• Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ - ΠΟΛΗ – ΥΠΑΙΘΡΟΣ: Εισαγωγή Οδυσσέας Ελύτης, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» Γιώργος Σαραντάρης, «Ξυπνάμε και η θάλασσα ξυπνά μαζί μας» Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Αθήνα» Κοσμάς I. Χαρπαντίδης, «Χαλασμένες γειτονιές» Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο» • ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Εισαγωγή Μιλτιάδης Μαλακάσης, «O Τάκη-Πλούμας» Διαμαντής Αξιώτης, «Η Άννα του Κλήδονα» Γιώργος Ιωάννου, «Να 'σαι καλά, δάσκαλε!» Νίκος Εγγονόπουλος, «O Καραγκιόζης...» • ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Εισαγωγή Περλ Μπακ, «Η μάνα» Άννα Φρανκ, «Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» Μαργαρίτα Λυμπεράκη, «Οι Κυριακές στη θάλασσα» Ναζίμ Χικμέτ, «Νανούρισμα στο γιο μου» • ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή Κ.Π. Καβάφης, «Στην εκκλησία» Γιάννης Ρίτσος, «Τ' άσπρο ξωκλήσι» Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Κάποια Χριστούγεννα» Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ , «Η ιστορία του δαχτυλιδιού» • ΕΘΝΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή Ακριτικό, «O Διγενής» Κλέφτικο, «Του Βασίλη» Ανδρέας Κάλβος, «Εις Σάμον» Διονύσιος Σολωμός, «Η καταστροφή των Ψαρών» Γιάννης Ρίτσος, «Ερημωμένα χωριά» Μέλπω Αξιώτη, «Από δόξα και θάνατο» Γιώργος Χειμωνάς, «Έξι χιλιάδες νέοι» Χριστόφορος Μηλιώνης, «Το συρματόπλεγμα του αίσχους» • ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή Διδώ Σωτηρίου, «Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη» Σωτήρης Δημητρίου, «Πάσχα τ' Απρίλη» Λευτέρης Ξανθόπουλος, «Χρονικό» Άντον Τσέχωφ, «Ένας αριθμός» • ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: Εισαγωγή Ζακ Πρεβέρ, «Βγαίνοντας από το σχολειό» Νίκος Καζαντζάκης, «Μια Κυριακή στην Κνωσό» Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Η εξοχική Λευκάδα» Νίκος Κάσδαγλης, «Τόκιο» • Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ - Ο ΚΑΗΜΟΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ...: Εισαγωγή Δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς...» Δημήτρης Χατζής, «Ο Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα Ηλίας Βενέζης, «H επιστροφή του Αντρέα» Μπ. Μπρεχτ, «Για τον όρο «μετανάστες» Κυριάκος Χαραλαμπίδης, «Γλυκό του κουταλιού» Θανάσης Βαλτινός, «Δύο γράμματα της Χαράς» Άλκη Ζέη, «Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας...» • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Εισαγωγή Λορέντζος Μαβίλης, «Καλλιπάτειρα» Δημήτρης Μίγγας, «Η τρίπλα των ονείρων» Νίκος Χουλιαράς, «Η εσχάτη των ποινών» • Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ...: Εισαγωγή Νίκος Καρούζος, «Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού» Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;» Μ. Καραγάτσης, «Η κυρία Νίτσα» Ζωρζ Σαρή, «Και πάλι στο σχολείο...» Αντουαν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, «Ο μικρός πρίγκιπας» Ιβαν Γκολ, «Μαλαισιακά τραγούδια» • Η ΒΙΟΠΑΛΗ - ΤΟ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠOY: Εισαγωγή Κ.Π. Καβάφης, «Θερμοπύλες» Έλλη Αλεξίου, «Όμως ο μπαμπάς δεν ερχόταν» Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, «Για ένα παιδί που κοιμάται» Ανώνυμος, «Το τραγούδι του Γιανγκ» • ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή Διονύσης Σαββόπουλος, «Τι έπαιξα στο Λαύριο» Μαρία Ιορδανίδου, «Στην εποχή του τσιμέντου...» Μένης Κουμανταρέας, «Γραφείον ευρέσεως εργάσιας» Τάσος Καλούτσας, «Με το λεωφορείο» Τίτος Πατρίκιος, «Ιστορία του λαβύρινθου» Εντίτα Μόρρις, «Τα λουλούδια της Χιροσίμα» Τόλης Νικηφόρου, «Όταν πεθαίνει ένα παιδί» Μιχάλης Γκανάς, «Στα καμένα» • ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ: Εισαγωγή Νίκος Καββαδίας, «Οι γάτες των φορτηγών» Έρμαν 'Εσε , «Ο λύκος» Αντώνης Σουρούνης, «Άνθρωποι και δελφίνια» Μίλος Ματσόουρεκ, «O μεταξοσκώληκας» Ε.Χ. Γονατάς, «O σκαντζόχερος»
Ξυπνάμε και η θάλασσα ξυπνά μαζί μας
Το ποίημα γράφτηκε το 1940 και περιστρέφεται γύρω από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες του ελληνικού και μεσογειακού τοπίου: θάλασσα, ουρανό και ήλιο. Η κυρίαρχη αυτή αίσθηση της φύσης ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας και τονώνει τη συναισθηματική μας διάθεση.
Κώστας Τσόκλης, Θαλασσινό τοπίο
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην
Εθνική Πινακοθήκη
Ξυπνάμε και η θάλασσα ξυπνά μαζί μας Με όραση καινούρια προχωρούμε Η μέρα έχει μαιάνδρους* Όπως η θάλασσα κύματα Στην καρδιά μας αδειάσαμε (προσωρινά) Την πόλη Εμείναμε με την εικόνα τ' ουρανού O ήλιος εμέτρησε τη γη μας Η μέρα τούτη όπου ξυπνήσαμε Με θάλασσα και κύματα Με όραση και μνήμη καθαρή Τόσο μεγάλωσε Που ο ήλιος δεν μπόρεσε να τη μετρήσει Που ο ήλιος δεν μπόρεσε να τη χωρέσει |
Γ. Σαραντάρης, Ποιήματα, τόμ. 5, Gutenberg
Λεξιλόγιο
μαίανδροι: γεωμετρικά σχήματα, εδώ μεταφορικά
12
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Πώς ερμηνεύετε το στίχο «Με όραση και μνήμη καθαρή»;
2. Το ποίημα του Μπόρχες μπορεί να χαρακτηριστεί ύμνος στη διαχρονική (από τη θάλασσα του μύθου στη θάλασσα διάφορων ιστορικών στιγμών) και διαπολιτισμική διάσταση της θάλασσας (η θάλασσα διαφορετικών πολιτισμών). Εντοπίστε τις διαφορές και τις ομοιότητες του με το ποίημα του Σαραντάρη.
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Θάλασσα ― Ήλιος και φως
Ψυχική ανάταση
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το ποίημα αναφέρεται στη θετική ενέργεια που προσφέρει στον άνθρωπο το θαλασσινό μεσογειακό περιβάλλον. Η χρήση του πρώτου πληθυντικού προσώπου αναδεικνύει τη θετική επενέργεια της φύσης σε ομάδα ανθρώπων oι οποίοι προέρχονται από αστικό περιβάλλον, καθώς «αποτοξινώνονται», έστω και προσωρινά, από τις γκρίζες εικόνες της πόλης και ανανεώνουν την όραση και τη μνήμη τους μπροστά στη θέα του φωτεινού γαλάζιου της θάλασσας και του ουρανού. Το ποίημα τελειώνει με μια αίσθηση ψυχικής και συναισθηματικής ευδαιμονίας, τα βαθύτερα όμως αίτια της οποίας υπερβαίνουν την αναγεννητική δύναμη που μπορεί να προσφέρει η φύση και δε διευκρινίζονται στο ποίημα.
Χόρχε Λουίς Μπόρχες, «Η θάλασσα», Το χρυσάφι των τίγρεων, μτφρ. Δημήτρης Καλοκύρης, Ύψιλον 1988, σ. 42.
Θάλασσα. Πρώιμη θάλασσα. Θάλασσα του Οδυσσέα
κι εκείνου του άλλου Οδυσσέα
που ο λαός του Ισλάμ αποκαλούσε
Σεβάχ Θαλασσινό. Η θάλασσα των γκρίζων
κυμάτων του Έρικ του Ερυθρού, ψηλά στην πρύμνη
και του ιππότη εκείνου που έγραφε ταυτόχρονα
το έπος και την ελεγεία της πατρίδας του
στα τενάγη της Γκόας.
Θάλασσα του Τραφάλγκαρ. Αυτή που ύμνησε,
μες στη μακραίωνη ιστορία της, συχνά η Αγγλία
η δύσβατη θάλασσα που βάφτηκε σε ένδοξο αίμα
στην καθημερινή πρακτική του πολέμου.
Η ασίγαστη θάλασσα που την ήμερη αυγή
την αναρίθμητη άμμο αρμενίζει.
Γιώργος Σαραντάρης
ΠΟ.Θ.Ε.Γ.
Βικιπαίδεια
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Βιβλιοnet
Ποιήματα, Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Ποιήματα στη σελίδα του Νίκου Σαραντάκου
Ποιήματα στη σελίδα nektarios.gr
Άρθρα του Γ. Σαραντάρη σε λογοτεχνικά περιοδικά [πηγή: Ψηφίδες]
Κώστας Τσόκλης, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο Μουσείο Φρυσίρα
στο paleta art
,
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο ΙΣΕΤ
Ήρωες
Τόπος
Χρόνος
Γλώσσα
Στίχος-Μέτρο
Ενότητες
Το σχόλιό σας...