Στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος βρίσκεται μια Επιστολή του Αλή Πασά με τίτλο : «Προς τον υιόν αυτού Βαλήν»,  γραμμένη το 1809. Την Επιστολή αυτή την είχε αρχικά στην κατοχή του ο Ζήσης Δ.  Καρτσώνης και την δώρισε στην Εταιρεία.

Είναι γραμμένη στην Ελληνική - Δημοτική  (με τους ιδιωματισμούς της εποχής). Το 1922 ο Σπυρίδων Λάμπρος την ανακάλυψε και την δημοσίευσε στον «Νέο  Ελληνομνήμονα» (Τόμος 16, Τεύχος Β - Γ [1922], σελίδες 343 - 344),  

 Η Επιστολή απευθύνεται στον Μωρά- Βαλεσί και τον παρακαλεί να μεσολαβήσει για ασφαλή μεταφόρτωση σταριού από τον Σαρωνικό Κόλπο σε πλοίο που περιμένει στον Κορινθιακό,  ώστε να αποφύγουν τους κινδύνους ενός ταξιδιού στο Ιόνιο Πέλαγος.
Το κόστος θα εκτιμηθεί  «με τον μουασήτικο τρόπο» (Το muhasiplik δηλαδή η λογιστική, ήταν δουλειά των Ελλήνων γραφέων. Οι Τούρκοι Στρατιωτικοί δεν ασχολούνταν - το θεωρούσαν εργασία για δούλους).
Τα εμπορεύματα με προορισμό την Ήπειρο ξεφορτώνονταν στο Δίολκο, από εκεί φορτώνονταν στον Κορινθιακό Κόλπο και έφθαναν στο Μεσολόγγι από όπου με άμαξες προωθούνταν στις βόρειες επαρχίες.

Στην Επιστολή φαίνεται καθαρά και ο φόβος για τους πειρατές απ' το Αλγέρι (που έκανε  το εμπόριο επικίνδυνο ιδίως αν κάποιο εμπορικό πλοίο έκανε το γύρο της Πελοποννήσου).

Λέξεις που θέλουν μετάφραση ή ερμηνεία

μουασήτικος τρόπος εκτίμησης εμπορεύματος (muhasiplik) =  δουλειά των λογιστών
μωραβαλεσί = Νομάρχης - Διοικητής Πελοποννήσου με πολιτικές και στρατιωτικές αρμοδιότητες
στενό του Γκιόρντεσι  = Δίολκος της Κορίνθου
Στάλα του Κορινθιακού Κόλπου = αγκυροβόλιο στον Κορινθιακό
χισμέτι (hizmet) = εξυπηρέτηση,  υπηρεσία.
 

Στο κείμενο - όπως συμβαίνει πάντα - διατηρούμε την ορθογραφία και την ιδιότυπη σύνταξη της επιστολής.

Τω παμποθήτω και τιμημένω υιώ μου Βεζίρ Βελή πασά Χάλιλ μωραβαλησί. 
Εις  Τριπολιτζά

 Παμπόθητε και τιμημένε υιέ μου Βεζίρ Βελήπασά
 πατρικώς ασπαζόμενός σε, εροτώ διά την επιπόθητόν μοι αγαθήν υγείαν  σου,  και σε φανερόνω, διά ένα καράβι οπού είναι εις την Ύδραν με τέσσαρες πέντε χιλιάδες οκάδες σιτάρι εδικόν μου,  το  οποίον  με  το  να μην ημπορή να έλθη απέξω από την θάλασσαν, διά τον φόβον των Αλτζερίνων, και άλλων, απεφάσισα να το φέρω εις το στενόν του γγιόρντεσι, εκεί είναι μία ώρα στεριά να κουβαλισθή με αγώγι, και να μπαρκαριστή εις τον Κορινθιακόν κόλπον να έλθη εις το μεσολόγγι, και διά να μου τελειώση αυτό παιδί μου άλλος Τζαρές δέν ήτον, ειμή να το δόσω εσένα αυτό το βάρος, το οποίον να τελειόση με το μέσον σου. 
 Το αγώγι εκείνης της ξηράς το διορίζεις με τον μουασήτικον τρόπον και το πληρόνω εγώ, καθώς ακόμη και τον ναύλον του καραβίου τον ημισόν ή ολιγότερον όσον πρέπει δια τον δρόμον οπού έκαμεν έως Ύδραν και αυτόν τον πληρόνω, μαζί και τον άλλον έως εις το μεσολόγγι, ή ωσάν γείνη έτοιμον εις την στάλαν του Κορινθιακού κόλπου, μου δίνεις την είδησιν και στέλλω καήκια εδικά μου και το πηγαίνουν έως εις το μεσολόγγι.
έχω χρείαν από γενήματα διά τα ασκέρια, και να το κάμης αυτό το χισμέτι παιδί μου όπως καταλάβης θεόθεν  υγίαινε ευτυχών.

1809 Ιουνίου  23  - Εσά

ΜΠΟΥΓΙΟΥΡΝΤΙ
που εξέδωσε ο Μορά - Βαλεσί   το 1808
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ  ΓΙΩΡΓΟΣ  ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
 

Βαλεδδίν  Πασάς,  
Ελέω Θεού Βεζύρις, 
Ηγεμών  και Βαλής του Μορέως. 

Σοφολογιώτατοι, Καδή - Εφέντηδες των Καζάδων του Μορέως και της Λιβαδίας,
Αυξηνθείη η επίδοσίς σας, τιμιώτατοι Βοϊβοδάδες, Ζαπίτες, Αγιάνιδες των αυτών Καζάδων
Αυξηνθείη η τιμή        σας, Πελουκμασίδες και Δερπεντζήδες του Μορέως και της Ρούμελης,
Προεστοί και Κοτζά-μπασίδες των Καζάδων,
και απλώς όλοι οι κατά τόπον πολιτικοί: 

Διά του παρόντος ηγεμονικού πουγιουρτιού δηλοποιούμεν πάσιν υμίν ότι ο επιφέρων το παρόν Ιατρός αναστάσιος τζιτζέλις κάτοικος εις Λιβαδίαν με το να είναι άν[θρωπ]ος εδικός μας και είς των ιατρών μας, και με το να μας δουλεύη μετά μεγάλης πίστεως, και προθυμίας, και με σαδακάτι, τον εγνωρίσαμεν άν[θρωπ]ον τίμιον, πιστόν, και εχλί - έρζιν,  και τον έχομεν εις την εύνοιαν και ναζάρι μας. Διό προστάζομεν απαξάπαντας υμάς, γνωρίζοντάς τον άν[θρωπ]ον εδικόν μας, να τον δίδετε χείραν βοηθείας εις κάθε ευλογοφανή και δικαίαν ζήτησίν του διαυθεντεύοντες και φυλάττοντες το εις Λιβαδίαν οσπήτιον και φαμελίαν του, οπου να είναι ανενόχλητοι και παρ' ουδενός απείραχτοι. εισέτι και ο  ίδιος διά να είναι πάντη ακαταζήτητος και αβλαβής από εσάς τους Πελουκπασίδες και Δερπεντζίδες της Ρούμελης και του Μορέως όταν πηγαίνη και έρχεται, εις τον δρόμον.
Εξεδόθη το παρόν ηγεμονικός πουγιουρτί μας από το διβάνι του μορέως, και εδώθη εις χείρας του ειρημένου ιατρού μας εις βεβαίωσιν πάντων υμών. ούτω ποιήσατε λοιπόν, και μη άλλως εξ αποφάσεως.
1808. Ιουνίου 4.
(ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΕ ΠΑΛΑΙΑ ΟΣΜΑΝΛΙΙΔΙΚΗ ΓΡΑΦΗ) 

Το κείμενο το δημοσίευσε πρώτη φορά ο Θ. Κωστάκης ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΑ Τ. β΄(1957) σελ. 378

Λέξεις που χρειάζονται μετάφραση ή ερμηνεία