• O ANΘPΩΠOΣ KAI H ΦYΣH - ΠOΛΗ-YΠΑΙΘΡOΣ Γεώργιος Δροσίνης, «Θαλασσινά τραγούδια» Γιάννης Ρίτσος και Οδυσσέας Ελύτης», «Τζιτζίκια...» Ίταλο Καλβίνο, «Μανιτάρια στην πόλη» • ΛΑOΓΡΑΦΙΚΑ Λαϊκό παραμύθι, «Το πιο γλυκό ψωμί» Αντώνης Μόλλας, «Η πείνα του Καραγκιόζη» Δημοτικό τραγούδι, «Ύπνε μου κι έπαρέ μου το» Μαρία Ιορδανίδου, «Τα φαντάσματα» Κοσμάς Πολίτης, «Τα τσερκένια» • ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Άγγελος Σικελιανός, «Της μάνας μου» Εμμανουήλ Ροΐδης, «Η εορτή του πατρός μου» Λάμπρος Πορφύρας, «Το στερνό παραμύθι» Λέων Τολστόι, «Ο παππούς και το εγγονάκι» Ζωρζ Σαρή, «Νινέτ» Τούλα Τίγκα, «Τα πράγματα στρώνουν περισσότερο» • ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Στην Παναγία τη Σαλονικιά» Κ.Π. Καβάφης, «Δέησις» Στράτης Μυριβήλης, «Η λιτανεία» Κάρολος Ντίκενς, «Παραμονή Χριστουγέννων» Παντελής Καλιότσος, «Πασχαλινή ιστορία» • EΘNIKH ZΩH Κλέφτικο τραγούδι, «Ένας αϊτός περήφανος» Γιάννης Βλαχογιάννης, «Η έξοδο» Παντελής Πρεβελάκης, «Ο Κρητικός – Η Πολιτεία» Γιώργος Θεοτοκάς, «Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου» Δημήτρης Ψαθάς, «Ο πιτσιρίκοι» Κύπρος Χρυσάνθης, «17 του Νοέμβρη 1973» ΠΑΛΑΙOTEΡΕΣ ΜOΡΦΕΣ ΖΩΗΣ • Κώστας Κρυστάλλης, «Ηλιοβασίλεμα» Νίκος Καζαντζάκης, «Η Νέα Παιδαγωγική» Νίκος Θέμελης, «Η αφήγηση του αρχιμάστορα» Ευγενία Φακίνου, «Η ζωή στη Σύμη» Ντίνος Δημόπουλος, «Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό» • ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ Νάνος Βαλαωρίτης, «Με πλοίο» Κώστας Ουράνης, «Το θέλγητρο της Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, «Oδοιπορικό στην Ινδία» Τζων Φώουλς, «Κοιτώντας την Αθήνα» Μιχάλης Γκανάς, «Γυάλινα Γιάννινα» • Η ΑΠOΔΗΜΙΑ - O ΚΑΗΜOΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ... Ιωάννης Βηλαράς, «Πουλάκι» Γιώργος Θεοτοκάς, «Ο Δημοτικός Κήπος του Ταξιμιού» Διδώ Σωτηρίου, «Ταξίδι χωρίς επιστροφή» Θ. Βαλτινός, «Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται» Μ. Κλιάφα, «O δρόμος για τον Παράδεισο είναι μακρύς» • ΑΘΛΗΤΙΣΜOΣ Κωστής Παλαμάς, «O Oλυμπιακός ύμνος» Πέτρος Χάρης, «Δρόμος 100 μέτρων» Αγγελική Βαρελλά, «Η νίκη του Σπύρου Λούη» • Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ • OΙ ΦΙΛΙΚOΙ... Ειρήνη Μάρρα, «Τα κόκκινα λουστρίνια» Δημοτικό τραγούδι, «Κόρη που λάμπει» Λίτσα Ψαραύτη, «Ο Κωνσταντής» Γιάννης Ρίτσος, «Πρωινό άστρο» Αργύρης Εφταλιώτης, «Αγάπης λόγια» Οδυσσέας Ελύτης, «Όλα τα πήρε το καλοκαί...» Όσκαρ Ουάιλντ, «Ο πιστός φίλος» Μιμίκα Κρανάκη, «Ένα τόπι χρωματιστό» • Η ΒΙOΠΑΛΗ - ΤO ΑΓΩΝΙΣΤΙΚO ΠΝΕYΜΑ ΤOY ΑΝΘΡΩΠOY Λαϊκό παραμύθι, «O φτωχός και τα γρόσια» Τ. Άγρας & Ν. Βρετάκος, «Το ξανθό... Άντον Τσέχωφ, «O Βάνκας» Μαρία Πυλιώτου, «Λεώνη» • ΠΡOΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣYΓΧΡOΝΗΣ ΖΩΗΣ Αντώνης Σαμαράκης, «Γραφείον ιδεών» Λουίς Σεπούλβεδα, «Το μαύρο κύμα» Κρίτων Αθανασούλης, «Παράπονο σκύλου» Ελένη Σαραντίτη, «Όπως τα βλέπει κανείς…» • OΙ ΦΙΛOΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ Ανδρέας Καρκαβίτσας, «Το μνήμα της μάνας» Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Η γάτα του παπά» Ηλίας Βενέζης, «Η Δάφνη» Λιλή Ζωγράφου, «Στρίγκλα και καλλονή» Γιώργος Σκαμπαρδώνης, «Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει» Τζακ Λόντον, «O αδάμαστος»
Πρωινό άστρο
Το Πρωινό άστρο γράφτηκε το 1955 και αποτελεί ένα ξεχείλισμα πατρικής τρυφερότητας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου για τη νεογέννητη κόρη του Έρη. O ποιητής-πατέρας τραγουδά στο βρέφος την αγάπη του, περιγράφοντας την πληρότητα που έφερε στη ζωή του η γέννησή του. Το ποίημα, δομημένο σε 19 αυτοτελείς ενότητες, προβάλλει το όραμα ενός ειρηνικότερου και δικαιότερου κόσμου. Το απόσπασμα που ακολουθεί αποτελεί την πρώτη ενότητα.
Στην κόρη μου ΕΡΗ
Κοριτσάκι μου, θέλω να σου φέρω τα φαναράκια των κρίνων να σου φέγγουν τον ύπνο σου. Θέλω να σου φέρω ένα περιβολάκι ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη πάνω στο φτερό μιας πεταλούδας για να σεργιανάει το γαλανό όνειρό σου. Θέλω να σου φέρω ένα σταυρουλάκι αυγινό φως δυο αχτίνες σταυρωτές απ’ τους στίχους μου να σου ξορκίζουν το κακό να σου φωτάνε μη μου σκοντάψεις, κοριτσάκι, έτσι γυμνόποδο και τρυφερό στ’ αγκάθι κ’ ενός ίσκιου. Κοιμήσου. Να μεγαλώσεις γρήγορα. Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο, κοριτσάκι, κ’ έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό. Κοιμήσου. Το πρόσωπο της μητερούλας φέγγει πάνω απ’ τους ρόδινους λοφίσκους του ύπνου σου εαρινό φεγγάρι ανάμεσα από τα στάχυα της έγνοιας της και τα τριαντάφυλλα των τραγουδιών μου. Κοιμήσου, κοριτσάκι. Είναι μακρύς ο δρόμος. Πρέπει να μεγαλώσεις. Είναι μακρύς μακρύς μακρύς ο δρόμος. |
Γ. Ρίτσος, Πρωινό άστρο, Κέδρος
168-169
Δούκας Ιωάννης, Προσωπογραφία κοριτσιού με λουλούδια στο χέρι
Δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερη ανάλυση στην
Εθνική Πινακοθήκη
Θεματικά κέντρα
Η πατρότητα: χαρά, τρυφερότητα, στοργή, ευθύνη.
Νανούρισμα του βρέφους: ευχές, υποσχέσεις, δώρα.
Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Στο «Πρωινό άστρο» ο πατέρας τραγουδά στην κόρη του την αγάπη και τη χαρά που έφερε στη ζωή του η γέννησή της. Σ' αυτή την πρώτη ενότητα ο ποιητής, νανουρίζοντας το βρέφος, υπόσχεται να του φέρει ό,τι πιο όμορφο υπάρχει στην πλάση για να του δώσει χαρά, αλλά και για να το προστατέψει από κάθε κίνδυνο. Με γλυκύτητα και τρυφερότητα παροτρύνει την κορούλα του να κοιμηθεί για να μεγαλώσει γρήγορα και να περπατήσει στο μακρύ δρόμο της ζωής.
Κατά τη διδακτική προσέγγιση πρέπει να συνεξεταστούν το περιεχόμενο και η μορφή του ποιήματος. Στην εξέταση του περιεχομένου ο διδάσκων μπορεί να κάνει λόγο για τα νανουρίσματα, τα μικρά και τρυφερά τραγούδια που συνοδεύουν τον ύπνο των βρεφών και απαντώνται σε όλους τους λαούς. Η ελληνική λαϊκή μούσα έχει δώσει πολλά τέτοια δείγματα, τα οποία μπορούν να εξεταστούν συγκριτικά, ως παράλληλα κείμενα. Το απόσπασμα που ανθολογείται έχει βιωματική αφετηρία και είναι ένα «έντεχνο» ―με τη σημασία του επώνυμου― νανούρισμα. Ο πατέρας - ποιητής επιστρατεύει όλα τα μυστικά της ποιητικής τέχνης του, τις εικόνες, τα επίθετα, τα υποκοριστικά, τα σχήματα λόγου, αλλά και όλη την πατρική αγάπη του, για να δώσει στο ποίημά του την ομορφιά που ταιριάζει στο παιδί του. Αξίζει να προσέξουμε ότι αυτό που κυριαρχεί είναι το στοιχείο του φωτός («φαναράκια», «φέγγουν», «αυγινό φως», «φωτάνε», «φέγγει», «φεγγάρι»), ενώ στη σύνθεση των εικόνων κυριαρχούν τα λουλούδια («κρίνοι», «λουλουδόσκονη», «τριαντάφυλλα» κ.λπ.). Ένας κόσμος φωτεινός, πολύχρωμος, ευωδιαστός, όμορφος, είναι αυτό που επαγγέλλεται η πατρική αγάπη.
Ως προς τη μορφή, καλό είναι να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για νεωτερικό ποίημα (απουσία μέτρου, ομοιοκαταληξίας, στιχουργικής φόρμας) με υπερρεαλιστική εικονοποιία. Οι ανοίκειες εικόνες (περιβολάκι ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη στο φτερό μιας πεταλούδας), η σύζευξη του πραγματικού με το φανταστικό (πεδιλάκια από ουρανό, τριαντάφυλλα των τραγουδιών), τα ιδιότυπα επίθετα και τα υποκοριστικά, δημιουργούν μια ονειρική ατμόσφαιρα, απόλυτα εναρμονισμένη με τον ύπνο του μωρού.
Γιάννης Ρίτσος
Γιάννης Ρίτσος:
Επίσημη ιστοσελίδα:
Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Βιογραφία, βιβλιογραφία, εργογραφία, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Κριτικά Κείμενα, Πολιτιστικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας
Βιογραφία, εργογραφία, Συμφραστικός Πίνακας, Ψηφίδες, Ανεμόσκαλα
Γιάννης Ρίτσος, εκπαιδευτική τηλεόραση
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info
Ιωάννης Δούκας
στην Εθνική Πινακοθήκη
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art
,
στο art net
Ήρωες
Τόπος
Χρόνος
Γλώσσα
Στίχος-Μέτρο
Ενότητες
Το σχόλιό σας...