Εκτενέστερο βιογραφικό

Ο Αργύρης Εφταλιώτης (ψευδώνυμο του Κλεάνθη Μιχαηλίδη) γεννήθηκε στον Μόλυβο της Λέσβου, γιος του δασκάλου Κωνσταντίνου Μιχαηλίδη. Στη γενέτειρά του πέρασε τα παιδικά και μαθητικά χρόνια του και πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές του στο ιδιωτικό σχολείο του πατέρα του. Το 1866 πέθανε ο πατέρας του και ο δεκαεφτάχρονος τότε Αργύρης ανέλαβε να συνεχίσει τη διδασκαλία των συμμαθητών του ως το τέλος της χρονιάς. Το 1866 ξενιτεύτηκε λόγω των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετώπιζε η οικογένειά του. Εργάστηκε αρχικά στην Πόλη, κοντά στον τραπεζίτη αδερφό της μητέρας του και κατόπιν στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον Αλέξανδρο Πάλλη και τον Δ.Π. Πετροκόκκινο και εντάχτηκε στον πυρήνα του δημοτικιστικού κινήματος. Παράλληλα υπήρξε ενεργό μέλος του ελληνικού φιλολογικού συλλόγου Λόγιος Ερμής του Μάντσεστερ, πραγματοποίησε ομιλίες, μελέτησε τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς, καθώς επίσης Άγγλους και Γάλλους λογοτέχνες και μπήκε σε λόγιους και λογοτεχνικούς κύκλους. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 1870-1880 προσλήφθηκε στον εμπορικό οίκο των αδελφών Ράλλη και εγκαταστάθηκε στο Λίβερπουλ. Εκεί παντρεύτηκε την Ελισσάβετ Γκράχαμ. Το 1891 επισκέφτηκε το Παρίσι, όπου γνωρίστηκε με τον Ψυχάρη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του κλονίστηκε η ψυχική υγεία του και αποσύρθηκε στο Cab d' Antibes της Γαλλίας, όπου πέθανε σε ηλικία 74 χρόνων.

Η είσοδος του Εφταλιώτη στον χώρο της λογοτεχνίας τοποθετείται χρονικά γύρω στο 1869 με μεταφράσεις ποιημάτων και συγγραφή πρωτοτύπων ποιητικών έργων σε λογοτεχνικά περιοδικά όπως η Ελληνική Βιβλιοθήκη. Ακολούθησαν μεταφράσεις έργων των Μπάιρον και Μακόλεϊ. Το 1889 με προτροπή του Αλέξανδρου Πάλλη που στάθηκε στενός φίλος και πνευματικός οδηγός του πήρε μέρος στον «Φιλαδέλφειο Ποιητικό Διαγωνισμό» με τη συλλογή του Τραγούδια ξενιτευμένου, που τιμήθηκε με έπαινο. Τον επόμενο χρόνο πήρε ξανά μέρος στον ίδιο διαγωνισμό με τις συλλογές Ο καθρέφτης του πύργου μου και Αγάπης λόγια, δε βραβεύτηκε ωστόσο, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση μεταξύ άλλων και του Παλαμά, ο οποίος επαίνεσε το έργο του Εφταλιώτη, απέδωσε την αδικία κατά του ποιητή στο ότι η γλώσσα του ήταν δημοτική και εναντιώθηκε στον τότε εισηγητή της κριτικής επιτροπής του Φιλαδέλφειου Άγγελο Βλάχο. Ο Εφταλιώτης συνέχισε να γράφει ποιήματα, όχι όμως συστηματικά. Από το 1891 στράφηκε συστηματικά προς την πεζογραφία, καλλιεργώντας τη δημοτική γλώσσα και εμμένοντας θεματικά στον πόνο της ξενιτιάς και τη λαχτάρα των ξενιτεμένων για την πατρίδα. Το πιο χαρακτηριστικό πεζογράφημά του είναι οι Νησιώτικες ιστορίες, που εκδόθηκαν το 1894 και αποτελούν συλλογή ηθογραφικών διηγημάτων που δημοσίευε από το 1889 στην Εστία. Το 1900 εξέδωσε τη Μαζώχτρα και τον Βουρκόλακα το μοναδικό θεατρικό έργο του (εμπνευσμένο από το τραγούδι Του νεκρού αδελφού και με στόχο την ανανέωση της νεοελληνικής δραματουργίας με θέματα από τη σύγχρονη ιστορία). Στη Μαζώχτρα ο Εφταλιώτης αποπειράται ένα πέρασμα από την απλή ηθογραφία στην ψυχογραφική διείσδυση. Έγραψε επίσης ένα μυθιστόρημα το Ο Μανόλης ο Ντελμπεντέρης. Παράλληλα από το 1892 ασχολήθηκε με τη διδακτική πεζογραφία και τις ιστορικές μελέτες, εκδίδοντας την Ιστορία της Ρωμιοσύνης (1901) και τα Ιστορικά ξεγυμνώματα (1908). Το 1914 ξεκίνησε να μεταφράζει την Οδύσσεια του Ομήρου, έργο που έμεινε ανολοκλήρωτο λόγω του θανάτου του. Τη συνέχισή του (ραψωδίες φ΄ - ω΄) ανέλαβε ο Νικόλαος Ποριώτης.

 

Εργογραφία

 

Ι. Ποίηση

• Παλιοί σκοποί. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1909.

• Αγάπης λόγια (Σονέττα). Κριτική επιμέλεια και πρόλογος Γ.Βαλέτα. Μυτιλήνη, Τσιβίλης, 1938.

ΙΙ. Πεζογραφία

• Νησιώτικες ιστορίες. Αθήνα, Εστία, 1894.

• Οι φυλλάδες του Γεροδήμου. Αθήνα, Εστία, 1897.

• Η Μαζώχτρα και άλλες ιστορίες. Ο Βουρκόλακας. Αθήνα, Εστία, 1900.

• Ιστορία της Ρωμιοσύνης1. Αθήνα, Εστία, 1901.

• Μανόλης ο Ντελμπεντέρης. (στην έκδοση ΆπανταΑ΄, Αθήνα, Πηγή, 1952).

IΙΙ.  Μετάφραση

• Ομήρου Οδύσσεια. Αθήνα, Εστία, 1932. (ραψ. α΄-φ΄)

IV. Μελέτες

• Ιστορία της Ρωμιοσύνης· Πρώτος τόμος. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1901.

V.Συγκεντρωτικές εκδόσεις

• Εκλεχτές σελίδες· Ταχτοποιημένες και φροντισμένες από τον Δημ.Π.Ταγκόπουλο. Αθήνα, Γανιάρης, 1921.

• Άπαντα Α΄· Αναστύλωσε Γ.Βαλέτας. Αθήνα, Πηγή, 1952

• Άπαντα Β΄. Αθήνα, Πηγή, 1962.

• Άπαντα Γ΄ . Αθήνα, Πηγή, 1973.

• Από την αλληλογραφία των πρώτων δημοτικιστών, Ι· Γιάννη Ψυχάρη και Αργύρη Εφταλιώτη αλληλογραφία· 716 γράμματα (1890-1923)· Επιμέλεια Σταμ. Κ.Καρατζά – Ερατ.Γ.Καψωμένου και ερευνητικής ομάδας, τόμος Α’: κείμενα. Ιωάννινα, 1988.

• Ογδόντα ανέκδοτα γράμματα του Αργύρη Εφταλιώτη (1889-1907) προς τον Αλέξανδρο Πάλλη· Οι αγώνες των πρώτων δημοτικιστών· Επιμέλεια - Παρουσίαση Βαγγέλη Αντ. Καραγιάννη. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1993. 1. Για αναλυτική βιβλιογραφία - του Αργύρη Εφταλιώτη, που περιλαμβάνει όλες τις δημοσιεύσεις έργων του σε περιοδικά και αφημερίδες της εποχής βλ. Πολίτης Λίνος, «Βιβλιογραφία Αργύρη Εφταλιώτη», Νέα Εστία46, 15/11/1949, αρ.537, σ.1455-1458.

 

Πηγή: Ε.ΚΕ.ΒΙ