ΘΕΑΤΡΟ

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

ΜΑΓΝΗΤΟΣΚΟΠΗΜΕΝΑ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ (ΚΕΙΜΕΝΑ)

ΣΚΟΡΠΙΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ

3.    «ΧΩΝΙΕΣ» (ΚΑΝΟΝΙΑ): (ΝΕΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ)
Ο Μωάμεθ Β΄ πριν ξεκινήσει την πολιορκία της Πόλης έθεσε υπό τον έλεγχό του όλα τα εμπορικά πλοία που έμπαιναν από τον Εύξεινο στο Βόσπορο. Έπειτα επέβαλε «αναγκαστική εργασία» για την κατασκευή μεγάλου Πύργου («Ρούμελη Χισάρ») στην ευρωπαϊκή ακτή απέναντι από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Επίσης ξόδευε πολλά χρήματα για τον εξοπλισμό του στρατού. Μίσθωνε και χριστιανούς τεχνίτες όπως τον Ουρβανό, μηχανικό από την Ουγγαρία  που ανέλαβε να κατασκευάσει «πετροβολιμαίους χώνες» (κανόνια που εκτόξευαν πέτρες)².  (Ο μηχανικός αυτός προηγουμένως είχε προτείνει στον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Όμως εκείνος δεν του προσέφερε αρκετό μισθό γι αυτό ο μηχανικός προτίμησε να δουλέψει για λογαριασμό του Μωάμεθ Β΄ ο οποίος του προσέφερε «και τροφάς και ενδύματα» και του έδινε μισθό που αν ο Κωνσταντίνος του έδινε το ¹/₄  « δεν θα έφευγε από την Κωνσταντινούπολη»³.

Κατ’ εντολή του Μωάμεθ Β΄ ο Ουρβανός έφτιαξε 11 μπρούτζινα κανόνια («χωνίας») ισχυρότερα από τα βυζαντινά. Έφτιαξε και ένα μεγάλο (που αποτελεί επανάσταση στο χώρο της μηχανικής για εκείνη την εποχή). Τρεις μήνες χρειάστηκαν για να κατασκευαστεί το μεγάλο κανόνι. Και τον Ιανουάριο του 1453 έγιναν οι δοκιμές στην Αδριανούπολη. Εκτοξεύτηκε πέτρα 700 κιλών «σύν ἥχῳ βαρεῖ ἀεροβάτῳ πληροῦντι τόν ἀέρα καπνοῦ καί ὀμίχλης»⁴ Ο κρότος ακούστηκε σε απόσταση «100 σταδίων» και η πέτρα έπεσε σε απόσταση 1 μιλίου δημιουργώντας κρατήρα βάθους μιας οργιάς.                    
 

4.    ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΦΟΝΤΙΔΕΣ ΤΟΥ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟΥ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΥ
Στις αρχές Φεβρουαρίου 1453 το νέο κανόνι  μεταφέρθηκε έξω από τον πύργο Ρούμελη Χιράρ απέναντι από το τείχος της Κωνσταντινούπολης, κοντά στην Πύλη του Ρωμανού. Τα υπόλοιπα 11 κανόνια τοποθετήθηκαν σε άλλα σημεία του τείχους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεταφορά του μεγάλου κανονιού που διήρκεσε δύο μήνες. Χρειάστηκαν γι’ αυτήν 30 άμαξες με 60 βόδια. Δίπλα στις άμαξες 200 άνδρες πρόσεχαν να μην μετακινηθεί και πέσει το κανόνι. Προπορεύονταν 50 ειδικοί τεχνίτες και 200 εργάτες που εξομάλυναν τις ατέλειες του δρόμου (φτιάχνοντας γέφυρες και τεχνικά έργα) για να περάσουν άνετα οι άμαξες.

Ο Μωάμεθ μαζί με τον μηχανικό Ουρβανό κάθε νύχτα παρατηρούσε το τείχος της Κωνσταντινούπολης. Μετρούσε τις αποστάσεις και «κρατώντας χαρτί και μελάνη» υπολόγιζε τη θέση και την κλίση που πρέπει να έχουν τα κανόνια και οι πολιορκητικές μηχανές. Για να είναι σίγουρος ότι οι βολές των κανονιών θα βρουν τον στόχο τους διέταζε δοκιμαστικές βολές με μικρότερες πέτρες και μετά διόρθωνε τα βαλλιστικά σφάλματα. Υποδείκνυε επίσης στους τεχνίτες που να σκάψουν τάφρους και που να τοποθετήσουν σκάλες. Φαίνεται μάλιστα ότι έναν ξύλινο πύργο που οι τούρκοι τεχνίτες είχαν τοποθετήσει στις 18 Μαΐου στη θέση Κρέσκα (ή κατά άλλους απέναντι στην πύλη του Αγίου Ρωμανού), οι Βυζαντινοί τον έκαναν στάχτη⁵.

Πριν την τελική επίθεση ο μηχανικός Ουρβανός έπρεπε να αντιμετωπίσει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: Τα κανόνια πυροδοτούνταν με δυναμίτιδα και ανέπτυσσαν στο εσωτερικό τους ψηλές θερμοκρασίες. Έτσι μετά την εκτόξευση βλήματος κινδύνευαν να σπάσουν. Μέχρι τότε, οι χειριστές χρησιμοποιούσαν για θερμομόνωση μεγάλες ποσότητες ερίου (μαλλί κυρίως προβάτου). Τα ατυχήματα όμως ήταν συχνά. Ο Ουρβανός λοιπόν δοκίμασε με επιτυχία νέο τρόπο αποφυγής ατυχημάτων: Κατάβρεχε το κανόνι με λάδι όσο αυτό έκαιγε μετά την εκτόξευση. Οι βολές του μεγάλου κανονιού γκρέμισαν πρώτα τα δύο τείχη εκατέρωθεν της πύλης του Αγίου Ρωμανού και έπειτα πολύ εύκολα γκρέμισε και τον πύργο.       

Επειδή οι Βυζαντινοί είχαν ποντίσει αλυσίδα στην είσοδο του Κερατίου κόλπου για να εμποδίζουν τα εχθρικά πλοία να εισέρχονται, ο Μωάμεθ Β΄ διέταξε να κατασκευαστεί δίολκος από την οποία δουλεύοντας όλη τη νύκτα οι εργάτες πέρασαν μέσα στον κόλπο 72 πλοία. Για να περάσει ο στρατός από το Γαλατά στην «Πύλη του Κυνηγού», το ειδικό τεχνικό επιμελητήριο του Μωάμεθ σχεδίασε και κατασκεύασε πλωτή γέφυρα χρησιμοποιώντας περισσότερα από χίλια βαρέλια δεμένα μεταξύ τους με καλώδια και στρώνοντας σανίδες κατά μήκος («ἀθροίσας … οἰνοδόχα ἀγγεῖα ὑπέρ τά χίλια …  σανίδας κατέστρωσεν…»⁶. Η πλωτή αυτή γέφυρα μπορούσε να δεχθεί στο πλάτος πέντε πεζούς στρατιώτες.           
 

5. Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ
Με τα εχθρικά πλοία μέσα στον  Κεράτιο, με το σύνολο των επιτιθέμενων Τούρκων στις σωστές θέσεις και με τις πολιορκητικές μηχανές έτοιμες για δράση ο Μωάμεθ Β΄ περίμενε την αντίδραση των πολιορκούμενων. Κάποιοι μιλούν για αποστολή πρεσβείας από την Κωνσταντινούπολη για πρόταση παράδοσης της πόλης, άλλοι μιλούν για πρωτοβουλία των Οθωμανών. Το βέβαιο είναι ότι οι απεσταλμένοι του Μωάμεθ πρότειναν στον Κωνσταντίνο ΙΑ΄ μαζί με τους άρχοντες να εγκαταλείψει την πόλη, παίρνοντας μαζί τους τις περιουσίες τους. «καταλιπῶν τόν δῆμον ἀζήμιον εἶναι…» (υποσχόταν να μην πειράξει κανέναν από τους πολίτες). Σε περίπτωση όμως που θα προέβαλλαν αντίσταση ο Μωάμεθ απειλούσε ότι «θα χάσουν και τη ζωή τους και την περιουσία τους και ο δήμος (οι πολίτες) θα αιχμαλωτισθούν και θα διασπαρθούν σε όλη τη γη».            

Ο Μιχαήλ Δούκας μας παραδίδει την απάντηση που φέρεται να έδωσε ο Κωνσταντίνος αφού συμβουλεύτηκε τη Σύγκλητο :   
 «Εἰ μέν βούλει, καθώς καί οἱ πατέρες σου ἔζησαν, εἰρηνικῶς σύν ἡμῖν συζήσαι καί σύ, τῶ Θεῶ χάρις. Ἐκεῖνοι γάρ τούς ἐμούς γονεῖς ὡς πατέρας ἐλόγιζον καί οὑτως ἐτίμων, τήν δέ πόλιν ταύτην ὡς πατρίδα^. καί γάρ ἐν καιρῶ περιστάσεως ἅπαντες ἐντός ταύτης εἰσιόντες ἐσώθησαν καί οὐδείς ὁ ἀντισταίνων ἐμακροβίω. Ἔχε δέ καί τά παρ’ἡμῖν ἁρπαχθέντα ἀδίκως κάστρα καί γῆν ὡς δίκαια και ἀπόκοψον καί τούς φόρους τόσους, ὅσους κατά τήν ἡμετέραν δύναμιν, κατ’ ἔτος τοῦ δοῦναί σοι καί ἄπελθε ἐν εἰρήνῃ. Τί γάρ οἷδας, εἰ θαῤῥῶν κερδᾶναι εὑρεθῆς κερδανθείς; Τό δέ τήν πόλιν σοι δοῦναι οὐτ’ ἐμόν ἐστιν οὐτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ^. κοινῆ γάρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καί οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν» ⁷.