Για ένα παιδί που κοιμάται, Δήμητρα Χριστοδούλου, Λογοτεχνία, Β' Γυμνασίου

ΔΗΜΗΤΡΑ Χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Για ένα παιδί που κοιμάται

Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του εικοστού αιώνα, μετά την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους μετακινήθηκε σε ευρωπαϊκές χώρες, με σκοπό την εξεύρεση εργασίας. Από την εποχή αυτή και ως τις μέρες μας ζουν και βιοπαλεύουν στη χώρα μας χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες, όπως το παιδί του ποιήματος, που κερδίζει το ψωμί του στα φανάρια της λεωφόρου και κοιμάται στο μηχανοστάσιο του εργοστασίου. Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Το κυπαρίσσι των εργατικών (1995).

Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο.
Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο,
Οι μηχανές, * μα άγρυπνες,
Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες
Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος
Κοντά στη ,*
Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος
Ξεκουράζεται.
Όλη τη μέρα δουλεύει στα *
Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο.
Εισπράττει κέρματα ή την * αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι.
Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί
Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα,
Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα.

Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του,
Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του
Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο,
Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα
Μόλις θυμάται.
Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,
Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα.
Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας,
Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου
Ενός ανίκητου ,*
Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη,

Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη.
Καμιά φορά πιο εγκάρδια
Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας,
Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό.

Δ. Χ. Χριστοδούλου, Το κυπαρίσσι των εργατικών, Καστανιώτης

sleeping Child

Παιδί που κοιμάται, Egon Schiele

Παράλληλα Κείμενα
Αντώνης Σαμαράκης, «Το νυχτερινό σχολά»
Σωτήρης Δημητρίου, «Σαν τα χελιδόνια, λέλε μου»

Λεξιλόγιο
* αποσταμένες: κουρασμένες
* σκάρα του ατμού: τεχνική κατασκευή σε σχήμα σχάρας, απ' όπου βγαίνουν οι θερμοί ατμοί των μηχανών
* φανάρια: φωτεινοί σηματοδότες
* εύλογη: δικαιολογημένη, αναμενόμενη
* στρατηλάτης: ο αρχηγός του στρατού, ίσως έμμεση αναφορά στον Μ. Αλέξανδρο

199-200

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

Περιγράψτε πώς περνάει τη μέρα και τη νύχτα του το παιδί.
Το ποίημα αναφέρεται σε δύο χρονικά επίπεδα και χωρίζεται σε δύο αφηγηματικά μέρη. Ποια είναι αυτά και τι περιλαμβάνει το καθένα;
Ποια σχέση φαίνεται να έχει με την ελληνική γλώσσα το παιδί; Αιτιολογήστε την απάντησή σας βρίσκοντας και άλλες εκφράσεις του κειμένου που αποτυπώνουν τη συναισθηματική του κατάσταση.
Ξένοι στην ίδια πόλη (βίντεο) [πηγή: Εκπαιδευτική Τηλεόραση]
Παιχνίδι Αποστολή:Ρουάντα [πηγή: Μη Κυβερνητική Οργάνωση ActionAid Ελλάς]
Βρείτε στο κείμενο εικόνες που δείχνουν α) τη στερημένη ζωή β) τον αγώνα για την επιβίωση που δίνει καθημερινά το παιδί.
Παιδιά στα φανάρια (τηλεοπτικό σποτ) [πηγή: Εθελοντικός οργανισμός «Το χαμόγελο του παιδιού»]
Τα βλέμματα των φαναριών (κοινωνικό ντοκιμαντέρ) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Βρείτε την εθνικότητα του παιδιού, με βάση τα στοιχεία για τον τόπο και τις συνθήκες ζωής των κατοίκων του που δίνονται στο ποίημα, και εντοπίστε στο χάρτη τη χώρα από την οποία προέρχεται. Με τη βοήθεια των καθηγητών της Ιστορίας και της Γεωγραφίας, εξετάστε τη σχέση της χώρας αυτής με τον ελληνισμό.
Ταξίδι της Φυγής (εκπαιδευτικό παιχνίδι που σου δίνει την ευκαιρία να βιώσεις τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας [πηγή: Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες]
Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες
Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες
Οι πρόσφυγες στον κόσμο [πηγή: εφ. «Η Καθημερινή»]