112 113 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


112

Νάνος Βαλαωρίτης

Με πλοίο

Στο ποίημα αυτό αναδεικνύεται η χαρούμενη διάθεση του ταξιδιώτη-ποιητή, την ώρα που ξεκινά για ένα θαλασσινό ταξίδι. Oι οραματισμοί του για τις εμπειρίες και τις συγκινήσεις που περιμένει να ζήσει εν πλω δημιουργούν ατμόσφαιρα γοητευτικής αναμονής τόσο για τον ίδιο όσο και για τον αναγνώστη.

Βαν Γκογκ, Βάρκες στο Aux Saintes-Maries

Βαν Γκογκ, Βάρκες στο Aux Saintes-Maries

Εκ πρώτης όψεως τα μακρινά θαλασσινά
ταξίδια δε μου πάνε. Κι όμως κι όμως
να που αισθάνομαι κιόλας πολύ καλύτερα
από την ώρα που βρέθηκα στη γέφυρα
του πλοίου άλλαξε ριζικά η διάθεσή μου
και τώρα έχω μεγάλη όρεξη να παίξω
ξερή με κάποιον ή με κάποιαν να μιλήσω
να τρέξω απ’ την καμπίνα στο κατάστρωμα
ή να χορέψω στο σαλόνι με γυναίκες
να κρεμαστώ σαν πίθηκος απ’ τα κατάρτια
να ξαπλώσω σε μια σεζ λογκ να βγάλω
φωτογραφίες — να κοιταχτώ στον καθρέφτη
να παρατηρήσω αν στη θάλασσα που διασχίζουμε
υπάρχουν διάσελα ή κοιλάδες φάλαινες ή δελφίνια
να εξετάσω με πόσες νόστιμες συνταξιδιώτισσες
συνυπάρχω εν πλω να πιω μπύρα κόκα-κόλα
και να φάω ένα βραστό αυγό με σαλάτα
να πιω έναν καφέ ελληνικό στο μπαρ
και μια μακαρονάδα στην τραπεζαρία
να ’χω το νου μου για καρχαρίες και σκυλόψαρα
όταν θα μπαίνουμε στα επικίνδυνα νερά
σε περιοχή με θαλασσοταραχή και ανεμοστρόβιλους
κι άλλα πολλά που πάνε με μια ανοιχτόκαρδη
διάθεση —ν’ ακούσω το τρανζιστοράκι μου
να δω κάτι στην τηλεόραση— να παραστώ
σε καμιά ταινία, αν παίζουνε, να συμμε-
τάσχω σε λοταρία ή παιχνίδι ομαδικό
113 να παίξω πιγκ πογκ μπιλιάρδο ή σκουός
μα πάνω απ’ όλα να κρατήσω ημερολόγιο
των μικροσυμβάντων στο ταξίδι
συναντήσεων ερωτικών και συζητήσεων
με ξένους και συμπατριώτες — ώστε
να δημοσιευτούν οι εντυπώσεις μου
σε περιοδικό ή εφημερίδα ή βιβλίο
μόλις πατήσω στην ξηρά κι έρθω
σ’ επαφή μ’ έναν εκδότη.

 

Ν. Βαλαωρίτης, «Με πλοίο», Το Δέντρο, τχ. 31-32
(καλοκαίρι 1987, αφιέρωμα «Γραφές της περιπλάνησης»)

Παράλληλα Κείμενα
Λ. Κάσδαγλη, «Από το αεροπλάνο» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού] Λ. Κάσδαγλη, «Από το αεροπλάνο» (παράλληλο κείμενο) [πηγή: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού]


Λεξιλόγιο
*σεζ λογκ: καλοκαιρινή πολυθρόνα, στην οποία μπορείς να ξαπλώσεις
*διάσελο: μονοπάτι-δίοδος μεταξύ βουνών
*σκουός: παιχνίδι εσωτερικού χώρου, που παίζεται με ρακέτες και μπάλα

 


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  • 1. Με ποια διάθεση ξεκινά το ταξίδι του ο ποιητής; Σε ποιους λόγους νομίζετε ότι οφείλεται η αλλαγή της διάθεσής του, από τη στιγμή που βρίσκεται πάνω στο πλοίο;
  • 2. Ποια από αυτά που περιμένει να ζήσει ο ταξιδιώτης-ποιητής είναι ρεαλιστικά και ποια υπερβαίνουν, κατά τη γνώμη σας, την πραγματικότητα;
  • 3. Τι πρόκειται να κάνει «πάνω απ’ όλα» ο ποιητής όσο θα βρίσκεται στο πλοίο και για ποιο σκοπό; Σχολιάστε το ύφος στο σημείο αυτό του ποιήματος.
  • 4. Εξετάστε το περιεχόμενο και τη μορφή του ποιήματος για να δείτε σε τι διαφοροποιείται από την παραδοσιακή ποίηση. Προσέξτε αν υπάρχει στιχουργική, μέτρο, ομοιοκαταληξία, στίξη, σύζευξη πραγματικού στοιχείου με φανταστικό, ανοίκειες εικόνες και σύμβολα.
    Ιω. Πολέμης, [Καράβι ανοίγει τα πανιά...] Ιω. Πολέμης, [Καράβι ανοίγει τα πανιά...]
    Κ.Γ. Καρυωτάκης, «Τελευταίο ταξίδι» Κ.Γ. Καρυωτάκης, «Τελευταίο ταξίδι»

  • Συμπληρωματικές ερωτήσεις
    1. Να εντοπίσετε τις μεταφορές που υπάρχουν στο ποίημα.
    2. Να σκεφτείτε τι άλλο μπορεί να κάνει ένας ταξιδιώτης μέσα στο πλοίο για να περάσει ευχάριστα.
    3. Το ερωτικό στοιχείο είναι συνυφασμένο με το ταξίδι. Να εντοπιστούν τα σημεία όπου ο ποιητής χρησιμοποιεί το στοιχείο αυτό.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • 1. Το ταξίδι που περιγράφει ο ποιητής γίνεται προφανώς με κρουαζιερόπλοιο, πλοίο που προσφέρει στους επιβάτες του ποικίλες δυνατότητες διασκέδασης. Δείτε σε προβολή μέσα στην τάξη ταινίες με θαλασσινά ταξίδια και κρουαζιέρες (Τιτανικός κ.ά.) και γράψτε στη συνέχεια κι εσείς ένα ποίημα ή αφήγημα με θέμα ένα φανταστικό ταξίδι σας με υπερωκεάνιο.
  • 2. Συγκρίνετε τα μέσα και τους τρόπους με τους οποίους πραγματοποιούσαν τα ταξίδια τους οι άνθρωποι στο παρελθόν, με τα αντίστοιχα της σύγχρονης εποχής.


Νάνος Βαλαωρίτης (1921-2019)


Νάνος Βαλαωρίτης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό


Θεματικά κέντρα
Το ταξίδι ως εμπειρία, περιπέτεια, χαρά, γνώση.

Το ταξίδι ως πηγή λογοτεχνικής έμπνευσης.
Οι δυνατότητες διασκέδασης που προσφέρουν τα σύγχρονα μεγάλα πλοία στους επιβάτες τους και η ψυχική διάθεση των ταξιδιωτών.

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Το ποίημα «Με πλοίο» είναι ποίημα ποιητικής, αποκαλύπτει δηλαδή στον αναγνώστη τη διαδικασία παραγωγής του. Ο ποιητής περιγράφει τι πρόκειται να ζήσει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και δηλώνει την πρόθεση του να χρησιμοποιήσει τις εμπειρίες του για να γράψει ένα λογοτεχνικό κείμενο, ενέργεια την οποία έχει ήδη πραγματοποιήσει με τη γραφή του συγκεκριμένου ποιήματος. Αποκαλύπτει επιπλέον το ποίημα την αυτοβιογραφική αφετηρία του, αφού είναι γνωστό ότι ο Ν. Βαλαωρίτης έχει διασχίσει πολλές φορές τον Ατλαντικό ωκεανό, ταξιδεύοντας ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική, όπου κατά καιρούς έζησε και εργάστηκε.

Ο Ν. Βαλαωρίτης είναι επηρεασμένος από το ρεύμα του υπερρεαλισμού, στο οποίο εξάλλου θήτευσε. Η ποίηση του είναι βιωματική και δέχεται επιρροές τόσο από τον μοντερνισμό των μπίτνικ Αμερικανών συγγραφέων όσο και από τον υπερρεαλισμό του Αντρέ Μπρετόν, στην ομάδα του οποίου ανήκε. Οι υπερρεαλιστικές καταβολές του είναι ευδιάκριτες στη μορφή του ποιήματος, η οποία χαρακτηρίζεται από απουσία μέτρου, τυπικής στιχουργικής, ομοιοκαταληξίας, στίξης κ.λπ., καθώς και από τη χρήση καθημερινού λεξιλογίου, πεζολογικού στίχου κ.λπ.

Ως προς το περιεχόμενο αξίζει να σχολιαστούν η έννοια του ταξιδιού και η εικόνα του πλοίου, που συμβολίζουν το ίδιο το υπερρεαλιστικό κίνημα. Ανάλογος συμβολισμός υπάρχει στο ποίημα του Α. Εμπειρίκου «Στροφές στροφάλων» (από την Ενδοχώρα), του Ν. Εγγονόπουλου «Ο Ατλαντικός» (από τη συλλογή Ποιήματα Β'), του Οδ. Ελύτη «Το τρελοβάπορο» (από τη συλλογή Ο ήλιος ο ηλιάτορας). Άλλα υπερρεαλιστικά στοιχεία του περιεχομένου είναι η σύζευξη του πραγματικού με το φανταστικό («διάσελα»-«κοιλάδες», «φάλαινες»-«δελφίνια»), οι ανοίκειες εικόνες («να κρεμαστώ σαν πίθηκος από τα κατάρτια»), η χαρούμενη και σχεδόν παιδική διάθεση, η αισιοδοξία, η τόλμη και, τέλος, ο ειρωνικός τόνος προς καθετί το συμβατικό, όπως η επαφή με τους εκδότες και η έκδοση έργων.


Νάνος Βαλαωρίτης
προσωπική σελίδα στο facebook Νάνος Βαλαωρίτης
στο ΕΚΕΒΙ Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
στο Βιβλιοnet Βιβλιοnet
στη Βικιπαίδεια Βικιπαίδεια
ταινίες
στην εκπομπή ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ
στην εκπομπή ΑΝΤ ΑΥΤΟΥ ΑΝΤ ΑΥΤΟΥ
στην εκπομπή ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
στην εκπομπή ΔΡΟΜΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
στην εκπομπή ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ) (Vincent van Gogh), βιογραφία και έργα
στη Βικιπαίδεια Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ), βιογραφία
στο wiki art Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ)
στο Atheneum Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ)
στο Web Gallery of Art Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ)
στο Google Arts & Culture Βίνσεντ Βαν Χοχ (Γκογκ)

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano