ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

Αθλητής και η θεά Ευτυχία

a p

 

Ψηφιδωτό με παράσταση αθλητή και της θεάς Ευτυχίας, Opus tessellatum, περ. 1ος - 2ος αι. μ.Χ., διαστάσεις 1.30x1.27µ.

 

 Το ψηφιδωτό βρέθηκε στη νότια στοά, στον χώρο1 που αποκαλείται «Αγωνοθετείο» και θεωρήθηκε ως η έδρα των αγωνοθετών των Ισθµίων και αποτελεί το κεντρικό διάχωρο ενός μεγαλύτερου ψηφιδωτού.

αθλητής - Ευτυχία

Στο αριστερό μέρος της παράστασης εικονίζεται ένας όρθιος γυµνός αθλητής. Στηρίζεται στο ελαφρά λυγισµένο αριστερό πόδι, ενώ το δεξί είναι τεντωµένο προς το πλάι. Το σώµα του είναι ελαφρά στραµµένο προς τα αριστερά, ενώ το κεφάλι του προς τα δεξιά, προς τη µορφή που κάθεται δίπλα του. Φέρει στεφάνι στα µαλλιά, άγνωστο από τι είδος φυτού (ίσως από πεύκο με το οποίο βραβεύονταν οι νικητές των Ισθμίων στους αυτοκρατορικούς χρόνους) δεμένο με κόκκινη ταινία. Κρατάει µε το δεξί χέρι ένα κλαδί φοίνικα. Το στεφάνι και το κλαδί φοίνικα μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έναν νικητή. Στα δεξιά κάθεται σε στάση τριών τετάρτων η προσωποποιηµένη Ευτυχία2. Τα πόδια της είναι σταυρωµένα και το αριστερό ακουμπά σε ένα υποπόδιο. Το πάνω µέρος του κορµιού της είναι γυµνό. Ο αριστερός της ώμος και τα πόδια της καλύπτονται από ιµάτιο. Με το δεξί χέρι κρατά µια ασπίδα, που στηρίζεται στο δεξί πόδι της, επάνω στην οποία αναγράφεται η λέξη Ε…ΧΙΑ (=Ευτυχία). Με το αριστερό χέρι κρατούσε ένα αγγείο, το οποίο δε διατηρείται πια και από το οποίο έρεε κάποιο υγρό στην παρακείµενη λεκανίδα. Το στέλεχος της λεκανίδας έχει τη µορφή µιας γυµνής ανδρικής µορφής, η οποία βγαίνει από έναν µίσχο άνθους, και κρατά µε τα δυο ανυψωµένα χέρια τη λεκανίδα. Η λεκανίδα έχει δυο λαβές.

Ανατολικά και δυτικά του κεντρικού διάχωρου δυο ζώνες (1,34 χ 6,5µ.) µε µαρµαροθέτηµα. Βόρεια και Νότια δυο ζώνες (πλάτους 1,25 µ.) µε γεωµετρικό θέµα. Ζώνες πλαισίου µε γεωµετρικά θέµατα. Τάπητας µε γεωµετρικά θέµατα. Τον κεντρικό πίνακα περιβάλλουν στις τέσσερις πλευρές 12 µικρότερα διάχωρα (καθένα διαστάσεων περίπου 0,5x0,5µ.) µε φυτική και εικονιστική διακόσµηση (πτηνά).

αθλητής - Ευτυχία

Το ψηφιδωτό και δύο από τα δώδεκα διάχωρα. Στο πρώτο εικονίζεται πετεινός και στο δεύτερο φυτικό μοτίβο.


1. Οι διπλανοί δύο χώροι θεωρήθηκαν ως το «γραφείο των Ελλανοδικών», λόγω του µεγάλου µεγέθους του και το «γραφείο του εἰσαγωγέως», του προσώπου που οργάνωνε τους αγώνες προς τιµήν του αυτοκράτορα. Οι προτάσεις αυτές θα πρέπει να γίνονται αποδεκτές µε επιφύλαξη.

2. Η Ευτυχία δεν αναφέρεται από κανέναν αρχαίο συγγραφέα ως µυθολογικό πρόσωπο, ίσως όµως να λατρευόταν στη Μακεδονία κατά τον 2ο αι. µ.Χ. Στην εικονογραφία συναντάται στην αθηναϊκή αγγειογραφία από τα τέλη του 5ου αι. π.Χ.. Η ταυτότητά της επιβεβαιώνεται χάρη στην αναγραφή του ονόµατός της σε όλες τις περιπτώσεις, καθώς διαφορετικά θα ήταν αδύνατη η αναγνώρισή της. Η προσωποποιηµένη Ευτυχία συνοδεύει συνήθως θεότητες σχετιζόµενες µε τη θεά Αφροδίτη, όπως τον Ίµερο, την Ευδαιµονία, την Ευνοµία. Σε µια µόνο περίπτωση, εκτός του ψηφιδωτού της Κορίνθου, συνοδεύεται από ένα θνητό και µάλιστα αθλητή, σε µια λήκυθο του 4ου αι. π.Χ. από την Απουλία 1699 . Είναι προφανές ότι η Ευτυχία, δηλαδή η καλή τύχη και η επιτυχία, ως θεοποιηµένη έννοια συνδυάστηκε µε θέµατα που τη γεννούν, όπως είναι η επιτυχία στον έρωτα στην περίπτωση του κύκλου της Αφροδίτης και η επιτυχία στους αθλητικούς αγώνες. Η Τύχη στους ρωμαϊκούς χρόνους συνδέθηκε και με την τύχη των πόλεων. Ως τέτοια εικονίζεται στην Αψίδα του Γαλέριου στη Θεσσαλονίκη.

Η Ευτυχία με την Αφροδίτη τον Ίμερο και τη Μακαρία, εδώ.

Η Ευτυχία με την Ευτυχία, την Ευνομία και την Παιδεία, εδώ.

Opus tessellatum: Πρόκειται για ψηφιδωτό δάπεδο με ψηφίδες από 0,5 ως 2 εκ.


Πηγές:
Φωτεινή Κοκκίνη, Η απεικόνιση του καθημερινού βίου στα ψηφιδωτά δάπεδα του ελλαδικού χώρου κατά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο, Αθήνα 2012 (διδακτορική διατριβή). δεσμός
Colin Wallace, Photogrammetry in Mediterranean Archaeology, University of Waterloo
Betsey A. Robinson, "Good Luck" from Corinth: A mosaic of Allegory, Athletics, and City Identity, American Journal of Archaeology τ. 116, No. 1 (Ιανουάριος 2012), σσ. 105-132