1. Ο εννοιολογικός χάρτης τύπου «αράχνης» είναι οργανωμένος τοποθετώντας το κεντρικό θέμα (διαφορετικά το βασικό παράγοντα) στο κέντρο του χάρτη. Στη συνέχεια τα επιμέρους θέματα περιβάλλουν κυκλικά το κεντρικό σημείο του χάρτη.  Έτσι δημιουργείται ένας ιστός παρόμοιος με τον ιστό της αράχνης.

2. Ο ιεραρχικός εννοιολογικός χάρτης παρουσιάζει πληροφορίες σε καθοδικά κλιμακούμενη σειρά σημασίας.  Η πιο σημαντική πληροφορία τοποθετείται στην κορυφή ενώ διαχωριστικοί παράγοντες καθορίζουν την τοποθέτηση της πληροφορίας.  

 3. Ο εννοιολογικός χάρτης με μορφή διαγράμματος ροής οργανώνει την πληροφορία σε γραμμική βάση.

4. Ο «συστηματικός» εννοιολογικός χάρτης οργανώνει τις πληροφορίες σε μια μορφή που είναι παρόμοια με αυτή του διαγράμματος πληροφορίας με την προσθήκη εισόδων και εξόδων.

Οι εννοιολογικοί χάρτες είναι οπτικές εικόνες που βοηθούν το μαθητευόμενο να δημιουργήσει συνδέσμους ανάμεσα στην παρωχημένη γνώση και την γνώση που διδάσκεται στην παρούσα φάση πάνω σε συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι εννοιολογικοί χάρτες βοηθούν την οργάνωση και την κατανόηση νέων ιδεών και δείχνουν το βαθμό αφομοίωσής τους. Σαν μια εναλλακτική προσέγγιση η δημιουργία τέτοιων χαρτών από τους μαθητές επιτρέπει στο διδάσκοντα να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για τους μαθητευόμενους με αποτέλεσμα να μπορεί εύκολα να τους κατατάξει σε διαφορετικές ομάδες. Οι εννοιολογικοί χάρτες αντικατοπτρίζουν το μέτρο αντίληψης του διδασκόμενου και επιπλέον συμβάλλουν στον εντοπισμό τυχόντων λαθών στην κατανόηση του διδασκόμενου αντικειμένου.

Ο όρος «εννοιολογικός χάρτης» περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα από διαγραμματικές αναπαραστάσεις γνώσης. Λόγω της ανάγκης περαιτέρω εξήγησης της φύσης των εννοιολογικών χαρτών, όπως αυτή μπορεί να εξαχθεί από παραδείγματα στη βιβλιογραφία προκύπτει η ανάγκη τριών επιπέδων ανάλυσης:

1. «Αφηρημένη» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν ένα ταξινομημένο γράφο και έχοντας τη μορφή κόμβων συνδεδεμένων με ακμές μπορούν να θεωρηθούν αναπαραστάσεις γράφων όπως αυτή η έννοια χρησιμοποιείται στην επιστήμη των μαθηματικών. (Berge, 1958).  Κάθε κόμβος έχει ένα τύπο, ένα μοναδικό προσδιοριστή και ένα περιεχόμενο (το οποίο από μόνο του μπορεί να είναι δομημένο, όπως για παράδειγμα μια ετικέτα με ενδεχόμενη επιπλέον πληροφορία). Επιπλέον ένας κόμβος έχει τη δυνατότητα να εσωκλείει περισσότερους από έναν ακόμα κόμβους δίνοντας έτσι μια περισσότερο επεκτεταμένη μορφή στο γράφο στην οποία ένας αρχικός σύνδεσμος δύναται να συνδέει σύνολα κόμβων μεταξύ τους. Οι σύνδεσμοι μπορεί να είναι κατευθυνόμενοι ή όχι, ενώ η αναπαράστασή τους γίνεται με γραμμές που είτε έχουν τη μορφή βέλους είτε όχι.
2. «Διανοητική» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες θεωρούνται διαγράμματα, με τον όρο αυτό να σημαίνει ένα σχέδιο περιστοιχισμένο από ένα σύνολο επεξηγήσεων γραμμένο σε μια κοινά αποδεκτή γλώσσα από συγκεκριμένη κάθε φορά κοινότητα χρηστών. (Bertin, 1983).  Προκειμένου να επιτευχθεί μια συνεπής συσχέτιση μεταξύ των οπτικών σχημάτων και την αντίστοιχη σε αυτά λεκτική περιγραφή τα εικονικά χαρακτηριστικά των κόμβων και των συνδέσμων κρίνεται απαραίτητο να έχουν ένα - προς  - ένα μοναδική αντιστοιχία με τους τύπους τους. Ο τύπος του κόμβου μπορεί να καθορίσει και να καθοριστεί από το σχήμα του, το χρώμα του πλαισίου, το εσωτερικό χρώμα, εφόσον φυσικά το όνομα του τύπου αναφέρεται. Εάν εκ των προτέρων έχουν οριστεί τύποι και για τους συνδέσμους, αυτοί με τη σειρά τους μπορεί να καθορίσουν και να καθοριστούν από το πάχος της γραμμής που τους αναπαριστά, το χρώμα τους, τον τρόπο αναπαράστασης ενδεχόμενης διασταύρωσής τους κατά τη δημιουργία του χάρτη και άλλες μορφές απεικόνισης. Χαρακτηριστικά που δεν αποτελούν μέρος του προδιαγεγραμμένου αυτού συνόλου εννοιών επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν και μάλιστα η χρήση τους εξυπηρετεί κυρίως την επίτευξη του σκοπού της έμφασης. Παρόλα αυτά είναι αρκετά σημαντικό αυτή η χρήση να μην έρχεται σε αντίθεση με τις πρωταρχικές παραδοχές, δηλαδή να μην υπερβαίνει τα επιτρεπτά όρια.
3. «Πραγματευτική» οπτική γωνία: Οι εννοιολογικοί χάρτες μπορούν να θεωρηθούν σαν ένας τρόπος απεικόνισης της γνώσης μέσω εικονικών γλωσσών (Chang, Ichikawa και Ligomenides, 1986, Saint-Martin, 1990).  Με βάση αυτή την οπτική υπάρχει μια ακριβής παραλληλία μεταξύ της φυσικής και της εικονικής γλώσσας: οι αφηρημένες γραμματικές δομές και οι εκφράσεις τους λαμβάνουν νόημα μόνο από μια συγκεκριμένη πραγματευτική κοινότητα. Μερικές κοινότητες μπορεί να θεωρήσουν φρόνιμο να χρησιμοποιούν υποσύνολο κάποιας ήδη υπάρχουσας γλώσσας καθώς άλλες μπορεί να είναι υπέρ της άποψης για χρήση γλώσσας με περισσότερη τεχνική ακρίβεια και τελικά η χρήση μπορεί να είναι αποτέλεσμα μίξης επίσημων ή ανεπίσημων υποσυνόλων γλωσσών, κατάλληλα συνδεδεμένων και συσχετισμένων σε μια αυθεντική πραγματεία.