Ασκήσεις κ.ά. Ερωτήσεις κατανόησης Άσκηση Οι μήνες Περιεχόμενα Α. ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ 1. Η παλαιολιθική και η μεσολιθική εποχή 2. Νεολιθική εποχή Β. Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ 1. Οι λαοί και οι πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής 2. Κυκλαδικός Πολιτισμός 3. Ο Μινωικός Πολιτισμός 4. Η θρησκεία και η τέχνη των Μινωιτών 5. Ο Μυκηναϊκός Κόσμος 6. Μυκηναϊκή Θρησκεία και Τέχνη Γ. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1100 ΕΩΣ ΤΟ 800 π.Χ. 1. Οι μεταβατικοί χρόνοι 2. Η πολιτισμική αναγέννηση Δ. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479 π.Χ.) 1. Αποικιακή εξάπλωση 2. Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος 3. Η Σπάρτη 4. Αθήνα: από τη βασιλεία στην αριστοκρατία 5. Αθήνα: πορεία προς τη Δημοκρατία 6. Οι Πανελλήνιοι δεσμοί 7. Πέρσες και Έλληνες: δύο κόσμοι συγκρούονται 8. Η οριστική απομάκρυνση της περσικής επίθεσης 9. Τα γράμματα 10. Η Τέχνη Ε. Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (479-431 π.Χ.) 1. Η συμμαχία της Δήλου... 2. Το δημοκρατικό πολίτευμα... 3. Η λειτουργία του πολιτεύματος - Οι Λειτουργίες 4. Η συγκρότηση της αθηναϊκής... 5. Η διαδικασία της μόρφωσης... ΣΤ. ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ 1. Αίτια και αφορμές του... 2. Η εκστρατεία στη Σικελία... 3. Η ηγεμονία της Σπάρτης... 4. Η κυριαρχία της Θήβας στην Ελλάδα Ζ. Η ΑΝΑΠΤYΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1. Το κράτος της Μακεδονίας 2. Το κράτος της Μακεδονίας επεκτείνεται 3. Αλέξανδρος. Η κατάκτηση της Ανατολής 4. Το έργο του Αλέξανδρου 5. Οι τύχες της Κύπρου Η. ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 1. Τα γράμματα 2. Οι τέχνες 3. Η αρχιτεκτονική των κλασικών χρόνων 4. Η γλυπτική και η ζωγραφική των κλασικών χρόνων Θ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ 1. Τα ελληνιστικά βασίλεια 2. Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο 3. Το ρωμαϊκό κράτος αποκτά μεγάλη δύναμη 4. Η υποταγή του ελληνικού κόσμου 5. Τα γράμματα και οι τέχνες... 6. Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός Ι. ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΟ ΒYΖΑΝΤΙΟ 1. Η ρωμαϊκή ειρήνη 2. Ο Χριστός και η διδασκαλία του... 3. Η διάδοση του Χριστιανισμού 4. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε κρίση 5. Κωνσταντίνος: η μεγάλη στροφή

Η ρωμαϊκή εξάπλωση (Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία σε 40 χάρτες, Ιστορικός-ειδησεογραφικός ιστότοπος Vox)
Θεσμοί του ρωμαϊκού κράτους (ΙΜΕ)

  Την εποχή που ο ελληνικός κόσμος σπαράσσεται από έριδες και συγκρούσεις, στην ιταλική χερσόνησο ο αντίστοιχος ιταλικός σταδιακά ενοποιείται. Η ένωση αυτή γίνεται με κέντρο τη Ρώμη, η οποία σε μικρό χρονικό διάστημα έγινε κοσμοκράτειρα. Η Ρώμη απέκτησε γρήγορα δύναμη χάρη στην προνομιακή της θέση. Ήταν κτισμένη στις όχθες του Τίβερη ποταμού, μέσω του οποίου έφθαναν εκεί τα ελληνικά και φοινικικά πλοία με άφθονα εμπορεύματα. Η ανάπτυξή της αποτέλεσε πόλο έλξης για πολλούς κατοίκους της υπαίθρου.

  Πρώτο πολίτευμα της Ρώμης ήταν η βασιλεία. Το 509 π.Χ. οι ευγενείς ανέτρεψαν τον βασιλιά και το πολίτευμα πήρε δημοκρατικό χαρακτήρα. Σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή απέκτησαν οι δύο ύπατοι, οι οποίοι εκλέγονταν για έναν χρόνο. Παρά τη μικρή διάρκεια της θητείας τους, η εξουσία τους σε θέματα πολιτικά και στρατιωτικά ήταν μεγάλη. Η Σύγκλητος ήταν ένα συμβουλευτικό σώμα με ισόβια μέλη. Οι αποφάσεις της, χωρίς να είναι δεσμευτικές για τους υπάτους, ήταν σεβαστές.

Από κοινωνική άποψη οι πολίτες διακρίνονταν σε πατρίκιους και πληβείους ¹. Οι πατρίκιοι προέρχονταν από παλιές οικογένειες γαιοκτημόνων, ενώ οι πληβείοι αποτελούσαν τα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας. Ήταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Παροιμιώδεις έμειναν οι αγώνες των πληβείων για κοινωνική εξίσωση. Όταν αυτή επιτεύχθηκε, επικράτησε κοινωνική ειρήνη, η οποία έδωσε την ευκαιρία στη Ρώμη να επεκτείνει την κυριαρχία της.

Οι Ρωμαίοι σταδιακά επέβαλαν την κυριαρχία τους στον ιταλικό βορρά και αργότερα στον νότο, όπου ανθούσαν οι ελληνικές πόλεις. Τελευταία υπέκυψε η πόλη των Συρακουσών, έπειτα από ασφυκτική πολιορκία.

Οι Συρακούσιοι κατάφερναν να αποκρούουν τις ρωμαϊκές επιθέσεις χάρη στην ευρηματικότητα του μεγαλύτερου μηχανικού της αρχαιότητας Αρχιμήδη, τον οποίο σκότωσε ένας Ρωμαίος στρατιώτης αμέσως μετά την άλωση της πόλης (212 π.Χ.).

Σύγκρουση με την Καρχηδόνα

Πώς η Μεσόγειος έγινε ρωμαϊκή πισίνα; (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
Τι ήταν αυτοί οι Ρωμαίοι; (Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
Ο Ελληνιστικός κόσμος και η Ρώμη, το 200 π.Χ. (ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ)

Σκληρή ήταν η σύγκρουση των Ρωμαίων με τους Καρχηδόνιους για την κυριαρχία της Δυτικής Μεσογείου και της Σικελίας. Οι δύο αντίπαλοι πολέμησαν με πείσμα σε στεριά και θάλασσα δύο περίπου αιώνες. Παράτολμο υπήρξε το εγχείρημα του Καρχηδόνιου στρατηγού Αννίβα να πλήξει τους Ρωμαίους στην ίδια τους τη χώρα. Με μια επική προσπάθεια πέρασε τα Πυρηναία, διέσχισε την απόκρημνη οροσειρά των Άλπεων και εισέβαλε στην Ιταλία. Οι ρωμαϊκές στρατιές που στάλθηκαν να εμποδίσουν την πορεία του Αννίβα αποδεκατίστηκαν. Ακολούθως ο Καρχηδόνιος στρατηλάτης πέτυχε σημαντική νίκη στις Κάννες (216 π.Χ.). Με εντυπωσιακή ταχύτητα βρέθηκε «προ των πυλών» της Ρώμης σπέρνοντας τον πανικό στους κατοίκους της. Δεν επέμεινε όμως στην πολιορκία. Οι ρωμαϊκές αρχές δεν κάμφθηκαν. Σε μια προσπάθεια αντιπερισπασμού έκαναν απόβαση στην Αφρική. Οι Καρχηδόνιοι ανησύχησαν και αποφάσισαν να καλέσουν τον Αννίβα να επιστρέψει. Η μάχη που έκρινε την πορεία της φονικής διαμάχης δόθηκε στη Ζάμα (202 π.Χ.), όπου ο ρωμαϊκός στρατός με ηγέτη τον Σκιπίωνα εξήλθε νικητής. Εκεί για πρώτη φορά ο Αννίβας γεύτηκε την πίκρα της ήττας.

Οι Καρχηδόνιοι υποχρεώθηκαν να πληρώσουν μεγάλη πολεμική αποζημίωση και να καταστρέψουν τον στόλο τους. Αργότερα, όταν και πάλι η Καρχηδόνα άρχισε να αναπτύσσεται, προκάλεσε εκ νέου την οργή των Ρωμαίων, οι οποίοι και την κατέστρεψαν από τα θεμέλια (146 π.Χ.).

Η Ρώμη ταυτόχρονα με τις κατακτήσεις της επιδόθηκε σε μια μεγάλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια, την οποία ανέλαβαν οι αδελφοί Γάιος και Τιβέριος Γράκχος στα τέλη του 2^ου π. Χ. αιώνα. Η ρωμαϊκή δημοκρατία όμως από τα τέλη του 2^ου μέχρι το τέλος του 1^ου π.Χ. αιώνα συγκλονίστηκε από εμφύλιους πολέμους, μέσα από τους οποίους αναδεικνύονταν ισχυροί άνδρες, οι οποίοι κυριαρχούσαν προσωρινά. Τέτοιοι ήταν ο Μάριος, ο Σύλλας, ο Μάρκος Αντώνιος, ο Πομπήιος και ο Ιούλιος Καίσαρας. Στα χρόνια του Ιούλιου Καίσαρα, στρατηγού με εξαιρετικές ικανότητες, που όμως έπεσε θύμα συνωμοσίας και δολοφονήθηκε (44 π.Χ.), το ρωμαϊκό κράτος κατέκτησε ολόκληρη τη Νοτιοδυτική Ευρώπη. Στο τέλος, μετά από πολλούς αγώνες, επικράτησε στη Ρώμη ο θετός γιος του Καίσαρα, ο Οκταβιανός (γνωστός με την προσωνυμία Αύγουστος) που εγκαθίδρυσε ένα μοναρχικό πολίτευμα το οποίο με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε Αυτοκρατορία.