φιλολογων τόπος

Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ Η ΙΘΑΚΗ του Κ.Καβάφη

ΙΘΑΚΗΚεντρική ιδέα:Στους πρώτους τρεις στίχους του ποιήματος εντοπίζεται το θέμα του ποιήματος, που εκφράζεται με τη μορφή προτροπής. Η Ιθάκη είναι ένας στόχος που θέτει κάποιος αλλά και το ταξίδι δηλ η πορεία που ακολουθεί κανείς για να πετύχει αυτόν τον στόχο. Ο ποιητής εύχεται να διαρκέσει πολύ η πορεία για την επίτευξη του στόχου και να έχει αυτή πολλές περιπέτειες, γιατί έτσι το άτομο βιώνει πολλές εμπειρίες,αποκτά ικανότητες και άρα ωριμότητα.Τεχνική - Εκφραστικά μέσα και τρόποι
?  Στίχουργία: Το ττοίημα χωρίζεται σε τέσσερις στροφές χωρίς σταθερό αριθμό στίχων. Οι στίχοι είναι ανισοσυλλαβοι {ο αριθμός συλλαβών τους κυμαίνεται αττό 10-15) και δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία. Το μέτρο είναι ιαμβικό. Επίσης παρατηρούμε την απουσία δια­σκελισμών (κάθε στίχος έχει ολοκληρωμένο νόημα), με εξαίρεση μόνο τους στίχους 7-8,
? Γλώσσα: Η ιδιότυπη γλώσσα του Καβάφη: η βάση της είναι η δημοτική με κάποιους ιδιωματικούς (π.χ. κουβανείς, να σε δώσει) και λόγιους τύπους (π.χ. Τους Λαιστρυγόνας, τους Κύκλωπας, σκέψις, συγκίνησις).
?  Ύφος: Το ύφος είναι παραινετικό και χαρακτηρίζεται από εκφραστική λιτότητα και ακρίβεια, γλωσσική ευστοχία, υποβλητικότητα, ζωντάνια και αμεσότητα (με τη χρήση του β' προσώπου). Η λιτή έκφραση, η απουσία περιττών καλολογικών στοιχείων και λυρικών εξάρσεων, καθώς και η στιχουργική μορφή του δίνουν στο ποίημα ένα χαρα­κτήρα πεζολογικό.
? Το β' πρόσωπο: Ο Καβάφης χρησιμοποιεί συχνά στην ποίηση του το β' πρόσωπο. Το πρόσωπο του συγκεκριμένου ποιήματος στο οποίο απευθύνεται ο ποιητής παραλλη­λίζεται βέβαια με τον Οδυσσέα. Δεδομένης της συμβολικής διάστασης που δίνει ο ποι­ητής στην Ιθάκη του ποιήματος, αυτός ο υποθετικός Οδυσσέας είναι κάθε άνθρωπος που θέτει κάποιους στόχους και προσπαθεί να τους πραγματώσει. Συγχρόνως πίσω από αυτό το εσύ κρύβεται και ο ίδιος ο ποιητής. Έτσι, η χρήση του β' προσώπου δίνει στο ποίημα το χαρακτήρα δραματικού μονολόγου {«ένας μονόλογος "εις εαυτόν"»), αλλά και το χαρακτήρα διδαχής, αφού το εσύ επεκτείνεται από τον ποιητή στο συ­νάνθρωπο του.
? παραινετικός του τόνος, που γίνεται φανερός με:
τη χρήση του β' προσώπου ·
τη χρήση ρημάτων σε υποτακτική, που δηλώνει παραίνεση, προτροπή ή αποτροπή
(π.χ. να εύχεσαι, μη φοβάσαι, να σταματήσεις, να μάθεις κ.ά.).? Εκφραστικά μέσα: Ελάχιστα είναι τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί ο ποιητής. Απ' αυτά ξεχωρίζουν οι:
    ? Εικόνες: π.χ. η άφιξη του καραβιού τα καλοκαιρινά πρωινά σε πρωτοϊδωμένους λιμέ­νας (στ. 14-16), τα Φοινικικά εμπορεία (στ. 17), τα σεντέφια, τα κοράλλια, τα κεχριμπά­ρια, τους εβένους και τα ηδονικά μυρωδικά (στ. 19-20), οι Αιγυπτιακές πόλεις {στ. 22).
 ? Επαναλήψεις: γεμάτος... γεμάτος (στ. 2), να εύχεσαι να 'ναι μακρύς ο δρόμος (στ. 2 και 13), Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυμωμένο Ποσειδώνα (στ. 4-5 και ελαφρώς παραλλαγμένος, στ. 9-10), ηδονικά μυρωδικά (στ. 20 και 21), ναμάθειςκα/να μάθεις (στ. 23)- οι δύο τελευταίες επαναλήψεις μάλιστα δίνουν έμφαση σε δύο βασικά χαρακτηριστικά της βιοθεωρίας του ποιητή: τον ηδονισμό και τη γνώση. Παρατηρούμε γενικά ότι οι επαναλήψεις δίνουν έμφαση σε στίχους που είναι βασικοί για το νόημα του ποιήματος.
 ? Τα σύμβολα: Ο ποιητής χρησιμοποιεί στο ποίημα του σύμβολα.    Αυτά είναι:
η Ιθάκη = ο στόχος·
ο μακρύς δρόμος / το ταξίδι = η πορεία, ο αγώνας για την πραγμάτωση του στό­χου-
οι Λαιστρυγόνες, οι Κύκλωπες, ο Ποσειδώνας =οι δυσκολίες, τα εμπόδια που μπο­ρεί να συναντήσει κανείς στην πορεία επίτευξης του στόχου του.
Τα καλοκαιρινά πρωιά/οι πρωτοιδωμένοι λιμένες=οι  όμορφες στιγμές της πορείας αυτής.
Σεντέφια, κοράλλια, κεχριμπάρια, έβενοι, ηδονικά μυρωδικά=οι ηδονικές σωματικές απολαύσεις.
αιγυπτιακές πόλεις=πηγές γνώσεων.

• < Προηγούμενο
• Επόμενο >