ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ
Εις Πάργαν
Α. Κάλβος, «Εις Πάργαν» (ολόκληρη η ωδή)
Στις έξι πρώτες στροφές από την ωδή «Εις Πάργαν», που έγραψε ο Κάλβος με αφορμή την παράδοση της Πάργας (βλ. και το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι), περιέχονται τα βασικά γνωρίσματα της καλβικής ποίησης: θέμα εμπνευσμένο από τους εθνικούς αγώνες, υψηλός τόνος, κλασική αισθητική, αρχαιοπρεπής γλώσσα και ρητορικά σχήματα. Η ωδή περιέχεται στη συλλογή Λύρα (1824) και ανθολογείται εδώ με την πρωτότυπη ορθογραφική της μορφή.
α΄
Σοβαρόν, υψηλόν δώσε τόνον, ω Λύρα· λάβε αστραπήν, και ήθος λάβε νοός, υμνούμεν ένδοξον έργον. β΄ Διαπρεπή οι αθάνατοι* έδωσαν των ανθρώπων και ατίμητα δώρα· αγάπην, αρετήν, εύσπλαγχνον στήθος*. γ΄ Αλλά και φρενών πτέρωμα*· όπως, όταν η τύχη εις τα κρημνά του βίου* της αμάξης πλαγίαν την ορμήν φέρη· |
δ΄ Ημείς, ως τας κλαγγάς* εις τα σύννεφα αφίνει ο μέγας αετός και εις τα βαθέα λαγκάδια αφρούς και βράχους· ε΄ Oμοίως υπερπετάξαντες*, μακράν οπίσω ιδώμεν την οργήν των τροχών από τυφλάς ηνίας* διασυρομένων*. ζ΄ Ως αγλαά* τοσαύτα δώρα δοξολογούνται, αλλά πολύ αγλαότερον ο νους οπού αποφεύγει την δουλωσύνην. |
Α. Κάλβος, Ωδαί, Ίκαρος
Λεξιλόγιο
*οι αθάνατοι: οι θεοί
*εύσπλαχνον στήθος: ευσπλαχνία, πραότητα
*φρενών πτέρωμα: υψηλό φρόνημα, φιλελευθερισμός
*κρημνά του βίου: οι δυσκολίες της ζωής (μεταφορικά)
*κλαγγαί: κραυγές αετού
*υπερπετάξαντες: πετώντας ψηλά
*ηνία: χαλινάρια
*διασυρόμενα: παρασυρμένα
*αγλαά: λαμπρά
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
1. Εντοπίστε τα στοιχεία κλασικισμού που συναντάμε στο απόσπασμα και εξηγήστε τη λειτουργία τους.
2. Το δημοτικό τραγούδι και η ωδή του Κάλβου αναφέρονται στο ίδιο ιστορικό γεγονός. Πώς παρουσιάζει τους Έλληνες της Πάργας το δημοτικό τραγούδι και πώς ο Κάλβος, στις τελευταίες στροφές της ωδής (ιε -ιζ ); Αιτιολογήστε την απάντησή σας επικαλούμενοι στοιχεία από τα κείμενα.
ιε'
Τα συνήθη χωράφια
αφήνοντες, εφύγατε
τον ξυγόν, προτιμώντες
την πικράν ξενιτείαν
και την πενίαν.
ις'
Πλην, της επιστροφής
εχάραξεν η ημέρα.
Πάντοτε οι επουράνιοι
μεγαλόθυμον γένος
υπερασπίξουν.
ιξ'
Εκεί οπού εκαύσατε
(ελληνική φροντίδα!)
των προγόνων τα λείψανα,
πάλιν οι πρόνοοι
χείρες εκεί σας φέρνουν.
Διονύσιος Τσόκος, Η φυγή από την Πάργα
Δείτε τον πίνακα σε μεγάλη ανάλυση στην
Εθνική Πινακοθήκη
Διάβασε για τη ζωή και το έργο του εδώ. Κατέβασε σύντομο βιογραφικό . Δες και παρακάτω στο Υλικό.
H καλβική ωδή χαρακτηρίζεται από πολλά νεοκλασικά στοιχεία, ρητορική τεχνική, αρχαιότροπη γλώσσα, υψηλό και δραματικό ύφος, αλλά και ιδιότυπο λυρισμό.
Στις έξι πρώτες στροφές της ωδής, ο Κάλβος κάνει μια γενική εισαγωγή για το «ένδοξο έργο» που πρόκειται να υμνήσει: την αγάπη, την αρετή και την ελευθεροφροσύνη που έδειξαν μες στη δοκιμασία τους οι Παργινοί ως τη στιγμή της ηθικής δικαίωσης και της επιστροφής τους στην πατρίδα, την οποία πραγματεύεται στις τρεις τελευταίες στροφές της ωδής. Θα πρέπει να επισημανθούν τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της ωδής ―τα οποία συνιστούν την ιδιαιτερότητα της καλβικής ποίησης― με έμφαση στη λειτουργία του επιθέτου και του ρήματος, της σύγκρισης και της πλατιάς παρομοίωσης, η χρήση της οποίας μπορεί να συσχετιστεί με ανάλογες ομηρικές παρομοιώσεις. Αξίζει ακόμη να γίνει ειδική αναφορά στην αρχαιότροπη σχέση του ποιητή με τη Λύρα, σε συνδυασμό με τη σημασιολογική ανάλυση εννοιών, όπως «ήθος» και «φρενών πτέρωμα». Οι έννοιες αυτές συνιστούν ατίμητο δώρο για τους ποιητές, αλλά αξιολογούνται ως λιγότερο σημαντικές, συγκρινόμενες με το αδούλωτο ψυχικό φρόνημα των Παργινών, το οποίο αποτελεί την πηγή της ποιητικής έμπνευσης.
Ανδρέας Κάλβος
Ψηφίδες, Ανδρέας Κάλβος. Για τη ζωή και το έργο του
Ψηφίδες, Πρόσωπα και θέματα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Εκπαιδευτική Τηλεόραση
ΠΟ.Θ.Ε.Γ.
Ποιήματα του Ανδρέα Κάλβου στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού
Τέσσερα μελοποιημένα ποιήματα στο stixoi.info
Διονύσιος Τσόκος
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο paleta art ,
Βικιπαίδεια
artnet
Η δολοφονία του Καποδίστρια σε υψηλή ανάλυση στο Google Art & Culture
«Η Σχολή του Μoνάχου», άρθρο από την Ανδριανή Αμπάβη στο art magazine
«Η Γέννηση της Νεότερης Ελληνικής Ζωγραφικής», άρθρο από την Νάνσυ Μπαλούτογλου στο art magazine
Για τα λογοτεχνικά ρεύματα - κινήματα δείτε εδώ
Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.
Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;
Το ποιητικό υποκείμενο είναι...
Σε ποιον απευθύνεται;
Απευθύνεται...
Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό
Τα ρήματα βρίσκονται...
Ποιος είναι ο χώρος;
Ο χώρος του ποιήματος είναι...
Ποιος είναι ο χρόνος;
Ο χρόνος του ποιήματος είναι...
Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;
Οι εικόνες του ποιήματος είναι...
Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)
Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...
Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)
Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...
Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;
Ο ποιητής....
Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)
Το ποίημα είναι γραμμένο σε...
Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία κι αν ναι τι είδους; (π.χ. ζευγαρωτή, πλεκτή, σταυρωτή κλπ.)
Η ομοιοκαταληξία είναι....
Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;
Τα συναισθήματα...