10 11 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Β' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


10

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό

Η ποιητική συλλογή Ήλιος ο Πρώτος του Οδυσσέα Ελύτη γράφτηκε και κυκλοφόρησε μέσα στην Κατοχή (1943), περιέχει ωστόσο αισιόδοξα ποιήματα που, σε πείσμα της δύσκολης εποχής, υμνούν τη χαρά της ζωής, τον έρωτα, τη φύση και το ελληνικό φως. Το παρακάτω ποίημα, το οποίο στη συλλογή είναι άτιτλο μέρος μιας ενότητας, προβάλλει τη στενή σχέση του ποιητή με τη φύση, η οποία τον αναζωογονεί και τον γεμίζει δημιουργική διάθεση.

Ηλίας Δεκουλάκος, Στύλοι Ολυμπίου Διός

Ηλίας Δεκουλάκος, Στύλοι Ολυμπίου Διός

Πίνοντας ήλιο κορινθιακό
Διαβάζοντας τα μάρμαρα
Δρασκελίζοντας* αμπέλια θάλασσες
Σημαδεύοντας με το καμάκι
Ένα τάμα* ψάρι που γλιστρά
Βρήκα τα φύλλα που ο ψαλμός του ήλιου αποστηθίζει*

11

Τη ζωντανή στεριά που ο πόθος χαίρεται
Ν' ανοίγει.

Πίνω νερό κόβω καρπό
Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου
Οι λεμονιές αρδεύουνε* τη γύρη της καλοκαιριάς
Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου
Φεύγω με μια ματιά
Ματιά πλατιά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται
Όμορφος από την αρχή στα μέτρα της καρδιάς.

 

Ο. Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος

Παράλληλο κείμενο
Μιχάλης Γκανάς, «Σούρουπο» Μιχάλης Γκανάς, «Σούρουπο» 


Λεξιλόγιο
* δρασκελίζοντας: πηδώντας, τρέχοντας από πάνω
* τάμα: τάξιμο, εδώ μεταφορικά
* αποστηθίζει: μαθαίνει απέξω
* αρδεύουνε: ποτίζουν

 


ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Σε ποια σημεία του ποιήματος διακρίνεται η σχέση του ποιητή με τη φύση; Πώς βιώνει τη σχέση αυτή ο ποιητής;
    1 Τα δέντρα: από τις ρίζες ως τα φύλλα [πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό www.bookbook.gr]
    1 Οι κήποι των παιδιών [πηγή: Ηλεκτρονικό περιοδικό www.bookbook.gr]
  • Καταγράψτε με τη σειρά τις ενέργειες που κάνει ο ποιητής. Γιατί στο τέλος εμφανίζεται να «φεύγει»; Σε ποια κατεύθυνση υποτίθεται ότι κινείται;
  • Η συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου χαρακτήρισε τον ποιητή Ελύτη «ηλιοπότη» (η λέξη προέρχεται από το έργο του ποιητή Το Άξιον Εστί). Ποια ειδική σημασία έχει το ρήμα «πίνω» τις δύο φορές που το συναντάμε στο ποίημα;
    1 Λιλή Ζωγράφου, «Ο ηλιοπότης Ελύτης» [πηγή: Βιβλιονέτ]
    1 Εκπαιδευτικό υλικό για τον Οδυσσέα Ελύτη [πηγή: Εκπαιδευτική Πύλη του Υπουργείου Παιδείας]
    1 Αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη από το ηλεκτρονικό περιοδικό «Μικρός Αναγνώστης» [πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου]

 

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Στο ποίημα κυριαρχούν τα ρήματα. Ποια από αυτά χρησιμοποιούνται με μεταφορική σημασία και ποιο αισθητικό αποτέλεσμα πετυχαίνει με αυτήν τη χρήση τους ο ποιητής;

2. Συγκεντρώστε τις μεταφορικές εκφράσεις του ποιήματος και κατατάξτε τες ανάλογα με τον βαθμό ερμηνευτικής δυσκολίας τους. Επιλέξτε αυτή που σας προκάλεσε μεγαλύτερη εντύπωση και εξηγήστε τη λειτουργία της.

3. Σχολιάστε τη σωματική σχέση που έχει ο ποιητής με τη φύση στα ποιήματα του Ελύτη και του Γκανά και εντοπίστε τις διαφορές ανάμεσα στις δύο ποιητικές αντιλήψεις.


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

  • Θυμηθείτε ένα τοπίο της ελληνικής φύσης στο οποίο εντοπίζετε αρκετά στοιχεία που υπάρχουν και στο τοπίο του ποιήματος. Πείτε πού βρίσκεται και περιγράψτε το. Τοπία της ελληνικής φύσης θα βρείτε και σε πολλά φωτογραφικά λευκώματα.
    Ποιητικά και εικαστικά τοπία (Δραστηριότητα) Ποιητικά και εικαστικά τοπία (Δραστηριότητα)
  • Προσπαθήστε να αναπαραστήσετε ζωγραφικά το ποίημα, επικεντρώνοντας την προσοχή σας σε εκείνα τα φυσικά στοιχεία που μπορούν να αναπαρασταθούν.
    Τα Κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη Τα Κολάζ του Οδυσσέα Ελύτη


 

Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996)


Ελύτης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό


ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Άνθρωπος και φυσικό περιβάλλον

Το ελληνικό τοπίο ― Η χαρά της ζωής

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Με έμφαση στη λυρική και παραστατική γλώσσα του Ελύτη να βρεθούν οι εικόνες του ποιήματος και να συνδεθούν με συγκεκριμένες δραστηριότητες του ανθρώπου μέσα στο ελληνικό τοπίο (ψάρεμα, συγκομιδή των καρπών). Οι δραστηριότητες αυτές προσλαμβάνουν στο ποίημα συμβολική σημασία («ένα τάμα ψάρι», «ο ψαλμός του ήλιου») ή συναρτώνται στενά με την ποιητική χρήση της γλώσσας και την τολμηρή εικονοποιία του Ελύτη (π.χ. παρήχηση του ρ στον στίχο 9, ερωτική αλληγορία της ζωντανής στεριάς). Παράλληλα οι μαθητές θα πρέπει δοθεί η απαραίτητη προσοχή τους στην ειδική σωματική σχέση που έχει ο ποιητής με τη φύση, η οποία περιγράφεται στους τέσσερις πρώτους στίχους με τη χρήση (τροπικών) μετοχών. Στο υπόλοιπο ποίημα με πρωτοπρόσωπη αφήγηση δηλώνονται μια σειρά από ενέργειες του ποιητή που αναζωογονούν το σώμα και την ψυχή του, τον γεμίζουν αισιοδοξία και του δημιουργούν μία νοερή διάθεση φυγής σ' ένα μελλοντικό, αναγεννημένο κόσμο

 


Ελύτης

Οδυσσέας Ελύτης

 

Οδυσσέας Ελύτης
Βικιπαίδεια Οδυσσέας Ελύτης [πηγή: Βικιπαίδεια]
Εποχές και Συγγραφείς. Οδυσσέας Ελύτης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Εποχές και Συγγραφείς. Οδυσσέας Ελύτης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα. Οδυσσέας Ελύτης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ] Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα. Οδυσσέας Ελύτης (βίντεο) [πηγή: Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ]
«Το Άξιον εστί» [πηγή: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας] Οδ. Ελύτης, «Το Άξιον εστί» [πηγή: Πολιτιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας]
Ιστοσελίδα: Καρβουνίδη Σαράντη / Πασιόπουλου Γεώργιου Ιστοσελίδα: Καρβουνίδη Σαράντη / Πασιόπουλου Γεώργιου
Ανεπίσημος Ιστότοπος Του Οδυσσέα Ελύτη  Ανεπίσημος Ιστότοπος Του Οδυσσέα Ελύτη
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Μικρός Αναγνώστης Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Μικρός Αναγνώστης
Βιογραφία, Βιβλιογραφία, Εργογραφία, Κριτικά Κείμενα, Πολιτιστικός Θησαυρός Ελληνικής Γλώσσας ΠΟΘΕΓ
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Ψηφίδες

Ηλίας Δεκουλάκος, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη Εθνική Πινακοθήκη
στο paleta art paleta art
στο ΝΙΚΙΑΣ ΝΙΚΙΑΣ
στο ΙΣΕΤ ΙΣΕΤ

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano