Πρόσκληση - Ο κοινωνικός ρόλος των ΕΠΑΛ

Σας προσκαλούμε σε συζήτηση με θέμα:

"Ο κοινωνικός ρόλος τους ΕΠΑΛ από τη θεωρία στην πράξη - Η εμπειρία του 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης".  

Σάββατο 27-2-2016 και ώρα 15.30 στη Φιλοσοφική Σχολή, Αμφιθέατρο 311

Η συζήτηση γίνεται στο  πλαίσιο του συνεδρίου της Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων και απευθύνεται, εκτός από Σχολικούς Συμβούλους,  σε Διευθυντές και εκπαιδευτικούς των ΕΠΑΛ που επιθυμούν να βελτιώσουν το ψυχοκοινωνικό κλίμα στο σχολείο τους ή επιθυμούν να παρουσιάσουν τη θετική εμπειρία από το σχολείο τους.

Στο στρογγυλό τραπέζι θα συμμετέχουν οι:

Αθανάσιος Κονταξής (Συντονιστής στρογγυλού τραπεζιού)
Λεωνίδας Παπιγκιώτης (Διευθυντής 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης)
Τσολάκου Ευαγγελία (Εκπαιδευτικός 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης)
Βλασσοπούλου Γεωργία (Εκπαιδευτικός 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης)
 
Σύντομες παρεμβάσεις θα κάνουν και οι εκπαιδευτικοί του σχολείου:
Κονουσκουβάρου-Γάκη Αθηνά (Υπ/τρια 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης)
Τσιατούχας Αριστείδης (Εκπαιδευτικός 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης)

Παρεμβάσεις αναμένεται να  γίνουν από εκπαιδευτικούς  που έχουν υλοποιήσει παρόμοιες δράσεις σε άλλα  σχολεία, για ανταλλαγή εμπειρίας και για επισήμανση τυχόν  προβλημάτων που προκύπτουν.

Κατεβάστε την πρόσκληση για δύο άτομα - Είσοδος δωρεάν

Δείτε πληροφορίες πρόσβασης στη Φιλοσοφική και  δημόσιες συγκοινωνίες

Δείτε το πλαίσιο συζήτησης του στρογγυλού τραπεζιού

Δείτε όλο το πρόγραμμα του Συνεδρίου εδώ

Πλαίσιο συζήτησης στρογγυλού τραπεζιού

Όπως δείχνουν οι έρευνες, τα επαγγελματικά  σχολεία σε όλες τις χώρες της Ευρώπης προσελκύουν μαθητές με χαμηλότερες επιδόσεις από αυτές των μαθητών της Γενικής Εκπαίδευσης  (Kollias, 2010).  Στην Ελλάδα, το φαινόμενο έχει ακόμη εντονότερα χαρακτηριστικά, λόγω της σχετικά μεγαλύτερης απόκλισης που παρατηρείται μεταξύ των επιδόσεων των μαθητών της Γενικής και της Επαγγελματικής εκπαίδευσης αλλά κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι η επαγγελματική εκπαίδευση επιλέγεται από μικρότερο ποσοστό μαθητών. Είναι χαρακτηριστικό,  ότι οι μισοί περίπου μαθητές της επαγγελματικής εκπαίδευσης δηλώνουν ότι η επιλογή τους έγινε με βασικό κίνητρο το φόβο ότι δεν θα τα κατάφερναν στο γενικό λύκειο.  (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, 2008)

Αυτό, αντικειμενικά, δημιουργεί μια ιδιότυπη περιθωριοποίηση του Επαγγελματικού Σχολείου και οδηγεί συνήθως σε χαμηλές προσδοκίες, από την πλευρά των μαθητών, της κοινωνίας αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις και των εκπαιδευτικών.

Γνωρίζουμε βεβαίως ότι οι χαμηλές επιδόσεις μεγάλου ποσοστού μαθητών των ΕΠΑΛ, η έλλειψη ενδιαφέροντος αλλά και πιθανά προβλήματα συμπεριφοράς που επακολουθούν έπειτα από μια μακρόχρονη εμπειρία αποτυχίας στο σχολείο, προέρχονται στην συντριπτική τους πλειοψηφία από κοινωνικά προβλήματα (του στενού ή του ευρύτερου)  περιβάλλοντος των μαθητών (OECD, 2016).  

Η Επαγγελματική Εκπαίδευση διαδραματίζει άτυπα έναν σημαντικό κοινωνικό ρόλο. Μπορεί να δώσει «χώρο» σε «αδυνατούντες» μαθητές ή ακόμη, προσφέρει δυνατότητες επανένταξής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία, αξιοποιώντας τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τις εμπειρίες τους αλλά και τη βασική αρχή του σχολείου εργασίας (Ντιούι, 1982): «η διδαχή της χειρωνακτικής δουλειάς σαν μέσο, προσδίδει στο ίδιο το σχολείο την αυθεντική μορφή της ενεργού κοινοτικής ζωής. Όχι μονάχα γιατί οι ενασχολήσεις αυτές - που τις λέμε χειρωνακτική ή βιομηχανική εργασία στο σχολείο – φέρνουν στο σχολείο την επιστημονική γνώση, που τις φωτίζει, τις υλοποιεί, τους δίνει οντότητα, έτσι που παύουν να είναι απλές κατασκευές, αλλά και γιατί αυτή η γνώση, που κερδίζεται έτσι, γίνεται ένα απαραίτητο μέσο για την ελεύθερη και ενεργό συμμετοχή στη σύγχρονη κοινωνική ζωή» 
Σε αυτό το σημείο αξίζει να υπενθυμίσουμε κάποιες βασικές επισημάνσεις του Μπουρντιέ στις προτάσεις του για αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας  (Μπουρντιέ, 2004):

• Το σχολείο δεν μπορεί να αναιρέσει της κοινωνικές ανισότητες οι οποίες προέρχονται από την κυρίαρχη κοινωνική πραγματικότητα. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι να μην ενδυναμώνει την ανισότητα, να μην αυξάνει της προϋπάρχουσες διαφορές.

• Ωστόσο, υπάρχει ανάγκη προστασίας από την επίδραση της μοίρας, μέσω της οποίας ο σχολικός θεσμός μετασχηματίζει της προϋπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες σε πολιτισμικές ανισότητες, μέσα από μια πραγματικά ορθολογική παιδαγωγική (σσ. η οποία μπορεί να αναδείξει σε μεγαλύτερο βαθμό εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης και αξιολόγησης της γνώσης  στη ΔΤΕΕ[i]). 

• Η πραγματική έκταση της μετασχηματισμού του σχολικού συστήματος φαίνεται απ’ το βαθμό στον οποίο επιτυγχάνει να ελαχιστοποιεί τις κληρονομικές συνέπειες της ταξικής ένταξης, μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό των ιδεών που μεταδίδονται (δηλαδή των προγραμμάτων), των τεχνικών μεταβίβασης και των τρόπων ελέγχου των αποτελεσμάτων της μεταβίβασης.

• Το επάγγελμα του διδάσκοντος (από ένα νηπιαγωγείο μέχρι ένα πανεπιστήμιο) θα έπρεπε να ορίζεται όχι πλέον μονάχα με βάση τα παραδοσιακά κριτήρια δεξιότητας αλλά την ικανότητά του να μεταδίδει, μέσα από την προσφυγή σε νέες παιδαγωγικές τεχνικές, σε όλους, αυτό το οποίο ορισμένοι μονάχα, δηλαδή τα παιδιά των ευνοημένων τάξεων, χρωστάνε στο οικογενειακό της περιβάλλον.

 
Αυτό το σημαντικό πλεονέκτημα της ΔΤΕΕ, να μπορεί  να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών προσφέροντας  εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης και αξιολόγησης της γνώσης και «εσωτερικά κίνητρα» μάθησης,  είναι σπουδαίο  σε εποχές κρίσης, όπου μειώνονται  τα «εξωτερικά κίνητρα» και η σημασία της  παλιάς παρότρυνσης  «μάθε παιδί μου γράμματα για να προκόψεις στο μέλλον».
Η ενδυνάμωση της έννοιας του ΣΧΟΛΕΙΟΥ αποτελεί  βασική προτεραιότητα για να αλλάξει η επαγγελματική εκπαίδευση και να αναδειχθεί ο κοινωνικός ρόλος του σχολείου. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η συναισθηματική ενίσχυση και ενθάρρυνση των μαθητών (Ντράυκωρς, 1975), μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες του σχολείου.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Ντράυκωρς, βασικοί τρόποι ενθάρρυνσης των μαθητών είναι:

• Εκτίμηση – ανάδειξη της αξίας του μαθητή, όπως αυτός είναι

• Δραστηριότητες που μπορεί να έχει επιτυχία

• Εμπιστοσύνη στο μαθητή ότι μπορεί να τα καταφέρει

• Αξιοποίηση ενδιαφερόντων

• Αναγνώριση ικανοτήτων, καλής εργασίας και προσπάθειας

• Πρακτική εφαρμογή – προβολή αυτών που έμαθε

• Αξιοποίηση της ομάδας του (ή ένταξη σε ομάδα) και αναζήτηση (νέου) ρόλου σε αυτήν

• Βοήθεια για Ανάπτυξη δεξιοτήτων

• Αναγνώριση βελτίωσης

• Ευκαιρίες να κάνει ο μαθητής κάτι σημαντικό για εσάς ή την ομάδα

 
Γενικότερα, αυτός ο  κοινωνικός ρόλος του Ελληνικού σχολείου εξακολουθεί να είναι αξιοσημείωτος, αν και στις διάφορες έρευνες  επιβεβαιώνεται μια αδυναμία του να περιορίσει σημαντικά τις κοινωνικές ανισότητες (OECD, 2010) καθώς  δεν έχει αποτελέσει διακριτό στόχο της Πολιτείας,  άρα δεν έχει υπάρξει συστηματική προσπάθεια για να αναπτυχθεί. Απλά στηρίζεται στις προσπάθειες των εκπαιδευτικών και στις δυνατότητες που προσφέρει η Επαγγελματική Εκπαίδευση. Αυτές όμως οι προσπάθειες των εκπαιδευτικών δεν αρκούν αλλά απαιτείται η υποστήριξή τους με συντονισμένη αξιοποίηση όλων των υποστηρικτικών δομών που διατίθενται σε κάθε τοπική κοινωνία για την ενίσχυση των πρωτοβουλιών τους.  (European Commision, 2013)
Κάποιες από αυτές τις προσπάθειες που γίνονται στην πράξη θα εξετάσουμε στο στρογγυλό τραπέζι στο οποίο συμμετέχουν εκπαιδευτικοί του 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης[ii] και αφορά:

• Τις περίφημες θεατρικές παραστάσεις του, στις οποίες έχουν συμμετάσχει δεκάδες μαθητές και από τις οποίες, κάποιοι, σπουδάζοντας στη συνέχεια σε σχολές θεάτρου, εξελίχτηκαν σε επαγγελματίες ηθοποιούς, καταξιωμένους, όπως ο Αντώνης Λουδάρος, ο Μπάμπης Χατζηδάκης, σκηνοθέτες όπως ο Στράτος Πανούριος και ο Ποζιάδης, ενώ οι μαθητές των τελευταίων ετών σπουδάζουν ήδη σε αντίστοιχες σχολές.

• Τη  φωτογραφική ομάδα η οποία προσφέρει πολλαπλές ευκαιρίες ενθάρρυνσης στους μαθητές, δυνατότητες να αναδείξουν τα ενδιαφέροντα, τις κλίσεις και τις  ικανότητές τους, ακόμα και να ασχοληθούν επαγγελματικά με το αντικείμενο αυτό ή απλά να εκφραστούν με έναν δημιουργικό τρόπο. Ακόμη να συνδέσουν το έργο τους με το ίδιο το διδακτικό αντικείμενο, με στόχο εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης και αξιολόγησης της γνώσης στο πλαίσιο των μαθημάτων τους.

• Τη ζωγραφική με διοργάνωση ομαδικών εκθέσεων με έργα των μαθητών και συμμετοχή σε Πανελλήνιους διαγωνισμούς, από τους οποίους απέσπασαν αντίστοιχα βραβεία και επαίνους και μάλιστα και πρώτο βραβείο.

• Τη δημιουργία του θεσμού Συμβούλου καθηγητή για όλους τους μαθητές της Α΄ τάξης, στον οποίο έχει προχωρήσει το σχολείο με πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών και με τη συνδρομή του Σχολικού Συμβούλου παιδαγωγικής ευθύνης Στ. Πάγκαλου και  του σχολικού συμβούλου Ν. Νικολάου. Η πρωτοβουλία αυτή έχει αλλάξει σημαντικά τη στάση των μαθητών απέναντι στο σχολείο, έχει ενδυναμώσει τη συνεργασία μεταξύ των καθηγητών, μεταξύ καθηγητών και μαθητών και μεταξύ σχολείου και γονέων.

• Τη δημιουργία ενός προγράμματος ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑΣ για τους μαθητές οι οποίοι έχουν δυνατότητες, αλλά δεν τις αξιοποιούν με βάση στόχους και ενδιαφέροντα.  Ιδιαιτέρως για τους μαθητές οι οποίοι, όπως δηλώνουν, «βαριούνται» στο μάθημα, στο διάλειμμα, στην τηλεόραση, στο σινεμά, «βαριούνται» παντού. Είναι ένα φαινόμενο ανησυχητικό που αφαιρει από τον μαθητή την δυνατότητα να αξιοποιήσει τις ικανότητες και τις κλίσεις του και πολλές φορές δημιουργεί και προβλήματα συμπεριφοράς. Το σχολείο φιλοδοξεί με το πρόγραμμα αυτό να βοηθήσει τους μαθητές να επανενταχθούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και να αποκτήσουν ενδιαφέροντα και κυρίως στόχους ζωής.

• Τις πολλαπλές άλλες δραστηριότητες οι οποίες αναβαθμίζουν τον χαρακτήρα του ΣΧΟΛΕΙΟΥ, όπως είναι η υλοποίηση προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων, η συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά προγράμματα κινητικότητας κλπ

Οι εκπαιδευτικοί θα μας παρουσιάσουν συγκεκριμένα παραδείγματα μαθητών και τον τρόπο με τον οποίο τους βοήθησε η συμμετοχή τους στις παραπάνω πρωτοβουλίες και κατά πόσο είχε επίδραση στην εκπαιδευτική διαδικασία και στο σχολικό κλίμα.
Επίσης θα προβάλουν τις  ανάγκες υποστήριξης του σχολείου από  ψυχοκοινωνικές και άλλες δομές και τον τρόπο με τον οποίο αναζητούν εξωτερικούς συμπαραστάτες στο έργο τους .

Αναφορές

[i] Δείτε εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης της γνώσης και συγκεκριμένα παραδείγματα στις οδηγίες μαθημάτων για τους τομείς των Μηχανολόγων στην ιστοσελίδα Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ http://users.sch.gr/kontaxis και ιδιαιτέρως στις περιοχές «Παιδαγωγικά Θέματα» και «Μαθήματα»
[ii] Δείτε αναλυτικά τις δραστηριότητες του 1ου ΕΠΑΛ Δάφνης στην ιστοσελίδα του http://1epal-dafnis.att.sch.gr/drastir/dp0.htm

Βιβλιογραφία

Cedefop. (2015). Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αποτρέπει την πρόωρη αποχώρηση από το εκπαιδευτικό σύστημα. Cedefop.
Coleman, D. (2015). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Η Καθημερινή.
European Commision. (2013). Reducing early school leaving: Key messages and policy support . Ανάκτηση january 27, 2016, από http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/doc/esl-group-report_en.pdf
Hart , S., Dixon, A., Drummond, M., & Mclntyre, D. (2004). Learning without Limits. Berkshire: Open University Press.
Kollias, A. (2010, February). The FARE project. Ανάκτηση από The intake of initial vocational orientation programmes and schools and student performance: Some preliminary PISA 2009 findings: http://e-demos.iacm.forth.gr/images/docs/vet_pisa2009.pdf
OECD. (2010). OECD (2010), PISA 2009 Results: Overcoming Social Background Pisa Results 2009 Equity in Learning Opportunities and Outcomes (Volume II). Ανάκτηση από http://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/48852584.pdf
OECD. (2016). Low-Performing Students: Why They Fall Behind and How To Help Them Succeed ( PISA εκδ.). Paris: OECD Publishing. doi: http://dx.doi.org/10.1787/9789264250246-en
Vecchi, G. (2000). Διδάσκοντας μαζί, μαθαίνοντας μαζί. Αθήνα: Σαββάλας.
Κονταξής, Α. (2013, Απρίλιος). Πως να κάνω μάθημα όταν το επίπεδο μαθητών είναι τόσο χαμηλό;. Ανάκτηση Ιανουάριος 27, 2016, από Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ: http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1304epipedo.htm
Κονταξής, Α. (2014). Συμβούλιο τμήματος και διαχείριση τάξης. Ανάκτηση Ιανουάριος 20, 2016, από Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ: http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1401symvouliotaxis.htm
Κονταξής, Α. (2015). Εργασίες και Δραστηριότητες μαθητών ως «Εναλλακτικοί τρόποι προσέγγισης και αξιολόγησης της γνώσης». Ανάκτηση Ιανουάριος 19, 2016, από Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ: http://users.sch.gr/kontaxis/paidagogika/1502egasies.htm
Μπουρντιέ, Π. (2004). Για την εκπαίδευση του μέλλοντος, Αθήνα, Εκδόσεις νήσος. Αθήνα: Εκδόσεις νήσος.
Ντιούι, Τ. (1982). Το σχολείο που μ’ αρέσει. Αθήνα: Γλάρος.
Ντράυκωρς, Ρ. (1975). Ενθαρρύνοντας το παιδί στη μάθηση. Αθήνα: Γλάρος.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. (2008). Έρευνα απασχόλησης αποφοίτων ανώτερου κύκλου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Ανάκτηση από http://www.pi-schools.gr/programs/par/pdf/erevnes_A1.pdf
Συνήγορος του Παιδιού. (2009, Οκτώβριος 20). Σχολικοί κανονισμοί και δημοκρατική διοίκηση στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ανάκτηση από Συνήγορος του παιδιού: http://www.0-18.gr/gia-megaloys/nea/abscholikoi-kanonismoi-kai-dimokratiki-dioikisi-sti-deyterobathmia-ekpaideysibb