62 63 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


62

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

Τ' άσπρο ξωκλήσι

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1973). Έχει θέμα του ένα από τα φωτεινά άσπρα ξωκλήσια που, διασπαρμένα σε όλη την ελληνική ύπαιθρο, δίνουν μια λιτή, οργανικά ενταγμένη στο φυσικό περιβάλλον, εικόνα της ανθρώπινης θρησκευτικότητας και του λαϊκού πανηγυριού.

Τ' άσπρο ξωκλήσι στην πλαγιά, κατάγναντα* στον ήλιο,
πυροβολεί με το παλιό, στενό παράθυρό του,

Και την καμπάνα του αψηλά, στον πλάτανο δεμένη,
τηνε κουρντίζει ολονυχτίς για του Αϊ-Λαού τη σκόλη.*

 

Γ. Ρίτσος, Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα
της πικρής πατρίδας
, Κέδρος

Κωνσταντίνος Μαλέας, Παντάνασσα Νάξου

Κωνσταντίνος Μαλέας, Παντάνασσα Νάξου
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη

Παράλληλα Κείμενα
Τάκης Παπατσώνης, «Ρεμβασμός Δεκαπενταυγούστου» Τάκης Παπατσώνης, «Ρεμβασμός Δεκαπενταυγούστου»
Η ελληνική θρησκευτική παράδοση σε λογοτεχνικά κείμενα [πηγή: Μυριόβιβλος] Η ελληνική θρησκευτική παράδοση σε λογοτεχνικά κείμενα [πηγή: Μυριόβιβλος]


Λεξιλόγιο
* κατάγναντα: ακριβώς απέναντι
* σκόλη: ημέρα γιορτής, αργίας και ξεκούρασης

 


63

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Ποια χαρακτηριστικά της νεοελληνικής θρησκευτικής παράδοσης τονίζονται ιδιαίτερα στο ποίημα του Ρίτσου; Σχολιάστε αυτό που σας προκαλεί τη μεγαλύτερη εντύπωση.
  • Πώς αντιλαμβάνεστε τη σημασία των δύο ρημάτων του ποιήματος, «πυροβολεί» και «κουρντίζει»;
  • Συγκρίνετε τα ποιήματα του Καβάφη και του Ρίτσου. Ποια στοιχεία από την ελληνική θρησκευτική παράδοση προβάλλει ιδιαίτερα ο κάθε ποιητής;



ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Ποια στοιχεία της ελληνορθόδοξης θρησκευτικής παράδοσης τονίζονται ιδιαίτερα στα ποιήματα του Καβάφη και του Ρίτσου; Τι διαπιστώνετε από μια πρόχειρη σύγκριση ανάμεσα τους για τη θρησκευτική συνείδηση και τις αισθητικές προτιμήσεις των δύο ποιητών;
2. Ποιες εντυπώσεις για το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων σάς δημιουργούν τα τρία παράλληλα κείμενα;


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Έχετε επισκεφθεί την ημέρα της γιορτής του φερώνυμου αγίου μια εκκλησία που βρίσκεται σε πόλη ή ένα ξωκλήσι; Συγκρίνετε τον τρόπο εορτασμού, τη λαϊκή ανταπόκριση και τη συμπεριφορά των πιστών στις δύο περιστάσεις. Ποια περίσταση σας συγκινεί περισσότερο και γιατί;
  • Βρείτε τις ονομασίες των εκκλησιών ή των ξωκλησιών στην περιοχή σας. Ποιοι άγιοι ή μάρτυρες τιμώνται περισσότερο και γιατί;
    Τα ξωκλήσια του Κηφισού (σχολική διαθεματική εργασία του 14ου Γυμνασίου Περιστερίου) [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο] Τα ξωκλήσια του Κηφισού (σχολική διαθεματική εργασία του 14ου Γυμνασίου Περιστερίου) [πηγή: Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο]
  • Αν η θρησκεία σας δεν είναι η χριστιανική, συγκρίνετε την ελληνορθόδοξη τελετουργία με την τελετουργία της δικής σας θρησκευτικής παράδοσης.
    Κατάλογος θρησκειών (λήμμα) [πηγή: Βικιπαίδεια] Κατάλογος θρησκειών  


Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)


Ρίτσος

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Χριστιανική θρησκεία και ένδοξο ελληνικό ιστορικό παρελθόν
Χριστιανοσύνη και νεοελληνικός λαϊκός βίος και πολιτισμός

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Αν και διαφέρουν μεταξύ τους, τα δύο σύντομα ποιήματα του Καβάφη και του Ρίτσου έχουν ως κοινό θέμα τους τον στενό δεσμό του χριστιανισμού, τόσο ως θρησκευτικής πίστης όσο και ως πολιτιστικού θεσμού, με τον ελληνισμό. Η βασική τους διαφορά έγκειται στη διαφορετική σκοπιά από την οποία θεωρείται η θρησκευτική τους συνείδηση.
Ο Καβάφης εκδηλώνει τη θρησκευτική του συνείδηση από τη σκοπιά ενός λόγιου προσώπου, η παιδεία του οποίου βασίστηκε στη μακραίωνη ελληνική παράδοση, εκθειάζει τη μεγαλοπρέπεια και τη λαμπρότητα ενός επίσημου και επιβλητικού ορθόδοξου ναού. Ο ναός αυτός ανακαλεί στη μνήμη του τον «ένδοξο Βυζαντινισμό», καθώς είναι γνωστό ότι στην περίοδο του Βυζαντίου ο δεσμός κράτους και εκκλησίας ήταν ιδιαίτερα στενός.
Ο Ρίτσος προσεγγίζει τη λαϊκή θρησκευτικότητα από τη σκοπιά ενός λογοτέχνη που θέλησε να λειτουργήσει ως εκφραστής συλλογικών κυρίως αντιλήψεων και προσδοκιών. Ο ποιητής εστιάζει την προσοχή του σε ένα φτωχικό και λιτό ξωκλήσι, προβάλλοντάς το ως αναπόσπαστο στοιχείο της ελληνικής φύσης και ως οργανικό κομμάτι της ζωής και της θρησκευτικότητας των λαϊκών ανθρώπων.
Οι δύο αυτές διαφορετικές θεωρήσεις της σχέσης του χριστιανισμού με τον ελληνισμό είναι φανερό ότι συμπληρώνουν η μία την άλλη. Καλό είναι να επισημανθεί ο διαφορετικός εκφραστικός κώδικας των δύο ποιητών, η λιτή και κυριολεκτική χρήση της γλώσσας στο ποίημα του Καβάφη και η πυκνή μεταφορικότητα της ποιητικής γλώσσας του Ρίτσου, η οποία όμως στηρίζεται σε πραγματικά στοιχεία.


Ρίτσος

Γιάννης Ρίτσος

Γιάννης Ρίτσος:
Επίσημη ιστοσελίδα: Επίσημη ιστοσελίδα
Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου] Αφιέρωμα στον Γ. Ρίτσο [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Βιογραφία, βιβλιογραφία, εργογραφία, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Εποχές και Συγγραφείς. Γιάννης Ρίτσος (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Κριτικά Κείμενα, Πολιτιστικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας ΠΟΘΕΓ
Βιογραφία, εργογραφία, Συμφραστικός Πίνακας, Ψηφίδες, Ανεμόσκαλα Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Γιάννης Ρίτσος, εκπαιδευτική τηλεόραση εκπαιδευτική τηλεόραση
Μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info stixoi.info

Κωνσταντίνος Μαλέας, βιογραφία και έργα του
στην Εθνική Πινακοθήκη Κων/νος Μαλέας
στη Βικιπαίδεια Κων/νος Μαλέας
στο art net Κων/νος Μαλέας
στο paleta art Κων/νος Μαλέας Κων/νος Μαλέας
στο Art Magazine Κων/νος Μαλέας
στο Google Art & Culture Μαλέας, google


 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

 

Ήρωες

Οι ήρωες του ποιήματος είναι:

 

 

Τόπος

Τα γεγονότα του ποιήματος διαδραματίζονται

 

 

Χρόνος

Τα γεγονότα του ποιήματος γίνονται/έγιναν

 

 

Γλώσσα

Η γλώσσα του ποιήματος είναι

 

 

Στίχος-Μέτρο

Ο στίχος του ποιήματος είναι:

Το μέτρο του ποιήματος είναι:

 

 

Ενότητες

Το ποίημα μπορεί να χωριστεί στις εξής ενότητες:

 

 

Το σχόλιό σας...

...