Ρινόκερος και κόκορας
Γλώσσα, Α΄τάξη

Το ένατο κεφάλαιο της 2ης ενότητας της Γλώσσας Α΄ δημοτικού "Η παρέα".

Στόχοι της διδασκαλίας: η καλλιέργεια του προφορικού λόγου, η επεξεργασία του Ρ, ρ, το κεφαλαίο στα ονόματα, η εκφραστική ανάγνωση.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η διδασκαλία ξεκινά από την εικόνα που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και υποστηρίζει το κείμενο, που έτσι κι αλλιώς σε αυτό το στάδιο τα παιδιά δεν είναι σε θέση να το διαβάσουν όλο. Απευθύνουμε ερωτήσεις στους μαθητές:

• Ποιους βλέπουμε στην εικόνα αυτή;

• Πού βρίσκονται; Τι κάνουν;

• Ποιος είναι πίσω από το παράθυρο;

• Πώς είναι αυτό το κορίτσι;

• Τι κρατάει; (Με την απάντηση γράφουμε τη λέξη "καρότο" στον πίνακα).

• Ποιος άλλος είναι μαζί της;

• Λέτε να το ξέρουν αυτό το κορίτσι τα παιδιά και από πού; (Κάνουν υποθέσεις, απαντούν χρησιμοποιώντας τη λέξη "μπορεί" ή τη λέξη "ίσως")

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι μαθητές πρέπει να εξασκηθούν να απαντούν στις ερωτήσεις ολοκληρωμένα. Περισσότερα για τον προφορικό λόγο ΕΔΩ.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ

Κάνουμε ανάλυση και σύνθεση της λέξης "καρότο". Ποιο είναι το καινούριο γράμμα που θα μάθουμε σήμερα; Το επισημαίνουμε στον πίνακα και ενημερώνουμε τα παιδιά για τον ήχο του και τη μορφή του. Είναι το γράμμα του ρολογιού και για να το πούμε τοποθετούμε τη γλώσσα βαθιά στον ουρανίσκο, φυσάμε και φωνάζουμε το επόμενο γράμμα.

Φωνολογικές ασκήσεις:

1. Λέμε κι άλλες λέξεις που αρχίζουν ή έχουν μέσα τους Ρ,ρ.  Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε σε χαρτί του μέτρου, τη συλλαβίζουμε, βρίσκουμε τις πρώτες φωνές (αν είναι σχετικές) και βάζουμε κάποιο παιδί να κυκλώσει το καινούριο γράμμα. Έτσι δημιουργούμε την ομάδα του Ρ,ρ. 

Χωρίζουμε βγάζοντας δάχτυλα: ρα-κέ-τα.
Πόσες; Τρεις συλλαβές.
Πρώτη φωνούλα; ρα. Κλπ.

2. Ποιο είναι Ρ,ρ; Τους δείχνουμε καρτέλες με το καινούριο γράμμα γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα και τους ζητούμε να μας πουν ποιο χρώμα είναι το γράμμα που μας ενδιαφέρει.

Επαναλαμβάνουμε μέχρι οι μαθητές να αναγνωρίζουν το επίμαχο γράμμα όπως και να τους το δείχνουμε.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ

Διδάσκω τη γραφή των Ρ και ρ με τη σωστή φορά. Εγώ συνήθως τους συνδέω τη φορά με λέξεις. Π.χ. Ρ=κοτσίδα-κεφάλι, ρ=κεφάλι-κοτσίδα. Γράφουν τα γράμματα στον αέρα, στο θρανίο, στο πινακάκι τους (ΕΔΩ), στον πίνακα (όπου έχω φτιάξει γραμμές). Επιμένω το κεφαλαίο να φτάνει από πάνω έως κάτω στις γραμμές. Μεγαλώνοντας το κάθε παιδί θα διαμορφώσει τον δικό του γραφικό χαρακτήρα, όμως τώρα επιμένω στο από πάνω μέχρι κάτω, γιατί αλλιώς καταλήγουν να το κάνουν σε μέγεθος ίσο με το μικρό.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέμε τη φωνή του γράμματος και ΟΧΙ το όνομα. Είναι «ρ» και ΟΧΙ ρο.

Βρίσκουν Ρ,ρ στις εικόνες του Τ.Ε. και γράφουν Ρ,ρ.

ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ

Εξηγούμε πάλι ότι το γράμμα αυτό είναι το γράμμα του ρολογιού και για να το πούμε πρέπει να βάλουμε τη γλώσσα βαθιά στον ουρανίσκο, να φυσήξουμε και να πούμε την επόμενη φωνή. Δεν επιμένω να πουν το γράμμα μόνο του γιατί πολλά παιδιά έτσι κι αλλιώς δυσκολεύονται με το ρ. Πηγαίνω γρήγορα γρήγορα στις συλλαβές τις οποίες είναι πιο εύκολο να τις εκφέρουν. Όταν πίσω του έχει α, λέει ρα, όταν έχει ο, λέει ρο, όταν έχει ε, λέει ρε και όταν έχει ι, λέει ρι.

Δείχνω τον συλλαβισμό με χαρτιά. Eγώ χρησιμοποιώ το σχοινί της μπουγάδας (ΕΔΩ) και τους τα κρεμάω. Εκεί δείχνω αρχικά τη σύνθεση και την ανάλυση και κάνουμε εξάσκηση στην ανάγνωση των σχετικών συλλαβών. Επίσης συνδέω την κάθε συλλαβή με μία εικόνα (ρα=ραδιόφωνο, ρι=ρινόκερος, ρε=ρεύμα, ρο=ρολόι).

Για αποφόρτιση των μαθητών τους έμαθα να ζωγραφίζουν ρολόι. Περισσότερα ΕΔΩ.

Για εξάσκηση στο σπίτι έδωσα την παρακάτω φωτό. Μπορείτε να την κατεβάσετε από ΕΔΩ. Mέχρι εδώ δύο διδακτικές ώρες.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ

Για εξάσκηση στον συλλαβισμό χρησιμοποιώ τα χαρτάκια σημειώσεων (ΕΔΩ). Ζητώ από τα παιδιά να πάρουν χαρτάκι και να γράψουν ένα μεγάλο Ρ. Να το σηκώσουν ψηλά και να μου το δείξουν. Μετά να το τοποθετήσουν στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Το ίδιο να κάνουν και με το ρ. Ύστερα τους ζητώ με τον ίδιο τρόπο να μου γράψουν σε άλλο χαρτάκι ένα Κ και κ, ένα Σ και σ, ένα α, ένα ο, ένα ε, ένα ι. Σύνολο 10 χαρτάκια. Τα βάζουν όλα στη σειρά στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Τέλος τους ζητώ να διαλέξουν χαρτάκια και να σχηματίσουν ένα μεγάλο Ρα. Περνώ από όλα τα θρανία και δίνω συγχαρητήρια σε όλους. Μετά τους ζητώ να διαλέξουν τα σωστά χαρτάκια για να φτιάξουν ένα μικρό ρο κλπ. Άλλες φορές τους ζητώ να κάνουν μια αλλαγή στα χαρτάκια τους και να τα κάνουν να λένε αντί για ρο, ρι ή αντί για ρι, ρε κλπ. Επίσης τους ζητώ να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές ώστε αντί για ρε να λέει σε ή κε κλπ.

Αφού εμπέδωσαν τον συλλαβισμό, συνεχίσαμε με την ανάγνωση λέξεων.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ζητώ από τα παιδιά να διαβάζουν τις συλλαβές από μέσα τους και όταν καταλαβαίνουν τι λέει η λέξη, μόνο τότε να τη λένε δυνατά και γρήγορα. Έτσι μαθαίνουν από νωρίς να εκφωνούν ολόκληρες τις λέξεις και όχι να διαβάζουν συλλαβιστά. Μόνο εάν κάποιος μαθητής δυσκολεύεται πολύ του ζητώ να εκφωνήσει συλλαβές. Όταν η εκάστοτε λέξη κατανοηθεί και ειπωθεί από κάποιον μαθητή, του ζητώ να έρθει στον πίνακα και να την κατακερματίσει σε συλλαβές.

Μέχρι εδώ άλλη μία διδακτική ώρα. Για εξάσκηση έδωσα την παρακάτω φωτό, που μπορείτε να κατεβάσετε από ΕΔΩ.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΓΡΑΦΗ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Στόχοι: εξάσκηση στη γραφή συλλαβών, λέξεων και προτάσεων, στη λέξη "είναι", στο κεφαλαίο και στην τελεία, στο κεφαλαίο στα ονόματα, στην αυτοδιόρθωση.

Ξεκίνησα με τις συλλαβές, μετά με λέξεις και ύστερα συνέχισα με προτάσεις. Τα παιδιά έγραφαν στο τετράδιο και όποιο τελείωνε σήκωνε το χέρι του. Στις σωστές προτάσεις τους έβαζα ένα Α για να υπάρχει σασπένς. Όταν τέλειωναν όλοι, έγραφα την πρόταση στον πίνακα πάνω σε γραμμές που είχα χαράξει από πριν. Τα παιδιά αυτοδιορθώνονταν.  Ήδη μέχρι τώρα έχουν μάθει πολύ καλά ότι αρχίζουμε ΠΑΝΤΑ με κεφαλαίο και τελειώνουμε με τελεία και ότι τα ονόματα γράφονται με κεφαλαίο. Επίσης έχουν μάθει να αυτοδιορθώνουν το γραπτό τους με μεγάλη επιτυχία.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

Κατόπιν για εξάσκηση περνώ στην ανάγνωση προτάσεων.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Επιστρέφουμε πλέον στο κείμενο, το οποίο ή το προβάλλουμε ή το έχουμε γράψει από πριν στον πίνακα. Κάνω αφόρμηση από την εικόνα: Πού βρίσκονται τα παιδιά; Τι κοιτάζουν; Το ξέρουμε αυτό το κορίτσι; Ποιο να είναι; Τι να είναι; (κάνουν υποθέσεις). Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει τι πρέπει να κάνουμε; (Να διαβάσουμε το κείμενο).

Τους υπενθυμίζω την παύλα: Ποιοι παίρνουν μέρος στη συζήτηση; Τι έχει μπροστά του καθένας που μιλάει; (παύλα)

Τους υποδεικνύω τι θα διαβάσουν σημειώνοντας τις μικρές λέξεις με τις μεγάλες.

Αφού διαβαστεί το κείμενο κομμάτι κομμάτι, το διαβάζω κι εγώ εκφραστικά. Ύστερα τους ζητώ να επαναλάβουν μετά από μένα και διαβάζω το κείμενο εκφραστικά γραμμή γραμμή δείχνοντας τις λέξεις. Το ίδιο εκφραστικά επαναλαμβάνουν κι εκείνα.

Υποβάλλω ερωτήσεις:

• Τι κάνουν ο Άρης και η Μαρίνα;

• Ποιο είναι τελικά το κορίτσι; Τι είναι;

• Τι κάνει η Ιωάννα; Σε ποιον δίνει το καρότο; Τρώνε οι παπαγάλοι καρότα; Έχετε δει ποτέ παπαγάλο;

• Τι κάνει όλη μέρα η Ιωάννα; Ποιο τραγούδι τραγουδά;

Διαβάζουμε ξανά το μάθημα εκφραστικά 3-4 φορές και το διαβάζουμε και από το βιβλίο καθώς τα παιδιά δείχνουν τις λέξεις με τα δαχτυλάκια τους. Περνάω πάνω από τα κεφάλια τους και βοηθώ να βρίσκουν τις λέξεις εκείνα που έχουν μία δυσκολία. Επιμένω στην εκφραστική ανάγνωση. Ευχαριστεί, διασκεδάζει και περνάει στα παιδιά τα συναισθήματα των ηρώων. Ανάμεσα στις αναγνώσεις ζητάμε να δείξουν πού λέει «είναι», πού λέει «κότα», «πάμε», κλπ.  

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

Στην πρώτη άσκηση συμπληρώνουν Ρ, ρ και διαβάζουν την πρόταση.

Στη δεύτερη του διαβάζω εγώ το λάχνισμα. Τους βάζω το βίντεο:

Δραματοποίηση: Αρέσει πολύ στα μικρούλια. Μπορούν να παίξουν τους ρόλους τους με ότι λόγια θυμούνται, αλλά και μπορούν να τα "διαβάσουν" από τον πίνακα ή το βιβλίο.

Ανακεφαλαίωση: Τι έκαναν τα παιδιά σήμερα; (απαντούν ολοκληρωμένα). Ποιο τραγούδι τραγουδά η Ιωάννα;

Για εξάσκηση στο σπίτι έδωσα την παρακάτω φωτό. Kατεβάστη την από ΕΔΩ.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για τη διδασκαλία "Ρ, ρ" απαιτήθηκαν 7 διδακτικές ώρες.