• Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ - ΠΟΛΗ – ΥΠΑΙΘΡΟΣ: Εισαγωγή Οδυσσέας Ελύτης, «Πίνοντας ήλιο κορινθιακό» Γιώργος Σαραντάρης, «Ξυπνάμε και η θάλασσα ξυπνά μαζί μας» Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Αθήνα» Κοσμάς I. Χαρπαντίδης, «Χαλασμένες γειτονιές» Ινδιάνος Σιάτλ, «Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο» • ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Εισαγωγή Μιλτιάδης Μαλακάσης, «O Τάκη-Πλούμας» Διαμαντής Αξιώτης, «Η Άννα του Κλήδονα» Γιώργος Ιωάννου, «Να 'σαι καλά, δάσκαλε!» Νίκος Εγγονόπουλος, «O Καραγκιόζης...» • ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Εισαγωγή Περλ Μπακ, «Η μάνα» Άννα Φρανκ, «Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» Μαργαρίτα Λυμπεράκη, «Οι Κυριακές στη θάλασσα» Ναζίμ Χικμέτ, «Νανούρισμα στο γιο μου» • ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή Κ.Π. Καβάφης, «Στην εκκλησία» Γιάννης Ρίτσος, «Τ' άσπρο ξωκλήσι» Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Κάποια Χριστούγεννα» Γκότχολτ Έφραϊμ Λέσινγκ , «Η ιστορία του δαχτυλιδιού» • ΕΘΝΙΚΗ ΖΩΗ: Εισαγωγή Ακριτικό, «O Διγενής» Κλέφτικο, «Του Βασίλη» Ανδρέας Κάλβος, «Εις Σάμον» Διονύσιος Σολωμός, «Η καταστροφή των Ψαρών» Γιάννης Ρίτσος, «Ερημωμένα χωριά» Μέλπω Αξιώτη, «Από δόξα και θάνατο» Γιώργος Χειμωνάς, «Έξι χιλιάδες νέοι» Χριστόφορος Μηλιώνης, «Το συρματόπλεγμα του αίσχους» • ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή Διδώ Σωτηρίου, «Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη» Σωτήρης Δημητρίου, «Πάσχα τ' Απρίλη» Λευτέρης Ξανθόπουλος, «Χρονικό» Άντον Τσέχωφ, «Ένας αριθμός» • ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: Εισαγωγή Ζακ Πρεβέρ, «Βγαίνοντας από το σχολειό» Νίκος Καζαντζάκης, «Μια Κυριακή στην Κνωσό» Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, «Η εξοχική Λευκάδα» Νίκος Κάσδαγλης, «Τόκιο» • Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ - Ο ΚΑΗΜΟΣ ΤΗΣ ΞΕΝΙΤΙΑΣ...: Εισαγωγή Δημοτικά τραγούδια της ξενιτιάς...» Δημήτρης Χατζής, «Ο Κάσπαρ Χάουζερ στην έρημη χώρα Ηλίας Βενέζης, «H επιστροφή του Αντρέα» Μπ. Μπρεχτ, «Για τον όρο «μετανάστες» Κυριάκος Χαραλαμπίδης, «Γλυκό του κουταλιού» Θανάσης Βαλτινός, «Δύο γράμματα της Χαράς» Άλκη Ζέη, «Αναμνήσεις της Κωνσταντίνας...» • ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Εισαγωγή Λορέντζος Μαβίλης, «Καλλιπάτειρα» Δημήτρης Μίγγας, «Η τρίπλα των ονείρων» Νίκος Χουλιαράς, «Η εσχάτη των ποινών» • Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ...: Εισαγωγή Νίκος Καρούζος, «Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού» Γιάννης Μαγκλής, «Γιατί;» Μ. Καραγάτσης, «Η κυρία Νίτσα» Ζωρζ Σαρή, «Και πάλι στο σχολείο...» Αντουαν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, «Ο μικρός πρίγκιπας» Ιβαν Γκολ, «Μαλαισιακά τραγούδια» • Η ΒΙΟΠΑΛΗ - ΤΟ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠOY: Εισαγωγή Κ.Π. Καβάφης, «Θερμοπύλες» Έλλη Αλεξίου, «Όμως ο μπαμπάς δεν ερχόταν» Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, «Για ένα παιδί που κοιμάται» Ανώνυμος, «Το τραγούδι του Γιανγκ» • ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΖΩΗΣ: Εισαγωγή Διονύσης Σαββόπουλος, «Τι έπαιξα στο Λαύριο» Μαρία Ιορδανίδου, «Στην εποχή του τσιμέντου...» Μένης Κουμανταρέας, «Γραφείον ευρέσεως εργάσιας» Τάσος Καλούτσας, «Με το λεωφορείο» Τίτος Πατρίκιος, «Ιστορία του λαβύρινθου» Εντίτα Μόρρις, «Τα λουλούδια της Χιροσίμα» Τόλης Νικηφόρου, «Όταν πεθαίνει ένα παιδί» Μιχάλης Γκανάς, «Στα καμένα» • ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ΤΑ ΖΩΑ: Εισαγωγή Νίκος Καββαδίας, «Οι γάτες των φορτηγών» Έρμαν 'Εσε , «Ο λύκος» Αντώνης Σουρούνης, «Άνθρωποι και δελφίνια» Μίλος Ματσόουρεκ, «O μεταξοσκώληκας» Ε.Χ. Γονατάς, «O σκαντζόχερος»
ΚΛΕΦΤΙΚΟ
Του Βασίλη
Τα κλέφτικα τραγούδια έχουν ως θέμα τη ζωή και τα κατορθώματα των κλεφτών. O Βασίλης, ο κεντρικός ήρωας του τραγουδιού, επιλέγει, όπως έκαναν πολλοί νέοι άντρες στα χρόνια της τουρκοκρατίας, να φύγει από τη σκλαβιά και να ζήσει την ελεύθερη ζωή των κλεφτών. Τόσο η εθνική όσο και η κοινωνική του περηφάνια τον ωθούν να εγκαταλείψει τα υλικά αγαθά μιας υπόδουλης ζωής και να γίνει αντάρτης, ελεύθερος μέσα στη φύση των απόκρημνων βουνών.
|
Θεόδωρος Βρυζάκης, Πολεμική σκηνή
(παρουσίαση του πίνακα) |
Ν.Γ. Πολίτη, Δημοτικά τραγούδια, Γράμματα |
Λεξιλόγιο
* κοπέλια:
παιδιά * στους γερόντους:
στους προεστούς * λόγγοι:
δασωμένες εκτάσεις * λημέρια,
γιατάκια: κρυψώνες των κλεφτών στα βουνά
* να σουρίξω: να σφυρίξω
* πουρνό: πρωί
75
ΕΥΡΥΤΕΡΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ποιες πληροφορίες για τη ζωή των κλεφτών μάς δίνει το τραγούδι; Να τις εμπλουτίσετε και με άλλες που θα βρείτε σε ιστορικά ή λογοτεχνικά βιβλία.
2. Βρείτε άλλα δημοτικά τραγούδια με θέμα τη ζωή των κλεφτών. Πώς αντιμετωπίζει ο λαός την επιλογή τους να φύγουν στο βουνό και πώς κρίνει τις πράξεις τους;
ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Ο κλέφτης ως πρότυπο ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελεύθερης ζωής
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Το κλέφτικο τραγούδι μάς μεταφέρει στην ιστορικοκοινωνική πραγματικότητα των προεπαναστατικών χρόνων και ο ήρωάς του, ο Βασίλης, είναι ένας κοινός άνθρωπος. Ωστόσο το ιδανικό της ελεύθερης ζωής και η βαθιά αίσθηση της αξιοπρέπειας τον ωθούν να απαρνηθεί την τακτοποιημένη ζωή του υπόδουλου και να διαλέξει την περιπετειώδη κι επικίνδυνη, αλλά ελεύθερη, ζωή των κλεφτών. Ο αγώνας της εθνικής αποκατάστασης, μαζί με τα αιτήματα της κοινωνικής δικαιοσύνης και του σεβασμού των ατομικών δικαιωμάτων, αναδεικνύεται σ' αυτό το κλέφτικο τραγούδι. Το τραγούδι οργανώνεται σε δύο νοηματικές ενότητες. Στην πρώτη περιλαμβάνεται η παράκληση-συμβουλή της μάνας στον γιο της και η απάντηση του γιου. Η παράκληση της μάνας δείχνει τη φροντίδα και την αγάπη για τον γιο της, για τον οποίο προτιμά τη σίγουρη ζωή του σκλάβου από τη ριψοκίνδυνη ζωή του κλέφτη. Στη δεύτερη -συνοπτική- ενότητα, ο γιος αποχαιρετά τη μάνα, ανεβαίνει στα βουνά και γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό από τους κλέφτες. Ως προς τη μορφή, το τραγούδι έχει όλα τα τυπικά γνωρίσματα των δημοτικών τραγουδιών: δεκαπεντασύλλαβο στίχο, παρατακτική σύνταξη, ασύνδετη ρηματική διατύπωση, εκφραστική λιτότητα, προσωποποίηση και συνομιλία με τη φύση.
Για τη δημοτική ποίηση και τα χαρακτηριστικά της μπορείτε να δείτε εδώ.
Θεόδωρος Βρυζάκης
στη Βικιπαίδεια
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο paleta art
στο art 22
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο artnet
,
στο eikastikon
στο Google Art & Culture
Κλέφτικα και ιστορικά τραγούδια: Συλλογή Δόμνας Σαμίου
Βασίλη μ' κάτσε φρόνιμα: ακούστε μια παραλλαγή
Ήρωες
Τόπος
Χρόνος
Γλώσσα
Στίχος-Μέτρο
Ενότητες
Το σχόλιό σας...