Δρ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΦΑΝΑΡΑΣ

Dr Vasileios Fanaras


Director of 2nd High School of Thessaloniki
Tutor / Hellenic Open University

 

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

 H Ορθόδοξoς Ακαδημία Κρήτης διοργάνωσε το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2012 στις εγκαταστάσεις της εκδήλωση-συζήτηση για το επίκαιρο θέμα, που προέκυψε με το νέο Νόμο 3984/2011 για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων.

Στην εναρκτήρια εισαγωγική του ομιλία ο Γενικός Διευθυντής της Ακαδημίας δρ Κων/νος Κενανίδης επεσήμανε ότι τα θέματα της βιοηθικής απασχολούσαν πάντοτε την Ακαδημία, που συνεχίζει την προσπάθεια συζήτησης και προβληματισμού για τα θέματα αυτά. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι στο καλεντάρι εκδηλώσεων της θα περιέχονται θέματα βιοηθικού ενδιαφέροντος και παράλληλα ανακοίνωσε τη νέα συνεργασία με τον δρ Βασίλειο Φανάρα. «Η Ακαδημία έχει στόχο να πληροφορεί το πλήρωμα της Εκκλησίας για τις εκκλησιαστικές και θεολογικές απόψεις επί των σύγχρονων θεμάτων και αυτό συνεχίζουμε να κάνουμε», τόνισε ο κ. Κενανίδης.
     Πρώτος ομιλητής ήταν ο παν. αρχ. π. Μακάριος Γρινιεζάκης, δρ  Ιατρικής Π.Κ., ειδικός βιοηθικολόγος με θέμα: «Μεταμοσχεύσεις-δωρεά οργάνων, θεολογική προσέγγιση». Ο π. Μακάριος υπογράμμισε ότι τ
ο ζήτημα των μεταμοσχεύσεων δεν φαίνεται να είναι και τόσο απλό, παρότι υπόσχεται θεαματικά αποτελέσματα όσον αφορά στην παράταση της ανθρώπινης ζωής. Από τη μια αναγνωρίζεται η απόλυτη ανάγκη να εξασφαλισθούν όργανα ζωντανά και υγιή, από την άλλη όμως διαφαίνεται και ο κίνδυνος, εν ονόματι αυτής ακριβώς της εξασφάλισης μοσχευμάτων, να δημιουργηθούν ηθικές παρεκτροπές, όπως είναι η ανακήρυξη των ανεγκέφαλων βρεφών ως νεκρών, η διακοπή της ζωής του δότη ή η επίσπευση του θανάτου του για την όσο το δυνατόν γίνεται ταχύτερη λήψη των μοσχευμάτων

Στη συνέχεια ανέφερε ότι είναι έντονα τα ηθικά και πνευματικά διλήμματα που αναφύονται από την εφαρμογή των μεταμοσχεύσεων λέγοντας ότι «οι δύο βασικοί άξονες του ηθικού προβληματισμού για τις μεταμοσχεύσεις είναι αφΆ ενός μεν το ενδεχόμενο της εκμετάλλευσης του αυτεξουσίου του δότη, αφΆ ετέρου δε, του αυθαίρετου προσδιορισμού της στιγμής του θανάτου. Και τα δύο αυτά ζητήματα σχετίζονται άμεσα με την εξασφάλιση μοσχευμάτων. Για το πρώτο επινοήθηκε η αντιφατική έννοια της εικαζομένης συναινέσεως και για το δεύτερο προέκυψε ο καινοφανής όρος εγκεφαλικός θάνατος. Όλη η δυναμική της βιοηθικής στο θέμα εστιάζεται στο πόσο συναίνεση είναι η εικαζομένη και πόσο θάνατος είναι ο εγκεφαλικός».

Στη συνέχεια ορθά σημείωσε ότι: «δυστυχώς η ανθρωπολογία, στην οποία θεμελιώνεται η σύγχρονη ιατρική, είναι ουσιαστικά ξένη προς τη χριστιανική. Επιπλέον όμως η ανθρωπολογία αυτή είναι αναχρονιστική. Ενώ οι φυσικές επιστήμες σημείωσαν στην εποχή μας αλματώδη πρόοδο και απέδειξαν την ανεπάρκεια της κλασσικής μηχανιστικής στον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο, η ιατρική βλέπει τον άνθρωπο μηχανιστικά και μονοδιάστατα, πράγμα που δεν συνέβαινε στην αρχαία ελληνική, όπως και στη μεταγενέστερη ιατρική».

Όσον αφορά τον νέο νόμο σχολίασε ότι : «η Εκκλησία σε κάθε περίπτωση μεταμόσχευσης θα επιθυμούσε να εξασφάλιζε την ελευθερία του δότη. Είναι σημαντικό στην υπόθεση των μεταμοσχεύσεων ο δότης να είναι δωρητής, που σημαίνει ότι ο ίδιος ελεύθερα συναινεί. ΓιΆ αυτό εκφράζει την αντίθεσή της όσον αφορά στην έννοια της εικαζόμενης συναίνεσης, όπως και την έντονη διαφωνία της στην νομοθετική επιβολή αποσύνδεσης των ασθενών ή στην τιμωρία ιατρών όταν αρνηθούν να αποσυνδέσουν ασθενείς»   

Στη συνέχεια ο Δρ. Βασίλειος Φανάρας, επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας επί θεμάτων Βιοηθικής, μίλησε με θέμα: «Παρουσίαση του νέου νόμου 3984/11 - Δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων και άλλες διατάξεις» παρουσίασε το άρθρο 12 και τις παραγράφους που αφορούν την εικαζόμενη συναίνεση του δότη και δημιουργούν πρόβλημα αποδοχής του από την Εκκλησία. Προηγήθηκε μία σύντομη αναφορά στο προϋπάρχοντα νόμο 2737/99, και στο σχετικό άρθρο 9, στην τροποποίηση του Νόμου που έγινε το 2007 προς την κατεύθυνση της εικαζόμενης συναίνεσης, παρά τις αντιδράσεις της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, που τόνιζε ότι «η εικαζόμενη συναίνεση θα επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά».

Στη συνέχεια παρουσίασε το κείμενο του Σεβ. μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαου Χατζηνικολάου ο οποίος δύο μήνες πριν την ψήφιση του Νόμου, τον Ιούνιο του 2011, τόνισε ότι «συναίνεση που εικάζεται δεν είναι συναίνεση», αλλά δυστυχώς δεν εισακούσθηκαν οι συμβουλές του. 

Ο κ. Β. Φανάρας ανέφερε διεξοδικά τις κινήσεις και αντιδράσεις  της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος μετά την ψήφιση του Νόμου με την ανάκληση του αντιπροσώπου της στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (Ε.Ο.Μ.) και την μέχρι σήμερα αντίδρασή της στην εικαζόμενη συναίνεση και τις συζητήσεις με τον Υπουργό Υγείας κ. Ανδρέα Λοβέρδο για την εξάλειψη της διάταξης αυτής. Παράλληλα, ο κ. Β. Φανάρας παρουσίασε την εγκύκλιο του Σεβ. Πειραιώς και Φαλήρου κ. Σεραφείμ που προτρέπει το ποίμνιο του να μην δεχθεί την εικαζόμενη συναίνεση και αυτή του Σεβ. Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομου Σαββάτου που τοποθετεί το πρόβλημα της δωρεάς οργάνων από το ηθικό στο οντολογικό πεδίο.

Τέλος, εκφράζοντας την αντίθεσή του στην εικαζόμενη συναίνεση που μετατρέπει τη δωρεά σε αρπαγή κι αντί άλλου συμπεράσματος πρόβαλε υπόδειγμα πρόχειρης Υπεύθυνης Δήλωσης για όσους ενδιαφέρονται να διαμαρτυρηθούν για το άρθρο 9 και να διατηρήσουν τη χάρη και την ευλογία της δωρεάς των οργάνων τους.

Ακολούθησε συζήτηση έντονου προβληματισμού που βοήθησε στην αποσαφήνιση των ενστάσεων, κυρίως των αντιπροσώπων του πολιτικού χώρου για τις θέσεις της Εκκλησίας για τον «εγκεφαλικό θάνατο» και την «εικαζόμενη συναίνεση». Όταν η δωρεά γίνεται αρπαγή και δεν υφίστανται ξεκάθαρα κριτήρια σε παγκόσμια κλίμακα για τον ορισμό της στιγμής του θανάτου, τότε οι επιφυλάξεις της Εκκλησίας είναι δικαιολογημένες.

Την εκδήλωση έκλεισε με σύντομη ομιλία του ο Σεβ. Μητροπολίτης Κισάμου και Σελήνου κ. Αμφιλόχιος ευχαριστώντας τους ομιλητές, το ακροατήριο και τον Γενικό Διευθυντή για την άρτια διοργάνωση της εκδήλωσης.