220 221 E Δ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ


220

ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ

Τα δώρα

Ο Μίλτος Σαχτούρης διαβάζει το ποίημα Τα δώρα

Το κύριο πρόσωπο του ποιήματος εδώ είναι ο ποιητής. Μέσα από εικόνες της καθημερινής ζωής το ποίημα αναφέρεται με συμβολικό τρόπο στη σχέση του ποιητή με τους ανθρώπους. Προέρχεται από τη δεύτερη ποιητική συλλογή του Σαχτούρη Παραλογαίς (1948).

Σήμερα φόρεσα ένα
ζεστό κόκκινο αίμα
σήμερα οι άνθρωποι μ' αγαπούν
μια γυναίκα μού χαμογέλασε
ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι
ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο
καρφώνω πάνω στις πλάκες
τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών
είναι όλοι τους δακρυσμένοι
όμως κανείς δεν τρομάζει
όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα
είναι όλοι τους δακρυσμένοι
όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες*
και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια
στον ουρανό

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν
τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει;
ναι την καρδιά μας καρφώνει
ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Μ. Σαχτούρης, Ποιήματα, Κέδρος

Παράλληλα Κείμενα
Ν. Εγγονόπουλος, «Πρωινό τραγούδι»
Τζ. Μαστοράκη, «Η πόρτα»


Λεξιλόγιο
*ρεκλάμες: φωτεινές επιγραφές, διαφημίσεις· η λέξη εδώ χρησιμοποιείται μεταφορικά

 


221

ΕΡΓΑΣΙΕΣ

  • Γράψτε τις ενέργειες του ποιητή, σύμφωνα με τη σειρά που παρουσιάζονται στο ποίημα, και εξηγήστε τη σημασία εκείνης της ενέργειας που θεωρείτε σημαντικότερη.
  • O ποιητής παίρνει το σφυρί που του χάρισε το παιδί, γονατίζει στο πεζοδρόμιο και καρφώνει τα πόδια των περαστικών. Πώς θα περιμένατε να αντιδράσουν οι περαστικοί και πώς τους εμφανίζει να αντιδρούν ο Σαχτούρης;
  • Το μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος είναι πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Σε ποιο σημείο, με ποιον τρόπο και για ποιο σκοπό διαφοροποιείται ο αφηγηματικός χαρακτήρας του ποιήματος;
  • Ποιες από τις εικόνες του ποιήματος σας έκαναν μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί;

 

 

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

1. Παρατηρήστε την περιγραφή των περαστικών, με σκοπό να αποδώσετε την ψυχική τους κατάσταση τη στιγμή που τους καρφώνει ο ποιητής. Αν προτιμάτε, ζωγραφίστε το θέμα.

2. Το ποίημα παρουσιάζει αρκετές γλωσσικές και υφολογικές επαναλήψεις. Γιατί τις χρησιμοποιεί ο ποιητής;

3. Διαβάστε προσεκτικά το ποίημα του Ελύτη «Δώρο ασημένιο ποίημα». Ποιον ιδιαίτερο ρόλο έχει εδώ ο ποιητής και ποια σημασία έχει το δώρο του για τους ανθρώπους; Συγκρίνετε με τον αντίστοιχο ρόλο του ποιητή στο σαχτουρικό ποίημα.

4. Αν έχετε τη δυνατότητα, είναι πολύ ενδιαφέρον να δείτε το ντοκιμαντέρ Ποιος είναι ο τρελός λαγός του Λευτέρη Ξανθόπουλου (1992). Επίσης μπορείτε να ακούσετε τον Σαχτούρη να διαβάζει ποιήματά του σε κασέτα ή CD από τη σειρά «Διόνυσος» (1977).


ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

  • Πολλές σκηνές του ποιήματος θυμίζουν πίνακες ζωγραφικής. Mε βάση αυτό, να απαντήσετε στα εξής:
    α) Ποια χρωματική αίσθηση είναι περισσότερο έντονη;
    β) Σε ποια καλλιτεχνική τεχνοτροπία πιστεύετε ότι ταιριάζουν το θέμα και οι εικόνες του ποιήματος;

    Όλα είναι χρώμα [Αισθητική Αγωγή - Εικαστικά Α΄ Γυμνασίου] Όλα είναι χρώμα [Αισθητική Αγωγή - Εικαστικά Α΄ Γυμνασίου]
  • Τι θα χαρίζατε εσείς στον ποιητή και πώς πιστεύετε ότι θα το χρησιμοποιούσε;

Γιάννης Μόραλης, Το τραπέζι

Γιάννης Μόραλης, Το τραπέζι
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην Εθνική Πινακοθήκη


Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005)


Μίλτος Σαχτούρης

Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.


Το ποίημα «Τα δώρα» είναι το πρώτο δείγμα της ποιητικής του Σαχτούρη. Ανήκει στη δεύτερη ποιητική συλλογή του Παραλογαίς (1948), η οποία περιέχει ποικίλους μετασχηματισμούς θεμάτων, αντλημένων από τα δημοτικά τραγούδια (παραλογές), το παραμύθι και την ταραγμένη μεταπολεμική ιστορία. Η λιτή γλώσσα και ο αδρός χειρισμός του θέματος συνδυάζονται με την εξπρεσιονιστική τεχνική. Στον τίτλο και στην πρώτη στροφή του ποιήματος κυριαρχεί η ευχάριστη διάθεση μέσα από το αίσθημα της προσφοράς των ανθρώπων στον ποιητή. Στη δεύτερη στροφή ο ποιητής χρησιμοποιεί τα δώρα που έλαβε, με τρόπο που ανατρέπει τις συνηθισμένες προσδοκίες του αναγνώστη: γονατίζει και καρφώνει στο πεζοδρόμιο τα πόδια των περαστικών. Αυτοί που καθηλώνονται δακρύζουν ―μα δε δείχνουν τρομαγμένοι― και στρέφουν το βλέμμα τους στον φωτισμένο ουρανό, όπου δεσπόζει μια βασανισμένη στη γη ζητιάνα, που πουλά τσουρέκια (εικόνα συγγενική με εκείνη του ποιήματος «Το ψωμί»). Μέσα από τις συμβολικές αυτές ενέργειες του ποιητή ανακαλείται, με αντεστραμμένους ρόλους (ο ποιητής καρφώνει τους ανθρώπους/η ζητιάνα δικαιώνεται στον ουρανό), η μορφή και η σταύρωση του Χριστού. Η τρίτη στροφή εισάγεται με τριτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί διάλογος δύο ανθρώπων, μέσα από τον οποίο επανέρχεται συμβολικά το θέμα της προσφοράς, από την πλευρά, αυτήν τη φορά, του ποιητή. Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι ο ποιητής απευθύνεται τελικά στην καρδιά τους, στοχεύει δηλαδή να αφυπνίσει το συναίσθημα, να ευαισθητοποιήσει την ψυχή τους, να παρεμβάλει την ουράνια εικόνα ανάμεσα στις καθημερινές έγνοιες της επίγειας ζωής (όπως συμβαίνει και στο ποίημα «Το ψωμί»).

 


Μίλτος Σαχτούρης
Ο Μίλτος Σαχτούρης διαβάζει το ποίημα Τα δώρα
Αναγνώσεις ποιημάτων από τον ποιητή Σαχτούρης Μίλτος
στη Βικιπαίδεια Μίλτος Σαχτούρης [πηγή: Βικιπαίδεια]
Ψηφίδες, Συμφραστικός πίνακας λέξεων, βιογραφία, έργα Σαχτούρης Μίλτος, Ψηφίδες
Εθνικό Κέντρο Βιβλίου Σαχτούρης Μίλτος, ΕΚΕΒΙ
Βιβλιοnet Σαχτούρης Μίλτος, Βιβλιοnet
ΠΟ.Θ.Ε.Γ. Σαχτούρης Μίλτος, ΠΟΘΕΓ
Συλλογή ποιημάτων στο nektarios.gr Σαχτούρης Μίλτος
Συλλογή ποιημάτων στο Μικρός Απόπλους Σαχτούρης Μίλτος

 

Γιάννης Μόραλης, βιογραφία και έργα
στη Βικιπαίδεια Μόραλης
στην Εθνική Πινακοθήκη Μόραλης
στο ΙΣΕΤ Μόραλης
στο art magazine Μόραλης
στο eikastikon Μόραλης
στο paleta art Μόραλης, Μόραλης
στο artnet Μόραλης
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ Μόραλης
στο ΝΙΚΙΑΣ Μόραλης
στο wiki art Μόραλης
στο Google Arts & Culture  Google Arts & Culture

 

Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)

Η ομοιοκαταληξία είναι....

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano