Τάσος, το σαλιγκάρι
Γλώσσα, Α΄τάξη

Το πέμπτο κείμενο της 2ης ενότητας της Γλώσσας Α΄ δημοτικού "Η παρέα".

Στόχοι της διδασκαλίας: η καλλιέργεια του προφορικού λόγου, η γνωριμία με το γράμμα Σ, σ, ς, η χρήση του τόνου, η επαφή με το κείμενο και η εκφραστική ανάγνωση.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η διδασκαλία ξεκινά από την εικόνα που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και υποστηρίζει το κείμενο, που έτσι κι αλλιώς σε αυτό το στάδιο τα παιδιά δεν είναι σε θέση να το διαβάσουν όλο. Απευθύνουμε ερωτήσεις στους μαθητές:

• Ποιους βλέπουμε στην εικόνα αυτή;

• Πού βρίσκονται;

• Τι κάνουν; (Με την απάντηση γράφουμε "σαλιγκάρι" στον πίνακα).

• Πώς βρέθηκε εκεί; (Στο πρώτο μάθημα ο Άρης είχε πει ότι θα πάρει μαζί του άμμο).

• Τι θα κάνουν άραγε με το σαλιγκάρι; Εσείς τι θα κάνατε; Τι πρέπει να κάνουμε με τα ζώα;

• Τι θα το ταΐσουν το σαλιγκάρι; (Με την απάντηση γράφουμε "σαλάτα" στον πίνακα).

• Εσείς έχετε δει σαλιγκάρια; Ξέρετε κάποιο ποίημα ή τραγούδι για το σαλιγκάρι; (Τους διαβάζουμε το λάχνισμα και τους βάζουμε να ακούσουν το ομώνυμο τραγουδάκι ).

• Τελικά πώς λέτε να ονόμασαν τα παιδιά το σαλιγκάρι; Εσείς τι όνομα θα του δίνατε;

• Τα παιδιά το ονόμασαν Τάσο. (Γράφουμε τον τίτλο του μαθήματος στον πίνακα).

• Υπάρχει κάποιο γράμμα που δεν έχουμε μάθει; (Μόλις τα παιδιά υποδείξουν τα καινούρια γράμματα περνάμε στο επόμενο στάδιο).

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι μαθητές πρέπει να εξασκηθούν να απαντούν στις ερωτήσεις ολοκληρωμένα. Περισσότερα για τον προφορικό λόγο ΕΔΩ.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ

Κοιτώντας τον τίτλο του μαθήματος τα παιδιά εστιάζουν στο καινούριο γράμμα. Τα πληροφορούμε ότι σήμερα μαθαίνουμε Σ, σ και ότι ο ήχος του είναι ο ήχος της σιωπής (Σσσσσς!).

Φωνολογικές ασκήσεις:

1. Στη σημερινή εικόνα ποιες λέξεις έχουν μέσα τους το γράμμα της σιωπής; Εστιάζουν σε αυτές που έχουμε γράψει ήδη στον πίνακα (Τάσος, σαλιγκάρι, σαλάτα) και τις χωρίζουμε βρίσκοντας τις πρώτες φωνές.

2. Λέμε άλλες λέξεις που αρχίζουν ή έχουν μέσα τους Σ,σ. Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε σε χαρτί του μέτρου, τη συλλαβίζουμε, βρίσκουμε τις πρώτες φωνές (αν είναι σχετικές) και βάζουμε κάποιο παιδί να κυκλώσει το καινούριο γράμμα. Έτσι δημιουργούμε την ταμπέλα του Σ,σ.

Χωρίζουμε βγάζοντας δάχτυλα: σα-λι-γκά-ρι.
Πόσες; Τέσσερις συλλαβές.
Πρώτη φωνούλα; σα.

3. Ποιο είναι Σ,σ; Τους δείχνουμε καρτέλες με το καινούριο γράμμα γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα και τους ζητούμε να μας πουν ποιο χρώμα είναι το γράμμα που μας ενδιαφέρει.

Επαναλαμβάνουμε μέχρι οι μαθητές να αναγνωρίζουν το επίμαχο γράμμα όπως και να τους το δείχνουμε.

4. Στο Τ.Ε. τα βάζουμε να κυκλώσουν στις εικόνες Σ και σ.

ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ

Εξηγούμε πάλι ότι το γράμμα αυτό είναι της σιωπής και για να το πούμε πρέπει να ενώσουμε τα πάνω και τα κάτω δόντια και να φυσήξουμε. Μετά λέμε την επόμενη φωνή.  Όταν πίσω του έχει α, λέει σα, όταν έχει ο, λέει σο, όταν έχει ε, λέει σε και όταν έχει ι, λέει σι. Δείχνουμε τον συλλαβισμό με χαρτιά. Eγώ χρησιμοποιώ το σχοινί της μπουγάδας (ΕΔΩ) και τους τα κρεμάω. Εκεί δείχνω αρχικά τη σύνθεση και την ανάλυση.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ

Διδάσκουμε τη γραφή των Σ και σ με τη σωστή φορά. Εγώ συνήθως τους συνδέω τη φορά με λέξεις. Π.χ. Σ= πάνω, δεξιά, αριστερά, κάτω. Ή σ= κουλούρι με καπέλο. Γράφουν τα γράμματα στον αέρα, στο θρανίο, στο πινακάκι τους (ΕΔΩ), στον πίνακα όπου έχω φτιάξει γραμμές. Επιμένω το κεφαλαίο να φτάνει από πάνω έως κάτω στις γραμμές. Μεγαλώνοντας το κάθε παιδί θα διαμορφώσει τον δικό του γραφικό χαρακτήρα, όμως τώρα επιμένω στο από πάνω μέχρι κάτω, γιατί αλλιώς καταλήγουν να το κάνουν σε μέγεθος ίσο με το μικρό.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Λέμε τη φωνή του γράμματος και ΟΧΙ το όνομα. Είναι «σ» και ΟΧΙ σίγμα.

Γράφουν το γράμμα στο Τ.Ε. (το ς όχι).

Για επιπλέον εξάσκηση έδωσα την παρακάτω φωτό:

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Για εξάσκηση στον συλλαβισμό χρησιμοποιώ τα χαρτάκια σημειώσεων (ΕΔΩ). Ζητώ από τα παιδιά να πάρουν χαρτάκι και να γράψουν ένα μεγάλο Σ. Να το σηκώσουν ψηλά και να μου το δείξουν. Μετά να το τοποθετήσουν στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Ύστερα τους ζητώ με τον ίδιο τρόπο να μου γράψουν σε άλλο χαρτάκι ένα μικρό σ, ένα α, ένα ο, ένα ε, ένα ι. Τα βάζουν όλα στη σειρά στο πάνω μέρος του θρανίου τους. Τέλος τους ζητώ να διαλέξουν χαρτάκια και να σχηματίσουν ένα μεγάλο Σα. Περνώ από όλα τα θρανία και δίνω συγχαρητήρια σε όλους. Μετά να τα βάλουν πίσω στη θέση τους, να διαλέξουν άλλα και να φτιάξουν ένα μικρό σο κλπ. Άλλες φορές τους ζητώ να κάνουν μια αλλαγή στα χαρτάκια τους και να τα κάνουν να λένε αντί για σο, σι ή αντί για σι, σε κλπ.

Αφού κατανοήσουν τη σύνθεση των συλλαβών, τους ζητώ να διαβάσουν δισύλλαβες λέξεις που γράφω στον πίνακα, ξεκινώντας πρώτα από εύκολες με διπλές συλλαβές π.χ. Σάσα, Σίσι, Σοσό κλπ. Συγχαίρω φυσικά τους πάντες, γιατί είναι εύκολο να το καταφέρουν όλα τα παιδιά.

Ύστερα περνώ στην ανάγνωση δισύλλαβων και τρισύλλαβων λέξεων με συνδυασμό και άλλων συλλαβών που έχουν ήδη μάθει π.χ. σάλα, τόσα, πόσα, σαλάτα κλπ.  

Κατόπιν περνώ στην ανάγνωση προτάσεων. Π.χ.

Τέλος διαβάζουμε τις λέξεις του μαθήματος: Το λένε Τάσο. Τι; Σαλάτα.

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Επιστρέφουμε πλέον στο κείμενο, το οποίο ή το προβάλλουμε ή το έχουμε γράψει από πριν στον πίνακα.

Διαβάζουμε το κείμενο εκφραστικά και υποβάλουμε ερωτήσεις:

• Πόσα άτομα μιλούν; Ποια; Τι είναι όλοι αυτοί;

• Τι έχει μπροστά του καθένας που μιλάει; (παύλα)

• Τι κάνουν τα παιδιά;

• Πώς βρέθηκε εκεί το σαλιγκάρι;

• Πώς το ονόμασαν;

• Τι θα το ταΐσουν;

Διαβάζουμε ξανά το μάθημα εκφραστικά 3-4 φορές, δείχνοντας τις λέξεις και τα παιδιά επαναλαμβάνουν.

Το διαβάζουμε και από το βιβλίο και τα παιδιά δείχνουν τις λέξεις με τα δαχτυλάκια τους. Περνάμε πάνω από τα κεφάλια τους και βοηθάμε να βρίσκουν τις λέξεις εκείνα που έχουν μία δυσκολία. Επιμένουμε στην εκφραστική ανάγνωση. Ευχαριστεί, διασκεδάζει και περνάει στα παιδιά τα συναισθήματα των ηρώων. Ανάμεσα στις αναγνώσεις ζητάμε να δείξουν πού λέει «Τάσο», πού λέει «Τι;», «Σαλάτα», κλπ.  

Δραματοποίηση: Αρέσει πολύ στα μικρούλια. Μπορούν να παίξουν τους ρόλους τους με ότι λόγια θυμούνται, αλλά και μπορούν να τα "διαβάσουν" από τον πίνακα ή το βιβλίο.

Ανακεφαλαίωση: Τι έκαναν τα παιδιά σήμερα; (απαντούν ολοκληρωμένα) 

Για εξάσκηση στην ανάγνωση στο σπίτι έδωσα την παρακάτω φωτό:

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Κάνουμε τις ασκήσεις 3 και 4.

ΕΜΠΕΔΩΣΗ

Παρέμεινα στο ίδιο γράμμα (Σ,σ) και κάναμε εξάσκηση. Πρώτα με τα χαρτάκια και ύστερα στο τετράδιο. Τα παιδιά έγραφαν και όποιο τελείωνε σήκωνε το χέρι του. Στις σωστές προτάσεις τους έβαζα ένα Α για να υπάρχει σασπένς. Όταν τέλειωναν όλοι, έγραφα την πρόταση στον πίνακα και πάνω σε γραμμές που είχα χαράξει από πριν. Στόχοι: εξάσκηση στη γραφή συλλαβών, λέξεων και προτάσεων, στο κεφαλαίο και στην τελεία.

Στο επόμενο στάδιο κάναμε εξάσκηση στην ανάγνωση με λέξεις και προτάσεις που έγραφα στον πίνακα.

Τέλος ζωγραφίσαμε τον Τάσο, το σαλιγκάρι. 

Φωτό για το σπίτι:

ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ  ς

Το δίδαξα σε χωριστό μάθημα.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΗΧΟΣ

Ξεκίνησα με την ανάγνωση του μαθήματος. Εστίασα στη λέξη Τάσος όπου υπάρχει το επίμαχο γράμμα. Έδωσα τον ήχο του και το παρουσίασα στις συλλαβές: πας, τις, σος, πες κλπ.

Κάναμε την άσκηση του βιβλίου του μαθητή που την είχαμε αφήσει (Ποιος κρύφτηκε μέσα στη σακούλα; Ο Τάσος, το σαλιγκάρι.) και την άσκηση 2 του Τ.Ε.

Φωνολογικές ασκήσεις:

1. Λέμε άλλες λέξεις που τελειώνουν σε ς. Κάθε λέξη που λένε τα παιδιά τη γράφουμε στον πίνακα, τη συλλαβίζουμε, βρίσκουμε τελευταία φωνή και βάζουμε κάποιο παιδί να κυκλώσει το καινούριο γράμμα. Μπορούμε βέβαια να τις γράφουμε και σε χαρτί του μέτρου, ώστε να δημιουργήσουμε την ταμπέλα του ς.

Χωρίζουμε βγάζοντας δάχτυλα: Τά-σος
Πόσες; Δύο συλλαβές.
Τελευταία φωνούλα; σος.

3. Ποιο είναι ς; Τους δείχνουμε καρτέλες με το καινούριο γράμμα γραμμένες με διαφορετικές γραμματοσειρές και χρώματα και τους ζητούμε να μας πουν ποιο χρώμα είναι το γράμμα που μας ενδιαφέρει.

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ

Δίδαξα τον τρόπο γραφής (φεγγάρι δεξιά, φεγγάρι αριστερά) στον αέρα, στο πινακάκι, στον πίνακα στο τετράδιο.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Αφού κατανόησαν τη σύνθεση των συλλαβών, τους ζήτησα να διαβάσουν λέξεις και προτάσεις, π.χ.:

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΓΡΑΦΗ

Εξασκηθήκαμε στο τετράδιο πρώτα σε συλλαβές και μετά σε λέξεις και προτάσεις. Τα παιδιά έγραφαν και όποιο τελείωνε σήκωνε το χέρι του. Στις σωστές προτάσεις τους έβαζα ένα Α για να υπάρχει σασπένς. Όταν τέλειωναν όλοι, έγραφα την πρόταση στον πίνακα και πάνω σε γραμμές που είχα χαράξει από πριν. Στόχοι: το ς, το κεφαλαίο, η τελεία.

ΕΜΠΕΔΩΣΗ

Για το σπίτι έδωσα αυτή τη φωτό:

Τέλος για μια γενική εξάσκηση και ενασχόληση με το Σ, σ ανέβασα το παρακάτω κουίζ στην κυψέλη μου στην e-me.

 
Σύνδεσμος ΕΔΩ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για τη διδασκαλία Σ,σ,ς απαιτήθηκαν 4 μαθήματα.