να πάρουν χαρτάκι και να γράψουν ένα μεγάλο Κ. Να το σηκώσουν ψηλά και να μου το δείξουν. Μετά να το τοποθετήσουν στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Ύστερα τους ζητώ με τον ίδιο τρόπο να μου γράψουν σε άλλο χαρτάκι ένα μικρό κ, ένα Π και π, ένα Τ και τ, ένα Σ και σ, ένα α, ένα ο, ένα ε, ένα ι. Ή απλώς απλώνουν τα προηγούμενα χαρτάκια που έχουν μέσα στον φάκελό τους και συμπληρώνουν Κ και κ. Τα βάζουν όλα στη σειρά στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Τέλος τους ζητώ να διαλέξουν χαρτάκια και να σχηματίσουν ένα μεγάλο Κα. Περνώ από όλα τα θρανία και δίνω συγχαρητήρια σε όλους. Μετά τους ζητώ να τα βάλουν πίσω στη θέση τους, να διαλέξουν άλλα και να φτιάξουν ένα μικρό κο κλπ. Άλλες φορές τους ζητώ να κάνουν μια αλλαγή στα χαρτάκια τους και να τα κάνουν να λένε αντί για κο, κι ή αντί για κι, κε κλπ. Επίσης τους ζητώ να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές ώστε αντί για κε να λέει σε ή πε ή τε κλπ.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΛΕΞΕΩΝ

Αφού κατανοήσουν τη σύνθεση των συλλαβών, τους ζητώ να διαβάσουν δισύλλαβες λέξεις που γράφω στον πίνακα, ξεκινώντας πρώτα από εύκολες με διπλές συλλαβές π.χ. κακά, κικί, κοκό κλπ. Συγχαίρω φυσικά τους πάντες, γιατί είναι εύκολο να το καταφέρουν όλα τα παιδιά.

Ύστερα περνώ στην ανάγνωση δισύλλαβων και τρισύλλαβων λέξεων με συνδυασμό και άλλων συλλαβών που έχουν ήδη μάθει π.χ. κότα, πάκο, κάσα, σάκος, καπέλα, πακέτο κλπ.

Τέλος διαβάζουμε τις λέξεις του μαθήματος: κότα, σάκος, σακάκι, καπέλο, πακέτο, κόκκινο.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ζητώ από τα παιδιά να διαβάζουν τις συλλαβές από μέσα τους και όταν καταλαβαίνουν τι λέει η λέξη, μόνο τότε να τη λένε δυνατά και γρήγορα. Έτσι μαθαίνουν από νωρίς να εκφωνούν ολόκληρες τις λέξεις και όχι να διαβάζουν συλλαβιστά. Μόνο εάν κάποιος μαθητής δυσκολεύεται πολύ του ζητώ να εκφωνήσει συλλαβές. Όταν η εκάστοτε λέξη κατανοηθεί και ειπωθεί από κάποιον μαθητή, του ζητώ να έρθει στον πίνακα και να την κατακερματίσει σε συλλαβές.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Επιστρέφουμε πλέον στο κείμενο, το οποίο ή το προβάλλουμε ή το έχουμε γράψει από πριν στον πίνακα. Kατά την ανάγνωσή του υποδεικνύω και τη λέξη "και" την οποία μαθαίνουν ολικά.

Υπενθυμίζω στα παιδιά την παύλα:

• Πόσα άτομα μιλούν; Ποια; Τι είναι όλοι αυτοί;

• Τι έχει μπροστά του καθένας που μιλάει; (παύλα)

Τους υποδεικνύω τι θα διαβάσουν σημειώνοντας τις μικρές λέξεις με τις μεγάλες.

Αφού διαβαστεί το κείμενο κομμάτι κομμάτι, το διαβάζω κι εγώ εκφραστικά. Ύστερα τους ζητώ να επαναλάβουν μετά από μένα και διαβάζω το κείμενο εκφραστικά γραμμή γραμμή δείχνοντας τις λέξεις. Το ίδιο εκφραστικά επαναλαμβάνουν κι εκείνα.

Υποβάλλω ερωτήσεις:

• Ποιος βλέπει πρώτος τον κύριο με το καπέλο;

• Τι φοράει;

• Τι κρατάει;

• Τι έχει μέσα ο σάκος; Τι θέλει να κάνει με την κότα; Πού θέλει να πάει; Να έχει μέσα μόνο την κότα; Τι άλλο θα μπορούσε να έχει;

• Τι είπαμε μπορεί να έχει μέσα το πακέτο;

Διαβάζουμε ξανά το μάθημα εκφραστικά 3-4 φορές και το διαβάζουμε και από το βιβλίο καθώς τα παιδιά δείχνουν τις λέξεις με τα δαχτυλάκια τους. Περνάμε πάνω από τα κεφάλια τους και βοηθάμε να βρίσκουν τις λέξεις εκείνα που έχουν μία δυσκολία. Επιμένουμε στην εκφραστική ανάγνωση. Ευχαριστεί, διασκεδάζει και περνάει στα παιδιά τα συναισθήματα των ηρώων. Ανάμεσα στις αναγνώσεις ζητάμε να δείξουν πού λέει «κότα», πού λέει «και», «καπέλο», κλπ.  

Δραματοποίηση: Αρέσει πολύ στα μικρούλια. Μπορούν να παίξουν τους ρόλους τους με ότι λόγια θυμούνται, αλλά και μπορούν να τα "διαβάσουν" από τον πίνακα ή το βιβλίο.

Ανακεφαλαίωση: Τι έκαναν τα παιδιά σήμερα; (απαντούν ολοκληρωμένα).

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Κάνουμε την άσκηση 2 και τα βάζουμε να τη διαβάσουν. Υποβάλλω ερωτήσεις: Πώς τη λένε τελικά την κότα του κυρίου; Τι λέει;

Ολοκληρώνουμε με τις ασκήσεις 3 και 4. Ρωτώ: Τελικά τι είχε το πακέτο; Το βρήκε κανένας, όταν κάναμε τις δικές μας υποθέσεις;

Αναθέτω ορθογραφία τις λέξεις "και" και "καπέλα".

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Κατόπιν για εξάσκηση περνώ στην ανάγνωση προτάσεων. Π.χ.

Για εξάσκηση στο σπίτι έδωσα την παρακάτω φωτό:

ΕΜΠΕΔΩΣΗ

Παρέμεινα στο ίδιο γράμμα (Κ,κ,και) και κάναμε εξάσκηση στο τετράδιο. Τα παιδιά έγραφαν και όποιο τελείωνε σήκωνε το χέρι του. Στις σωστές προτάσεις τους έβαζα ένα Α για να υπάρχει σασπένς. Όταν τέλειωναν όλοι, έγραφα την πρόταση στον πίνακα και πάνω σε γραμμές που είχα χαράξει από πριν. Τα παιδιά αυτοδιορθώνονταν.  Στόχοι: εξάσκηση στη γραφή συλλαβών, λέξεων και προτάσεων, στο κεφαλαίο και στην τελεία, στην αυτοδιόρθωση.

Eπίσης κάναμε εξάσκηση στην ανάγνωση συλλαβών, λέξεων και προτάσεων.

Για χαλάρωση τους έδειξα πώς να ζωγραφίζουν ένα καβούρι.

Μπορείτε να δείτε τη σχετική δραστηριότητα ΕΔΩ:

Για το σπίτι τους έδωσα την παρακάτω φωτό:

Για μια πιο διαδραστική εξάσκηση ανέβασα στην κυψέλη μου στην e-me το παρακάτω κουίζ (ή ΕΔΩ):

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για τη διδασκαλία "Κ, κ, και" απαιτήθηκαν 3 μαθήματα.