Αγαθοπούλου Μαρία Κέντρου

1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Η Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου γεννήθηκε το 1930 στη Θεσσαλονίκη από γονείς Μικρασιάτες. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1958 με το ποίημα "Ξημέρωμα". Εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Ψυχή και τέχνη (1961), Διασταυρώσεις (1965), Περίπτωση σιωπής (1968), Μεγεθύνσεις (1971), Αρμιλλάρια (1973), Τα τοπία που είδα (1975), Τα επακόλουθα (1978), Θαλασσινό ημερολόγιο (1981), Μετανάστες του εσωτερικού νερού (1985), Η σκοτεινή διάρκεια των ημερών, Επιλογές και σύνολα, Ποιήματα (1965-1995), Νησίδες (2001), Σαλκίμ (2001), Σεντόνια της αγρύπνιας (2006) κ.ά.. Αφού καταξιώθηκε στον χώρο της ποίησης, ασχολήθηκε και με την πεζογραφία: Συνοικισμός Σιδηροδρομικών (1998), Στο δωμάτιο (1999), Η παραίτηση (2002), Οι μικρές χαρές (2005),Τα σεντόνια της αγρύπνιας (2006).

Ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά λογοτεχνών, στην οποία περιλαμβάνονται οι συγγραφείς που γεννήθηκαν ανάμεσα στο 1929 και 1940 και εμφανίζονται κυρίως τη δεκαετία 1950-1960. Η ποίησή της χωρίζεται σε δύο περιόδους: στην πρώτη, (1968-1978) αναζητεί εναγώνια τρόπους προσέγγισης του υπερβατικού κόσμου. Στη δεύτερη (1981 κ.έ.), περιορίζει τις αναζητήσεις της στην απτή πραγματικότητα και αρκείται στην απλή, πολυσήμαντη ωστόσο, καθημερινότητά της, ανακαλώντας μνήμες του μακρινού παρελθόντος.

Το ποίημα "Ο μοτοσικλετιστής" είναι από τη συλλογή Θαλασσινό ημερολόγιο (1981) με την οποία η ποιήτρια εγκαινιάζει τη δεύτερη και ωριμότερη φάση της ποιητικής της πορείας. Συνειδητοποιώντας τη φθορά και τον θάνατο, εγκαταλείπει τη χιμαιρική αναζήτηση του απόλυτου και προσγειώνεται στην καθημερινή πραγματικότητα, στον κόσμο που την περιβάλλει.

 

2. Η κριτική για το έργο της

«Με την πάροδο του χρόνου, στην ποίηση της Μ. Κέντρου-Αγαθοπούλου, όλα όσα συνέθεταν το παρελθόν της (πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις) αλλά και το παρόν της, άρχισαν, από ένα σημείο και ύστερα, να μετατοπίζονται σ' ένα επίπεδο όπου, αν δεν αποκτούσαν υπερβατικές ιδιότητες, δημιουργείτο πάντως η δυνατότητα να ενοραθούν εκ μέρους της ποιήτριας κατά τρόπο υπερβατικό, χάνοντας τις πραγματικές τους διαστάσεις, βυθισμένα μέσα στην αδιαφάνεια μιας πρόβλεψης σκοτεινής. Ακόμα και συγκεκριμένα, προσδιορισμένα με ακρίβεια μέσα στον χρόνο, απολύτως προσωπικά της βιώματα γίνονται ασαφή και συγκεχυμένα και παίρνουν σχήματα ακαθόριστα, μέσα από μία πνευματική διαδικασία, όπου τον πρώτο λόγο έχει ο συνειρμός· γεγονός που, συχνά, προσδίδει στον λόγο της τη μορφή ενός δυσνόητου, τουλάχιστον καταρχάς, εσωτερικού μονολόγου [...].

Η Μ. Κέντρου-Αγαθοπούλου λειτουργεί και συμπεριφέρεται, ποιητικά, ως δέσμια ενός τραυματικού, προσωπικού παρελθόντος, από το οποίο ανασύροντας διαρκώς, με τρόπους συνειρμικούς, επιμέρους στοιχεία, οδεύει προς ένα επίσης προσωπικό μέλλον, αποχρώσεων σαφώς μεταφυσικών. Ανάμεσα σ' αυτούς τους δύο πόλους —παρελθόν και μέλλον— κινείται ακαταπαύστως, με απώτερο στόχο να βιώσει και να υπερβεί τις ψυχοφθόρες καταστάσεις του παρόντος, με εγκαρτέρηση κυρίως όμως με τη νηνεμία και την ασφάλεια του μέλλοντος, όπως, μέσω της πίστης της, το έχει οραματιστεί.

[...] την ποίηση της Μ. Κέντρου-Αγαθοπούλου ανεξάρτητα από το εκάστοτε μεμονωμένο έναυσμα που την κινεί στο ποίημα ή στην ποιητική ενότητα, τη συνέχει και τη χαρακτηρίζει η νηφάλια και διακριτικά, παρά τον υφέρποντα ψυχικό της κραδασμό, εκφρασμένη οδύνη από τις συνεχείς διαψεύσεις, καθώς και από τη συνείδηση του αμετάκλητου της φθοράς και του τέλους όλων όσων αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της ζωής ενός ανθρώπου».

 

(Παπαγεωργίου Κ.Γ., "Μαρία Κέντρου Αγαθοπούλου", Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία-Γραμματολογία, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά),

Σοκόλης, Αθήνα 2002, σελ. 94-95, 469)

 

3. Διδακτικές επισημάνσεις

• Να διαφανούν τα δύο επίπεδα του ποιήματος: ο πραγματικός και υπερβατικός χώρος και χρόνος.

• Να συζητηθεί η σκηνοθεσία του ποιήματος και σε τι αποβλέπει.

• Να επισημανθούν οι εκφραστικοί τρόποι με τους οποίους αισθητοποιείται το τραγικό συμβάν. Να σχολιαστεί ιδιαίτερα η λειτουργία της παρομοίωσης του μοτοσυκλετιστή με άγγελο.

• Να καταγραφεί η διαφορά ύφους που παρατηρείται στο ποίημα με τη χρήση του β' ρηματικού προσώπου. Να σχολιαστεί η λειτουργία της απλής, καθημερινής γλώσσας του ποιήματος και ο νηφάλιος τόνος, που υποκρύπτει συσσωρευμένη οδύνη.

• Να εντοπιστούν οι επιδράσεις από τον υπερρεαλισμό.

 

Παράλληλα κείμενα

Βύρων Λεοντάρης, Οδόσημο κινδύνου

Γι' αυτόν που χάθηκε στη φονική στροφή

είχαμε στήσει οι φίλοι του εικονοστάσι οδόσημο κινδύνου

ξύλινο ομοίωμα ναΐσκου

με το εικονισματάκι του προστάτη αγίου του και το φυλαχτό

-που δεν τον φύλαξε...

 

Επιθυμία της μάνας του που ευλαβικά τηρούσε

συνήθειες που μοιάζουν με πανάρχαιες.

 

Τα χρόνια κι οι βοριάδες που έγειραν τα πεύκα στον γκρεμό

το ρήμαξαν κι ό,τι έμεινε ένα κούτσουρο

(ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπὲρ αἴης...

σῆμα βροτοῖο πάλαι κατατεθνηῶτος...)

με μόνο μια ημερομηνία μισοσβησμένη

 

Για να 'ναι τώρα αυτή η ημερομηνία ο νεκρός

για να 'μαι τώρα μόνο εγώ να ξέρω

ποια νιότη τρέχοντας εδώ να παραβγεί το τέλος της

συγκρούστηκε με τη ζωή που ερχόταν από αντίθετα.

(Εν γη αλμυρά)

 

Αντώνης Σανουδάκης, Δυο μηχανές στον ίδιο δρόμο

Ο δρόμος μας έχει χαραχθεί

από περιθωριακούς πολεοδόμους.

Σ' αυτόν δεν συναντιέται

φαινομενική πληρότητα του κόσμου

ο ήλιος του είναι άλλης λάμψης

και η βροχή ασφαλισμένη

από ανόητες συζητήσεις.

Ο δρόμος έχει χαραχθεί

στην πόλη την κρυμμένη

με χίλιους τρόπους συνωμοτικούς

εμείς γελάμε

κι αυτό είναι το παράξενο.

Είμαστε δυο μηχανές

Στον ίδιο δρόμο

Μην προσπαθείς ν' αλλάξεις οδοδείχτες.

(Διανυκτερεύουσα πλατεία)

 

* Αφού μελετήσετε τα παραπάνω ποιήματα, να βρείτε ομοιότητες και διαφορές ύφους και περιεχομένου με το ποίημα της Μαρίας Κέντρου Αγαθοπούλου.

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις - Δραστηριότητες

• Με ποιους εκφραστικούς τρόπους αποδίδεται η συγκινησιακή φόρτιση της ποιήτριας;

• Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ο μοτοσικλετιστής παίρνει τη μορφή αγγέλου στη φαντασία της ποιήτριας;

• Πώς ερμηνεύετε την απουσία στίξης στο ποίημα;

 

4. Ενδεικτική βιβλιογραφία

ΑΡΑΓΗΣ Γ., Προσεγγίσεις, Πατάκης, Αθήνα 1997.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Α., Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά (1950-1970) - Ανθολογία, Παρατηρητής, Θεσ/νίκη, 1994.

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Κ.Γ., "Μαρία Κέντρου Αγαθοπούλου", Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία-Γραμματολογία, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά), Σοκόλης, Αθήνα, 2002, σελ. 466-477.

 

 

 

Μαρία Κέντρου - Αγαθοπούλου (1930-)
Βιβλιοnet
ποιείν, Προσωπική ανθολογία
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Εταιρεία Συγγραφέων

Βιογραφικό ,

Παρουσίαση στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

---

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση