Ψηφιδωτό (Opus tessellatum) με παράσταση του ποταμού Νείλου (νειλωτικό τοπίο), περίπου 3ος-4ος αι. μ.Χ.
Το ψηφιδωτό ήταν τοποθετημένο στο δάπεδο ή της αίθουσας υποδοχής (tablinum), η οποία ήταν ανοικτή προς το αίθριο (atrium), ή στο τρικλίνιο (triclinium) (διαστάσεων 5x4,90µ.) πολυτελούς οικίας.
Πλαισιώνεται από μαύρη ταινία, ακολουθεί ζωφόρος και στο κέντρο εικονίζεται σε παραλληλόγραμο μαύρο πλαίσιο ο ποτάμιος θεός Νείλος πάνω σε κροκόδειλο. Χρησιμοποιήθηκαν ψηφίδες σε λευκό, ρόδινο, πράσινο, κυανό, καστανό, φαιό και µαύρο χρώμα.
Ο θεός παρουσιάζεται γενειοφόρος, ξαπλωμένος στην πλάτη ενός κροκόδειλου και κρατάει στο δεξί του χέρι το κέρας της Αμάλθειας, το οποίο υποβαστάζει ένα μικρό παιδί, και στο αριστερό ένα κλαδί. Μπροστά του, δύο ακόμη παιδιά που φαίνονται ότι κολυμπούν.
Στο κάτω μέρος της ζωφόρου παριστάνεται η ρυμούλκηση μιας βάρκας έξω από τον ποταμό. Δύο άντρες τραβούν με σχοινί τη βάρκα, ενώ δύο άλλοι βρίσκονται μέσα στη βάρκα. Ο ένας, στην πρύμνη, είναι όρθιος, με το ένα χέρι κρατάει το κουπί και με το άλλο ανασηκωμένο δίνει οδηγίες σ' αυτούς που τραβούν τη βάρκα. Ο δεύτερος κάθεται κοντά στην πλώρη και κρατάει ένα ραβδί από την άκρη του οποίου κρέμεται το καλάθι με την ψαριά. Το σχήμα της βάρκας με την ανασηκωμένη πλώρη παραπέμπει στις βάρκες του Νείλου που κατασκευάζονταν από πάπυρο (canna).
Στο αριστερό τμήμα της ζωφόρου εικονίζεται βάρκα με ψαράδες που προσπαθούν να αποφύγουν την επίθεση κροκόδειλου, από τον οποίο έχει σωθεί μόνο η ουρά.
Στο πάνω τμήμα εικονίζονται δύο βάρκες αντικριστές με δύο ψαράδες η καθεμιά, όπως και η βάρκα στο δεξιό τμήμα της ζωφόρου.
Ανάμεσα στις βάρκες εικονίζονται φυτά, ενώ λείπει εντελώς η δήλωση του νερού.
Οι μορφές της παράστασης θεωρήθηκαν ως Πυγμαίοι, άποψη όμως που μάλλον δεν ευσταθεί, αφού δεν εικονίζονται ούτε με σκούρα χρώματα ούτε με στρουμπουλά ή μικροκαμωμένα σώματα.
Το ψηφιδωτό εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάτρας, αίθουσα Ιδωτικού Βίου (εικόνα 17).
Για τον Νείλο μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Opus tessellatum: Πρόκειται για ψηφιδωτό δάπεδο με ψηφίδες από 0,5 ως 2 εκ.
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία:
Ακτύπη Κωνσταντίνα, Ρωμαϊκή Πάτρα Η χωροθέτηση των ψηφιδωτών δαπέδων στην τοπογραφία της πόλης, Μεταπτυχιακή Εργασία, Ρόδος, 2020
Φωτεινή Κοκκίνη, Η απεικόνιση του καθημερινού βίου στα ψηφιδωτά δάπεδα του ελλαδικού χώρου κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορική περίοδο, Διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2012
Αλεβίζου Μαρία, Ψηφιδωτά με εικονιστικές παραστάσεις σε θέρμες της ρωμαϊκής
αυτοκρατορικής περιόδου, Διδακτορική διατριβή, Θεσσαλονίκη 2010
Πηγή Φωτογραφιών:
Η πρώτη φωτογραφία αντλήθηκε από το ιστολόγιο «το
δισάκι μου στον ώμο».
Η δεύτερη φωτογραφία από την πρώτη πηγή.