Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ

Να ανοίξουν τα εργαστήρια στα θεωρητικά μαθήματα !

Από τις επισκέψεις που πραγματοποιούμε στα σχολεία, εντοπίσαμε ότι υπάρχει σημαντικό πρόβλημα στην αξιοποίηση των εργαστηρίων από τους διδάσκοντες θεωρητικά μαθήματα. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις παρατηρήθηκε το φαινόμενο, οι συγκεκριμένοι καθηγητές να μην έχουν επισκεφθεί ποτέ τους τα εργαστήρια και να μην γνωρίζουν καν τι δυνατότητες έχει το σχολείο τους.

Οι αλλαγές στην Επαγγελματική εκπαίδευση και η προμήθεια νέων εργαστηρίων καθιστούν τη λύση του προβλήματος επιτακτική. Επειδή τα πράγματα αλλάζουν, θα πρέπει να αλλάξουμε και εμείς, αξιοποιώντας το υφιστάμενο πλαίσιο και υποβάλλοντας παράλληλα προτάσεις για βελτίωση.

Ο ρόλος των εργαστηρίων

Όπως γνωρίζετε, τα εργαστηριακά μαθήματα, όπως και ολόκληρη η εκπαίδευση, έχουν αλλάξει ριζικά χαρακτήρα και δεν έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την καλλιέργεια δεξιοτήτων στους μαθητές.

Τα εργαστηριακά μαθήματα ωστόσο, εξακολουθούν να αποτελούν ουσιαστικό στοιχείο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ενώ επιπλέον επωμίζονται και άλλους, πιο σύνθετους ρόλους.

Επιπλέον, τα εργαστήρια αποτελούν ένα βασικό παράγοντα για τη συνολική εικόνα του Επαγγελματικού σχολείου και των δυνατοτήτων του.

Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο υπεύθυνος θεωρητικού και εργαστηριακού μαθήματος είναι ο ίδιος εκπαιδευτικός, τότε τα εργαστηριακά μαθήματα υποστηρίζουν αποφασιστικά τη θεωρία, κυρίως με την ανάδειξη της σημασίας της και την προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Αυτό όμως, αν και αποτελεί τη βέλτιστη προσέγγιση, δεν συμβαίνει σε όλα τα σχολεία, τις περισσότερες φορές δικαιολογημένα, λόγων αντικειμενικών δυσκολιών.

Στις περιπτώσεις που ο υπεύθυνος του εργαστηριακού μαθήματος συνεργάζεται με τον διδάσκοντα στο αντίστοιχο θεωρητικό μάθημα, τότε μπορεί και πάλι να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, ούτε αυτό συμβαίνει πάντοτε.

Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει καθόλου συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών, με αποτέλεσμα, οι διδάσκοντες εργαστηριακά μαθήματα να επαναλαμβάνουν τις θεωρητικές γνώσεις, αν και αυτές διδάσκονται στα αντίστοιχα θεωρητικά μαθήματα.

Σε κάποια εργαστήρια υπάρχει εξοπλισμός ο οποίος είναι απαραίτητος για περισσότερες από μία ειδικότητες (πχ Εργαστήριο Ηλεκτροτεχνίας και Εργαστήριο Κλιματισμού ή Εργαστήριο Οχημάτων) αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αξιοποιείται παρά μόνο από την ειδικότητα στην οποία ανήκει το εργαστήριο.

Επιπλέον, με την ίδρυση των ΕΠΑΛ παρατηρούνται τα εξής:

Οι μαθητές της Α΄ τάξης, βάσει του αναλυτικού προγράμματος, δεν έρχονται καθόλου σε επαφή με εργαστηριακά μαθήματα.
Στις υπόλοιπες τάξεις υπάρχει σημαντική μείωση των ωρών των εργαστηριακών μαθημάτων σε σχέση με το ΤΕΕ, προς όφελος κυρίως της γενικής παιδείας.

Συνέπειες της σημερινής κατάστασης

Τα παραπάνω, αν δεν υπάρξουν κάποιες προσαρμογές της λειτουργίας μας μέσα στο σχολείο, δημιουργούν, κατά τη γνώμη μας, δυσλειτουργίες και σημαντικά προβλήματα στην αποδοτικότητα του Επαγγελματικού σχολείου, όπως:

Χαμηλός βαθμός αξιοποίησης της υφιστάμενης υποδομής
Λιγότερες δυνατότητες προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των αδύνατων μαθητών της Α΄τάξης και κυρίως αυτών οι οποίοι θα ακολουθήσουν τις ΕΠΑΣ.
Λιγότερες δυνατότητες χρήσης εναλλακτικών τρόπων προσέγγισης της γνώσης από τους εκπαιδευτικούς, ανάλογα με το επίπεδο, το προφίλ, τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες του κάθε μαθητή.
Περιορισμός των δυνατοτήτων αξιοποίησης εναλλακτικών τρόπων αξιολόγησης των μαθητών, με κυριότερο επακόλουθο τις γνωστές «εκπτώσεις» στην αντικειμενική αξιολόγηση.
Αδυναμία κάλυψης της ύλης των εργαστηριακών μαθημάτων καθώς οι εργαστηριακές ώρες δεν επαρκούν και για θεωρητική εισαγωγή όπως στα ΤΕΕ.

Τι είναι αναγκαίο να γίνει ;

Οι Σχολικοί Σύμβουλοι των Μηχανολόγων, εντοπίζοντας έγκαιρα τις αλλαγές οι οποίες έχουν επέλθει, προσπαθήσαμε μέσα από τις οδηγίες για τα μαθήματα της Α΄ και Β΄ ΕΠΑΛ να αναδείξουμε την αναγκαιότητα ολοκληρωμένης αξιοποίησης των εργαστηρίων, για τις ανάγκες των θεωρητικών τεχνολογικών μαθημάτων.

Ακόμη όμως και οδηγίες γενικών μαθημάτων, παροτρύνουν τους εκπαιδευτικούς να αξιοποιήσουν τα εργαστήρια των ΣΕΚ (Φυσική Β΄ ΕΠΑΛ, στην περίπτωση που δεν υπάρχει εργαστήριο Φυσικής).

Συγκεκριμένα, οι οδηγίες καλούν τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι διδάσκουν θεωρητικά μαθήματα στην Α΄ τάξη όπως Στοιχεία Τεχνολογίας, Σχέδιο, ΣΕΠ κλπ να επισκέπτονται με τους μαθητές τους τα Εργαστήρια, με σκοπό κυρίως να τους παρουσιάσουν την πρακτική εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων, μέσα από παραδείγματα (Βλέπε σχετικές οδηγίες για την Α΄ ΕΠΑΛ) ή ακόμη να γίνονται κάποια επίδειξη χρήσεων μηχανών και συσκευών σε όλα τα εργαστήρια (Μηχανολογικά, Ηλεκτρολογικά, Ηλεκτρονικά, Δομικών κλπ)

Επίσης, σε όλα τα τεχνολογικά μαθήματα της Β΄ ΕΠΑΛ, συμπεριλαμβανομένων μαθημάτων στα οποία δεν προβλέπεται αντίστοιχο εργαστήριο (όπως πχ η Μηχανική – Αντοχή Υλικών, Μηχανολογικές Σχεδιάσεις και Στοιχεία Μηχανών, Εισαγωγή στη Θερμοδυναμική κλπ), γίνονται υποδείξεις σε κάθε κεφάλαιο για την αξιοποίηση του εξοπλισμού των εργαστηρίων. (Βλέπε οδηγίες για τη Β' ΕΠΑΛ)

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην αξιοποίηση του νέου εργαστηριακού εξοπλισμού, μεγάλο μέρος του οποίου αποτελείται από προσομοιώσεις. Όπως θα γνωρίζετε, οι προσομοιώσεις δεν επικεντρώνονται κυρίως στις εργαστηριακές ασκήσεις αλλά στη θεωρία (πλην ίσως των βλαβών οι οποίες αναφέρονται σε εργαστηριακές ασκήσεις). Περιλαμβάνουν αρκετά θεωρητικά μαθήματα και εποπτικό υλικό, τα οποία είναι σκόπιμο να διερευνήσουν οι μαθητές κατά ομάδες, όπως και προβλήματα ή τεστ αξιολόγησης κλπ. Άρα είναι απαραίτητο να αξιοποιηθούν από τους διδάσκοντες τα θεωρητικά μαθήματα.

Εκτός από τις προσομοιώσεις, τα μοντέλα ή οι λειτουργικές διαφάνειες που έχουν παραληφθεί από αρκετά σχολεία αποτελούν επίσης σπουδαία εκπαιδευτικά μέσα για τη θεωρία ενώ ελάχιστα μπορούν να βοηθήσουν στις εργαστηριακές ασκήσεις. Για παράδειγμα, τα λειτουργικά μοντέλα της βενζινομηχανής και της πετρελαιομηχανής με το έμβολο μπορούν είτε να αξιοποιηθούν για την παραστατική παρουσίαση των χρόνων των μηχανών είτε να αποτελέσουν εκπαιδευτικό μέσο για τη διερεύνηση του τρόπου λειτουργίας της μηχανής από ομάδα μαθητών. Καμία όμως χρήση δεν έχουν στο εργαστηριακό μέρος των ΜΕΚ. Για αυτόν το λόγο θα πρέπει να είναι προσβάσιμα από τους διδάσκοντες τα θεωρητικά μαθήματα.

Οι εκπαιδευτικοί των θεωρητικών μαθημάτων θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στα εργαστήρια πληροφορικής ώστε να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες στα μαθήματά τους. Ήδη η πολιτεία έχει δημιουργήσει πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τη χρήση των νέων τεχνολογιών από τους εκπαιδευτικούς των ειδικοτήτων, έχει εκπαιδεύσει επιμορφωτές για κάθε ειδικότητα και από τις αρχές του 2008 θα ξεκινήσει η επιμόρφωση του συνόλου των καθηγητών των ΕΠΑΛ - Το σχετικό υλικό για όλες τις ειδικότητες βρίσκεται στη σελίδα: http://www.aspete.gr/TEE/iliko1.html .

Είναι λοιπόν σαφές ότι η αξιοποίηση των εργαστηρίων πληροφορικής θα πρέπει να γίνεται από τους εκπαιδευτικούς όλων των μαθημάτων.

Πως θα γίνει;

Αν τα παραπάνω θεωρούμε ότι πράγματι είναι αναγκαία, τότε θα πρέπει να βρούμε τον τρόπο να τα υλοποιήσουμε.

1. Αξιοποιώντας το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και στη συνέχεια, αφού εξαντλήσουμε τα όρια αυτού του πλαισίου,

2. Ζητώντας από την Πολιτεία να προχωρήσει στις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές όσον αφορά στη λειτουργία των εργαστηρίων, την απασχόληση των εργαστηριακών καθηγητών κλπ

«Όσα ξέρει ο νοικοκύρης δεν τα ξέρει ο κόσμος όλος» λέει μια παροιμία.

Είμαστε σίγουροι ότι, εφ’ όσον συμφωνήσουμε στην αναγκαιότητα και υπάρχει καλή διάθεση και επικέντρωση της προσοχής μας στο καλό των μαθητών μας, μπορούν να βρεθούν διάφορες λύσεις για να ανοίξουν τα εργαστήρια στους εκπαιδευτικούς των θεωρητικών μαθημάτων.

Ορισμένες επισημάνσεις:

Στο μεταβατικό στάδιο που βρισκόμαστε (από τα ΤΕΕ στα ΕΠΑΛ), αρκετοί καθηγητές εργαστηριακών μαθημάτων έχουν μειωμένο ωράριο. Αυτοί μπορούν να αξιοποιηθούν για την επίβλεψη των εργαστηρίων ή ως βοηθοί των εκπαιδευτικών κατά τη διάρκεια των επισκέψεων στα εργαστήρια.
Οι χώροι οι οποίοι έχουν ευαίσθητα μηχανήματα ή εργαλεία (πχ εργαλειοθήκες) μπορούν να απομονωθούν και η πρόσβαση των καθηγητών των θεωρητικών μαθημάτων ή καθηγητών άλλων εργαστηρίων να γίνεται στους υπόλοιπους χώρους. Κάτι ανάλογο άλλωστε γίνεται και στα εργοστάσια στα οποία εργάζονται περισσότερες από μία βάρδιες
Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο, όλοι οι εκπαιδευτικοί που έχουν πιστοποιηθεί στις νέες τεχνολογίες μπορούν να έχουν πρόσβαση στα εργαστήρια πληροφορικής
Αν απαιτείται μπορεί να συνταχθεί ειδικός κανονισμός για την παραχώρηση ενός εργαστηρίου σε καθηγητή ο οποίος δεν ανήκει στα ΣΕΚ

Περιμένουμε τις παρατηρήσεις των Διευθυντών των ΕΠΑΛ και των ΣΕΚ καθώς και των εκπαιδευτικών (θεωρητικών και εργαστηριακών) ώστε να αξιοποιήσουμε όλες τις υποδομές με σκοπό την καλύτερη εκπαίδευση των μαθητών μας, την βελτίωση των συνθηκών της δουλειάς μας ως εκπαιδευτικών και τελικά, την βελτίωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Σχετικό άρθρο:

Αξιοποίηση του εργαστηρίου Φυσικής στα τεχνολογικά μαθήματα

Αθανάσιος Κονταξής
Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ12
Μηχανολόγος Μηχανικός

Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ

http://users.sch.gr/kontaxis