148 149 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


148

Kωστής Παλαμάς

O Oλυμπιακός ύμνος

1 Μουσική και μουσικοί στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896 [πηγή: Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος Λίλιαν Βουδούρη]
1 Ολυμπιακός ύμνος (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]

Oι σύγχρονοι Oλυμπιακοί Αγώνες αναβίωσαν για πρώτη φορά το 1896 στην Αθήνα. Με αφορμή την τέλεσή τους ανατέθηκε, ένα χρόνο πριν, στον Κωστή Παλαμά να γράψει τον ύμνο των Oλυμπιακών Αγώνων, ο οποίος μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο συνθέτη Σπυρίδωνα Σαμάρα. Από την Oλυμπιάδα του Τόκιο, το 1952, καθιερώθηκε ως ο επίσημος ύμνος των Αγώνων και ακούγεται στην ελληνική γλώσσα σε κάθε Oλυμπιάδα.

  Στο Σαμάρα, που φτερά του έβαλε
Αρχαίο Πνεύμ’ αθάνατον, αγνέ πατέρα
του ωραίου, του μεγάλου και τ’ αληθινού,
κατέβα, φανερώσου κι άστραψ’ εδώ πέρα
στη δόξα της δικής σου γης και τ’ ουρανού.

Στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι,
στων ευγενών Αγώνων λάμψε την ορμή,
και με τ’ αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
και σιδερένιο πλάσε κι άξιο το κορμί.

Κάμποι, βουνά και πέλαγα φέγγουν μαζί σου
σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός,
και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου,
Αρχαίο Πνεύμ’ αθάνατο, κάθε λαός.

 

Κ. Παλαμάς, Άπαντα, τόμ. 3, Μπίρης

Ερρίκος Ματίς, O χορός

Ερρίκος Ματίς, O χορός

 


149

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  • 1. Τι είναι ο «δρόμος», το «πάλεμα» και το «λιθάρι»; Ποια είναι τα σημερινά αντίστοιχα αθλήματα;
  • 2. Γιατί ο ποιητής κάνει επίκληση στο Αρχαίο Πνεύμα; Τι εκπροσωπεί σύμφωνα με το ποίημα;
  • 3. Γιατί ο Κ. Παλαμάς αποκαλεί τους αγώνες «ευγενείς»;
  • 4. Μελετήστε την τελευταία στροφή και προσπαθήστε να εξηγήσετε πώς αντιλαμβάνεται ο ποιητής τη σημασία της τέλεσης των Oλυμπιακών Αγώνων.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • 1. Σε συνεργασία με τον καθηγητή του μαθήματος της Oλυμπιακής Παιδείας συγκεντρώστε στοιχεία σχετικά με την ιστορία των Oλυμπιακών Αγώνων στην αρχαία Ελλάδα και προσπαθήστε να βρείτε ομοιότητες και διαφορές με τους σύγχρονους Oλυμπιακούς Αγώνες.
    Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες Οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες [πηγή: Οδυσσέας. Πολιτιστική Πύλη του Υπουργείου Πολιτισμού]
    Από την αρχαία Ολυμπία στην Αθήνα του 1896 Από την αρχαία Ολυμπία στην Αθήνα του 1896 [πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού]
    Ολυμπιακοί αγώνες. Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος Ολυμπιακοί αγώνες. Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]
  • 2. Όσοι από εσάς παρακολουθήσατε, είτε από κοντά είτε από την τηλεόραση, Oλυμπιακούς ή άλλους αγώνες, αφηγηθείτε γραπτά ποιο άθλημα σας εντυπωσίασε περισσότερο και γιατί.

  • Πρόσθετες διαθεματικές εργασίες
    1. Οι μαθητές μπορούν να συγκεντρώσουν στοιχεία για την αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και να παρουσιάσουν στην τάξη το σχετικό υλικό.
    2. Να αναζητήσουν υλικό στο διαδίκτυο για τον «Ολυμπιακό ύμνο». (Μπορεί να βρει κανείς φωνητική μεταγραφή του ύμνου αυτού, μετάφραση του στα αγγλικά, μελοποιημένες αποδόσεις από διαφορετικές χορωδίες κ.ά.).

Αγώνας πυγμαχίας (μελανόμορφο αγγείο, Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο)

Αγώνας πυγμαχίας (μελανόμορφο αγγείο, Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο)
Δείτε περισσότερες εικόνες από τους αγώνες της αρχαιότητας εδώ, στην ενότητα Υλικό.


Κωστής Παλαμάς (1859-1943)


Kωστής Παλαμάς

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό. Δες και παρακάτω στο Υλικό


Θεματικά κέντρα
Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα (ιστορική πορεία, συνθήκες τέλεσης τους, βραβεία κ.ά.).
Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες (ιστορία της αναβίωσης τους, σύγκρισή τους με τους αγώνες στην αρχαία Ελλάδα κ.ά.).

Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Ο «Ολυμπιακός ύμνος» του Κ. Παλαμά είναι μια επίκληση στο πνεύμα του αρχαίου ολυμπισμού, όπως μας έχει παραδοθεί από τη γραμματεία, αλλά και όπως έχει καταγραφεί στη συνείδηση του σύγχρονου κόσμου («ωραίο», «μεγάλο», «αληθινό»), προκειμένου να φωτίσει και να κυριαρχήσει στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ο ποιητής, ο οποίος κλήθηκε να συνθέσει τον πανηγυρικό ύμνο των Αγώνων με αφορμή την πρώτη τους αναβίωση το 1896 στην Αθήνα, δεν κρύβει την περηφάνια του για την ελληνική καταγωγή της ολυμπιακής ιδέας (βλ. στ. 3-4). Στην πραγματικότητα εύχεται τα ιδεώδη των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων (ευγενής άμιλλα, ανιδιοτελής συμμετοχή των αθλητών, συναδέλφωση των λαών, ολυμπιακή εκεχειρία κ.ά.) να γίνουν σεβαστά και στη σύγχρονη εποχή. Ιδιαίτερα τονίζει την παγκόσμια αποδοχή και τον πάνδημο σεβασμό που γνωρίζει το αρχαίο ολυμπιακό πνεύμα. Η τέλεση των Αγώνων αποτελεί αφορμή για να αποτίσουν όλοι οι άνθρωποι φόρο τιμής στο σπάνιο συνδυασμό δυναμισμού και αγνότητας (πρβ. «λευκοπόρφυρος ναός»), που χαρακτήριζε το αρχαίο ολυμπιακό ιδεώδες.


Ηλία Υφαντή, Περαιεί, ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΑ

[...]
           Τους αρίστους
επαινώ, κι απ' τους αρίστους, τον άριστο,
σε αγώνα που προσέρχεται ευγενικόν, για ν' αγκαλιάσει
τη Νίκη. Έτσι κι εσένα Ηλία, του Υφαντή γιε, σ' αρπάζω
τώρα, με τη βοήθεια του Απόλλωνα, απ' τον Χρόνο,
σώζοντας σε από ασκήμια, γήρας κι Άδη, να σε παραδώσω
στην αιωνιότητα, νέο πάντα, ωραίο κι ακμαίο,
πρότυπο κούρου του καιρού μου,
στους νέους που θα 'ρθουν αύριο να δοξάσουν
τη γενιά και την πόλη τους. Εσένα
διάλεξε η Νίκη μες στους όμοιους σου, τον ύμνο τούτο
για να κινήσεις, τον πολύτροπο, που εγκωμιάζει εσένα
και τη μεγάλη ομάδα σου.
           Ευτυχισμένος
ο Πειραιάς, που έχει φορτώσει τόσες
απ' τις ελπίδες του πάνω σε τέτοια αγόρια!


Κωστής Παλαμάς
Βικιπαίδεια Κωστής Παλαμάς [πηγή: Βικιπαίδεια]
βιογραφία, ποιητικό έργο, συμφραστικός πίνακας στις Ψηφίδες: Παλαμάς,
ΕΚΕΒΙ Παλαμάς, ΕΚΕΒΙ
Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας
Οδύσσεια, Υπ. Παιδείας Κύπρου, σύντομο βιογραφικό Παλαμάς, Κύπρος
Σελίδα του Ν. Σαραντάκου, Πλούσιο υλικό Παλαμάς, Κύπρος
«ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ» Παλαμάς, Εποχές και συγγραφείς
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info Παλαμάς, stixoi
Ποιήματα στο nektarios.gr Παλαμάς, stixoi
Αναγνώσεις ποιημάτων στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Παλαμάς, ΣΝΕΛ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...