Λάμπρος Πορφύρας
Το στερνό παραμύθι
O Λάμπρος Πορφύρας παρουσιάζει με παραμυθικό τρόπο το τέλος του πιο συμπαθητικού και πιο γλυκού προσώπου της οικογένειας, της γιαγιάς. Έτσι, η τόσο συνδυασμένη με τα παραμύθια και τα εγγονάκια γιαγιά συναντά τον Αρχάγγελο και τον ακολουθεί στους ουρανούς μέσα σε ένα πραγματικό παραμύθι-ποίημα, που αυτήν τη φορά δεν το διηγείται η ίδια, αλλά το εγγονάκι της. Το ποίημα ανήκει στη συλλογή που φέρει τον τίτλο «Σκιές».
Πήραν στρατί στρατί το μονοπάτι βασιλοπούλες και καλοκυράδες, από τις ξένες χώρες βασιλιάδες και καβαλάρηδες απάνω στ’ άτι. Και γύρω στης γιαγιάς μου το κρεβάτι, ανάμεσα από δυο χλωμές λαμπάδες περνούσανε και σαν τραγουδιστάδες τής τραγουδούσαν —ποιος το ξέρει— κάτι. Κανείς για της γιαγιάς μου την αγάπη, δε σκότωσε το Δράκο ή τον Αράπη, και να της φέρει αθάνατο νερό. Η μάνα μου είχε γονατίσει κάτου· μ’ απάνω —μια φορά κι έναν καιρό— ο Αρχάγγελος χτυπούσε τα φτερά του. |
Λ. Πορφύρας, Άπαντα, Ι.Γ. Βασιλείου
Παράλληλα Κείμενα
Αλεξ. Παπαδοπούλου, «Η γιαγιά»
Λεξιλόγιο
*άτι: άλογο
*ο Αρχάγγελος: Αρχάγγελοι στη χριστιανική θρησκεία είναι ο Γαβριήλ και ο Μιχαήλ. Ο Μιχαήλ είναι ο άγγελος του θανάτου, ο ψυχοπομπός, αυτός δηλαδή που οδηγεί τις ψυχές στους ουρανούς
*χτυπούσε τα φτερά του: η φράση απηχεί τη λαϊκή δοξασία ότι ο άγγελος χτυπά τα φτερά του την ώρα που βγαίνει η ψυχή (βλ. τις εκφραστικές λέξεις του λαού «αγγελόσκιασμα», «αγγελόκρουσμα», «αγγελοχτύπημα» ή και απλώς «αγγελικό», που αποδίδουν το ψυχορράγημα, το ξεψύχισμα)
Ράλλης Κοψίδης, Χωρίς τίτλο
Δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερη ανάλυση στην
Εθνική Πινακοθήκη
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό Κατέβασε σύντομο βιογραφικό. Δες και παρακάτω στο Υλικό
Θεματικά κέντρα
Η γιαγιά και η ενδοοικογενειακή προσφορά της (ο ηθοπλαστικός χαρακτήρας της).
Η παραμυθητική σημασία του ρόλου της γιαγιάς (συνδυασμός του παραμυθιού ως είδους με την παρηγορητική θέση της στην οικογένεια).
H ομορφιά της ζωής και η νομοτέλεια του θανάτου.
Ενδεικτική ερμηνευτική προσέγγιση
Η γιαγιά παρουσιάζεται στις τελευταίες στιγμές της, στο οριακό σημείο της μετάβασης από τη ζωή στον θάνατο. Ο ποιητής μνημονεύει την παρουσία της και τη μεγάλη προσφορά της, συνδυάζοντας το μυστηριακό γεγονός του θανάτου με το μυστήριο και τη μαγεία των παραμυθιών, με τα οποία η γιαγιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη. Έτσι, ο θάνατος αποκτά παραμυθιακή διάσταση και αποβάλλει την τρομερή και αποτρόπαια μορφή του. Αξίζει να αναφερθεί ότι το ποίημα κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα (θάνατος) και τη φαντασία (παραμύθι). Η πρώτη στροφή έχει ατμόσφαιρα παραμυθιού, η δεύτερη παρουσιάζει τη γιαγιά στη νεκρική κλίνη, η τρίτη αναφέρεται σε παραμυθιακούς ήρωες και η τελευταία συνδυάζει το πραγματικό («η μάνα μου έχει γονατίσει κάτου»), το παραμυθικό («μια φορά κι έναν καιρό») και το μεταφυσικό («ο Αρχάγγελος»). Το περιεχόμενο προσφέρεται γενικά ως μέσο εξοικείωσης του παιδιού με την έννοια του θανάτου. Αξίζει να επισημανθεί ο απλός και χαμηλόφωνος τόνος του ποιήματος, ταιριαστός στη θλίψη του ποιητή.
Λάμπρος Πορφύρας
ΠΟ.Θ.Ε.Γ.
στη Βικιπαίδεια
στο Βιβλιοnet
στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
στις Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
μελοποιημένα τραγούδια στο stixoi.info
Ράλλης Κοψίδης, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ.
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art
,
στο ΙΣΕΤ
Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;
Το ποιητικό υποκείμενο είναι...
Σε ποιον απευθύνεται;
Απευθύνεται...
Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό
Τα ρήματα βρίσκονται...
Ποιος είναι ο χώρος;
Ο χώρος του ποιήματος είναι...
Ποιος είναι ο χρόνος;
Ο χρόνος του ποιήματος είναι...
Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;
Οι εικόνες του ποιήματος είναι...
Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)
Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...
Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)
Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...
Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;
Ο ποιητής....
Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)
Το ποίημα είναι γραμμένο σε...
Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)
Η ομοιοκαταληξία είναι....
Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;
Τα συναισθήματα...