Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ' Λυκείου

Βύρων Λεοντάρης, Οδόσημο κινδύνου

99 Ε B

99

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ, ΠΟΙΗΣΗ

Βύρων Λεοντάρης, Οδόσημο κινδύνου

 

Το «Οδοσημο Κινδυνου» είναι μια ποιητική σύνθεση σε τρία μέρη, από τα οποία παραθέτουμε το πρώτο. Έχει ως θέμα της την ποιητική μαρτυρία. Περιέχεται στη συλλογή Εν γη αλμυρά (1996), που βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο.


 

Οδοσημο κινδυνου

  Γι' αυτόν που χάθηκε στη φονική στροφή
είχαμε στήσει οι φίλοι του εικονοστάσι οδόσημο κινδύνου
ξύλινο ομοίωμα ναΐσκου
με το εικονισματάκι του προστάτη αγίου του και το φυλαχτό
 
—που δεν τον φύλαξε... 5
Επιθυμία της μάνας του που ευλαβικά τηρούσε 
συνήθειες που μοιάζουν με πάναρχαιες.7  

Τα χρόνια κι οι βοριάδες που έγειραν τα πεύκα στον γκρεμό
το ρήμαξαν κι ό,τι έμεινε ένα κούτσουρο
(ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπέρ αἴης...
σῆμα βροτοῖο πάλαι κατατεθνηῶτος...)
 με μόνο μια ημερομηνία μισοσβησμένη 12

Για να 'ναι τώρα αυτή η ημερομηνία ο νεκρός
για να 'μαι τώρα μόνο εγώ να ξέρω
ποια νιότη τρέχοντας εδώ να παραβγεί το τέλος της
 συγκρούστηκε με τη ζωή που ερχόταν από αντίθετα.16

 

Μ. Κέντρου-Αγαθοπούλου, «Ο μοτοσικλετιστής» [Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου]

Γ. Πατίλης, «Ο γάμος»

 

 

 

pano

 

 


 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

  1. Στην ενότητα των στίχων 8-12 ο ποιητής χρησιμοποιεί ομηρικούς στίχους (Ψ 327-341)*. Υπενθυμίζουμε ότι αυτοί ανήκουν στη ραψωδία Ψ της Ιλιάδας, όπου ο Όμηρος αφηγείται τους αγώνες που αθλοθέτησε ο Αχιλλέας μετά την ταφή του Πατρόκλου («άθλα επί Πατρόκλω»), Το «σήμα» ορίζεται από τον Αχιλλέα ως το τέρμα της διαδρομής των αρματοδρόμων. Αφού μελετήσετε το ποίημα και το απόσπασμα της Ιλιάδας, να βρείτε:
    1) Τι το κοινό έχουν
    2) Τι πετυχαίνει ο ποιητής μ" αυτή τη μετάθεση: α) στο χρόνο, β) στα «άθλα επί Πατρόκλω»
    3) Ποιος ο ρόλος του ποιητή (ο ίδιος τον καθορίζει στους τελευταίους στίχους του).

Παραθέτουμε το αρχαίο κείμενο και σε μετάφραση:
 
(Μιλάει ο Νέστωρ στο γιο του Αντίλοχο που πρόκειται να πάρει μέρος στις αρματοδρομίες και του δίνει οδηγίες)
 
...Σῆμα δέ τοι ἐρέω μάλ' ἀριφραδές, οὐδέ σε λήσει.
Ἔστηκε ξύλον αὖον, ὅσον τ' ὄργυι ὑπέρ αἴης,
ἤ δρυός ἤ πεύκης, τό μέν οὐ καταπτύθεται ὄμβρῳ,
λᾶε δέ τοῦ ἐκάτερθεν ἐρηρέδαται δύο λευκῷ
ἐν ξυνόχησιν ὁδοῦ, λεῖος δ' ἱππόδρομος ἀμφίς.
Ἤ τευ σῆμα βροτοῖο πᾶλαι κατατεθνηῶτος
ἤ τόγε νύσσα τέτυκτο ἐπί προτέρων ἀνθρώπων,
καί νῦν τέρματ' ἔθηκε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς...
 
Ψ 326-332
 
Σου λέω και το σημάδι ξάστερα, που θα το ιδείς κι ατός σου:
Ως μιαν οργιά απ' το χώμα κούτσουρο ξερό ψηλά προβαίνει,
και δρυ καν πεύκου —τα βροχόνερα δεν το 'χουν σαπημένο.
Δυο πέτρες το κρατούν ζερβόδεξα λευκές, εκεί που ο δρόμος
γωνιάζει κι όμως η αλογόστρατα παντού στρωτή τρογύρα.
Κάποιου το μνήμα θα ν' που πέθανε σε χρόνια περασμένα.
Για κιακροσήμαδο που το 'στησαν παλιών καιρών ανθρώποι...
Αυτό είναι το σημάδι που 'βαλε τώρα Αχιλλέας ο γαύρος...
 
(μτφρ.: ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ-ΚΑΚΡΙΔΗΣ, Ψ 326-333)

 


Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Το καφενείον Νέον - ημέρα (1956)

Γιάννης Τσαρούχης (1910-1989), Το καφενείον Νέον - ημέρα (1956), Εθνική Πινακοθήκη

Βύρων Λεοντάρης (1932-2014)

Λεοντάρης Βύρων

Γεννήθηκε το 1932 στη Νιγρίτα και σπούδασε νομικά στην Αθήνα, όπου και σταδιοδρόμησε ως δικηγόρος. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ποίηση και τη δοκιμιογραφία. Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 1997. Έργα του: Ποιητικά: Γενική αίσθηση (1954), Ορθοστασία (1957), Η ομίχλη του μεσημεριού (1959), Ανασύνθεση (1962), Ψυχοστασία (1972), Μόνον διά της λύπης (1976), Εκ περάτων (1986), Εν γη αλμυρά (1996). Δοκίμια: Η ποίηση της ήττας (1983), Καβάφης ο έγκλειστος (1983), Δοκίμια για την ποίηση (1985), Γραφή και βιβλίο (1990).

Βιογραφικό σημείωμα [πηγή: Βιβλιονέτ]

 



 

 

pano

 

 

Βύρων Λεοντάρης (1932-2014)
Βιβλιοnet Βιβλιοnet
σαν σήμερα σαν σήμερα
Ψηφίδες Ψηφίδες
ποιείν, Πέντε Μελοποιημένα Ποιήματα δεσμός
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

Βιογραφικό δεσμός, desmos

Παρουσίαση του ποιήματος στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη δεσμός


pano

 


Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

 

Ποιο είναι το ποιητικό υποκείμενο, ο αφηγητής;

Το ποιητικό υποκείμενο είναι...

 

Σε ποιον απευθύνεται;

Απευθύνεται...

 

Σε ποιο πρόσωπο και αριθμό βρίσκονται τα ρήματα του ποιήματος, π.χ. γ' ενικό

Τα ρήματα βρίσκονται...

 

Ποιος είναι ο χώρος;

Ο χώρος του ποιήματος είναι...

 

Ποιος είναι ο χρόνος;

Ο χρόνος του ποιήματος είναι...

 

Ποιες είναι οι εικόνες του ποιήματος;

Οι εικόνες του ποιήματος είναι...

 

Από πού αντλεί τις εικόνες του ο ποιητής; (π.χ. φύση)

Ο ποιητής αντλεί τις εικόνες του...

 

Ποιους εκφραστικούς τρόπους χρησιμοποιεί ο ποιητής; (π.χ. σχήματα λόγου, χρήση επιθέτων)

Οι εκφραστικοί τρόποι είναι οι εξής...

 

Πώς χρησιμοποιεί τη στίξη;

Ο ποιητής....

 

Ποια είναι η γλώσσα; (π.χ. κοινή, λόγια, κοινή με λόγια στοιχεία κλπ.)

Το ποίημα είναι γραμμένο σε...

 

Ποια συναισθήματα σου προκαλεί;

Τα συναισθήματα...

 

pano