Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ

1. Εργοβιογραφικά στοιχεία

Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα και είχε ως ανάδοχο το Νίκο Καζαντζάκη, που επέδρασε σημαντικά στη διαμόρφωση της πνευματικής της φυσιογνωμίας. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη συνέχεια απέκτησε το Δίπλωμα της Σχολής Μεταφραστών και Διερμηνέων από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Ανήκει στη δεύτερη μεταπολεμική γενιά ποιητών, ο προβληματισμός όμως που καταθέτει η ποίησή της τη φέρνει πολύ κοντά στη γενιά του '70.

Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1956 με το ποίημα "Μοναξιά". Εξέδωσε τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές: Λύκοι και σύννεφα (1963), Ποιήματα '63-69 (1971) Μαγδαληνή, το μεγάλο θηλαστικό (1974), Τα σκόρπια χαρτιά της Πηνελόπης (1977), Ο θρίαμβος της σταθερής απώλειας (1978), Ενάντιος έρωτας (1982), Οι μνηστήρες (1984), Β' Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1985, Όταν το σώμα (Επιλογή 1963-1988), Επίλογος αέρας (1990), Άδεια φύση (1993), Λυπιού (1995), Ωραία έρημος η σάρκα (1996). Συγκεντρωτικές εκδόσεις: Ποιήματα (1963-1977), Ποιήματα (1978-1985), Ποιήματα (1986-1996), Η ύλη μόνη (2001), Μεταφράζοντας σε έρωτα της ζωής το τέλος (2003), Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα (2005).

Η ποιήτρια έχει, επίσης, τεράστιο μεταφραστικό έργο (Σ. Μπέκετ, Ο Σάμουελ Μπέκετ για τον Μαρσέλ Προυστ, Ντ. Τόμας, Κάτω από το γαλατόδασος, Βλ. Μαγιακόφσκι, Πώς φτιάχνονται τα ποιήματα, Γ. Σαίξπηρ, Το ημέρωμα της στρίγγλας, Α. Πούσκιν, Ευγένιος Ονέγκιν κ.ά.

 

Βασικά γνωρίσματα της ποίησής της είναι: ο βιωματικός και υπαρξιακός χαρακτήρας, ο διάχυτος συναισθηματισμός κι η λυρική πνοή. Το κέντρο βάρους της ποίησής της είναι "η σωματικότητα των αισθημάτων, μια διάσταση στην οποία η Αγγελάκη-Ρουκ βλέπει ένα βασικό στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας" . Η ποίησή της κινείται ανάμεσα σε δύο πόλους: τον έρωτα "ως σωματική ένταση" και τη σωματική στέρηση που "ως κενό ζωής εμπεριέχει το θάνατο".

 

2. Η κριτική για το έργο της

«[...] Στις πρώτες δύο της συλλογές Λύκοι και Σύννεφα και Ποιήματα 63-69 η ποιήτρια καταφεύγει στους μύθους. Όμοια με τον κυνηγό που γοητεύεται από τα περήφανα πουλιά που πετάνε ψηλά κι έχουν ωραία ονόματα η ποιήτρια αναζητά μύθους και ιστορικά πρόσωπα από τον ουρανό της ελληνικής μυθολογίας και δανειζόμενη την αύρα τους, τους ενσωματώνει στους στίχους της, ανατρέποντας ποιητικά την πλοκή τους.».

 

(Αλέξης Σταμάτης, ΕΛΙΤΡΟΧΟΣ, 1998)

 

«[...] Η ποιητική γλώσσα της Ρουκ μου φέρνει στον νου τη λειτουργία του αρχέγονου λόγου. Όταν η έκφραση της γνώσης και του αισθήματος ήταν ακόμα μία, όταν ποίηση, φιλοσοφία, θρησκεία και επιστήμη δεν είχαν ζητήσει το μερίδιό τους από την πατρική περιουσία, αλλά ζούσαν αξεχώριστα και καλλιεργούσαν το κοινό τους έδαφος -όταν η αλήθεια νοούνταν ακόμα σα σφαίρα και η γλώσσα ήταν το μέσο της αληθινής επικοινωνίας, της εσωτερικής προσέγγισης. Αυτό που διαφοροποιεί την ποίηση της Ρουκ, τόσο από κείνη των συγχρόνων της όσο και από κείνη την "υπαρξιακή" (ή "ουσιαστική") των παλιότερων είναι το ότι οι αναζητήσεις και τα ευρήματά της νιώθεις να βγαίνουν από την άμεση και πρωτογενή επαφή της με τα ίδια τα πράγματα, από μια εμπειρική σοφία εκφρασμένη αποφθεγματικά, που δε χρησιμοποιεί τίποτα από τα "πρετ-α-πορτέ" των διαφόρων ιδεολογικών αισθητικών ή διανοητικών ρευμάτων και που συγχρόνως μπορεί να διατηρεί όλη τη θέρμη και την ορμή του καθαρά ποιητικού πάθους.

Πρόκειται, όχι για μια "φιλοσοφική ποίηση", με τη συνηθισμένη έννοια του όρου, αλλά για μια "ποίηση φιλοσοφία —αν ίσως ένας τέτοιος χαρακτηρισμός είναι σε θέση ν' αποδώσει πιο σωστά αυτό το "σπάνιο είδος"».

 

(Αντώνης Φωστιέρης, εφημ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 9-8-1979)

 

3. Διδακτικές επισημάνσεις

• Να επισημανθεί στους μαθητές ότι έχουμε να κάνουμε μ' ένα ποίημα "ποιητικής" και ν' αναζητηθούν τα στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη.

• Να εντοπιστεί η ιδιαιτερότητα της μορφής του ποιήματος (πεζόμορφο ποίημα) και οι διαφορές του από ένα "κλασικό" ποίημα και από ένα πεζό κείμενο (ως τη γλώσσα, το ρυθμό, τη γραφή, την έκταση κ.ά.).

• Να σχολιαστεί η αλληγορία του ποιήματος: πώς παρουσιάζεται και τι εκπροσωπεί ο τζίτζικας.

• Να συζητηθεί η στάση της ποιήτριας απέναντι στο ποιητικό της έργο και την τέχνη της σε συνάρτηση με τους στίχους: "χιλιάδες τραγούδια στοιβάζονται καλοκαιρινά", "μες στο πάθος μου", "Τραγουδώ. Άσχημα ...ξεχωρίζω", "ουρλιάζω" κ.ά.

• Ν' αναζητηθούν τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το έργο της Ρουκ ως "ποιητική αυτοβιογραφία" με βιωματικό και υπαρξιακό υπόστρωμα.

• Να εντοπιστούν οι μεταφορές και οι εικόνες του ποιήματος, καθώς και η λειτουργία τους.

 

Παράλληλο κείμενο

Γιώργος Μαρκόπουλος, Τα ποιήματα, ένα ποτάμι, ο ποιητής

Τα ποιήματα είναι τόσο δύσκολα, το ξέρετε.

Και αν σηκώσεις τις λέξεις, είναι τόσο θλιμμένα

σαν δάχτυλα που πόνεσες μια νύχτα με αγωνίες.

 

Ένα ποτάμι είναι ένας ξένος που κρύβεται, το ξέρετε.

Την ημέρα πηγαίνει στη θάλασσα.

Το απόγευμα λουφάζει ακίνητο

σαν αγρίμι που πέρασαν δίπλα του κυνηγοί.

 

Ο ποιητής, ένας δήθεν αδιάφορος

που κρύβει τα χέρια του στις τσέπες.

(Οι πυροτεχνουργοί, 1979)

 

* Αφού διαβάσετε το παραπάνω ποίημα να δείτε συγκριτικά πώς ο Μαρκόπουλος και η Ρουκ βλέπουν την ποίησή τους.

 

Συμπληρωματικές ερωτήσεις - Δραστηριότητες

• Γιατί κατά τη γνώμη σας η ποιήτρια επιλέγει τον τζίτζικα ως αλληγορικό σύμβολο και ποια σημασία έχει η αναφορά στην Άνοιξη και την ανάσταση;

• Πώς αντιλαμβάνεσθε το χαρακτηρισμό της "περιβολής" της ως "απέριτ-της-γκρίζας και τσιμεντένιας";

 

4. Ενδεικτική βιβλιογραφία

ΑΡΑΓΗΣ Γ. Προσεγγίσεις, Πατάκης, Αθήνα 1997.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ Α., Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά (1950-1970) - Ανθολογία, Παρατηρητής, Θεσ/νίκη, 1994.

ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ Δ., Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς, ένας κριτικός οδηγός, Πατάκης, Αθήνα, 1999, σελ.15-16.

ΦΡΑΝΤΖΗ Α., "Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ", Η Ελληνική Ποίηση, Ανθολογία - Γραμματολογία, τ. Στ' (Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά), Σοκόλης, Αθήνα 2002, σελ. 346-351.

 

 

 

Κατερίνα Αγγελάκη – Ρουκ (1939-20/1/2020)
Βιβλιοnet
σαν σήμερα
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Ψηφίδες
Εκπομπή ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
ΕΡΤ, Το Μαγικό των Ανθρώπων «Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ–Ο ουρανός της ποίησης και η ραγισμένη μνήμη»

Βιογραφικό ,

Παρουσίαση του ποιήματος στις Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

---

Γιώργος Βακαλό, βιογραφία και έργα
στην Εθνική Πινακοθήκη
στο ΝΙΚΙΑΣ
στο paleta art
στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ.Ι. ΚΑΤΣΙΓΡΑ
στο ΙΣΕΤ
στο Τελόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, Α.Π.Θ.

 

Μπορείτε να γράψετε τις απαντήσεις σας και να τις εκτυπώσετε ή να τις σώσετε σε αρχείο pdf.

Εκτύπωση ή αποθήκευση