Ο ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ      

http://users.sch.gr/kontaxis

Τα μαθήματα

Αγορά Εργασίας 

Παιδαγωγικά Θέματα

Ευκαιρίες

Νέα από τα σχολεία

Εκδηλώσεις

Εργαστήρια

Τεχνικός Πολιτισμός

Χρήσιμες Συνδέσεις

  Πώς να ξεφύγουμε από τη νεκρή κοιλάδα της εκπαίδευσης

Άλλη μια ενδιαφέρουσα ομιλία του Κεν Ρόμπινσον για θέματα εκπαίδευσης που αξίζει να παρακολουθήσουμε με κριτικό μάτι. Υποστηρίζει ότι ακόμη και η πλέον «νεκρή γη» έχει μέσα της ζωή η οποία μπορεί να φέρει την άνοιξη. Αναδεικνύει την ανάγκη δημιουργικής αξιοποίησης των ενδιαφερόντων και των δυνατοτήτων του κάθε μαθητή αλλά και την ανάγκη υποστήριξης του κυριότερου παράγοντα για την ποιότητα της εκπαίδευσης, του εκπαιδευτικού.  

O Κεν Ρόμπινσον  επισημαίνει ότι στην Αμερική παρατηρείται μεγάλο ποσοστό σχολικής διαρροής παρότι  δεν είναι από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά δαπανών για την εκπαίδευση και με πολλά προγράμματα και ελέγχους που έχουν στόχο την ποιότητα της εκπαίδευσης. Ιδιαιτέρως σε κάποιες περιοχές, το ποσοστό των μαθητών που σταματούν το σχολείο ανέρχεται στο  60%  ή ακόμη στο 80%.  Αλλά αυτό δεν είναι παρά μόνο η κορυφή του παγόβουνου, καθώς το κυριότερο πρόβλημα είναι τα παιδιά που εξακολουθούν να φοιτούν στο σχολείο τυπικά, χωρίς να απολαμβάνουν τη γνώση ή και χωρίς να έχουν κάποιο ουσιαστικό όφελος από αυτό.  Κατά τη γνώμη του Κεν Ρόμπινσον, αυτό συμβαίνει γιατί όλες οι προσπάθειες γίνονται σε λάθος κατεύθυνση, αγνοώντας τρείς σημαντικές αρχές για τα ανθρώπινα όντα:

Η πρώτη αρχή:  ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός όπως επίσης οι δυνατότητές του και οι ανάγκες του.  Το σχολείο δεν ανταποκρίνεται παρά σε ένα μικρό φάσμα δυνατοτήτων και αναγκών των μαθητών του. Ο ομιλητής θεωρεί ότι το νέο πρόγραμμα STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) [i] που επικεντρώνεται και αξιοποιεί τις επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική  και τα μαθηματικά, είναι αναγκαίο αλλά όχι και ικανό για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης, καθώς αγνοεί  ότι μια πραγματική εκπαίδευση πρέπει να δώσει ίση βαρύτητα στις τέχνες, τις ανθρωπιστικές επιστήμες, στη φυσική αγωγή.  Όχι μόνο γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορείς καλύτερα να μάθεις και τις επιστήμες ή τα μαθηματικά, αλλά επειδή η εκπαίδευση πρέπει να προσφέρει διεξόδους  στα πολλαπλά στοιχεία της προσωπικότητας των παιδιών που παραμένουν ανεκμετάλλευτα[ii].

Η δεύτερη αρχή που οδηγεί την ανθρώπινη ζωή να ανθήσει είναι η περιέργεια, η αναζήτηση. «Αν μπορείτε να ανάψετε τη σπίθα της περιέργειας σε ένα παιδί, τότε αυτό μπορεί να ενεργοποιηθεί ώστε να μάθει» τονίζει.  Και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εκπαιδευτούν και να ενθαρρυνθούν στην ίδια κατεύθυνση για τους ίδιους. Γιατί δεν υπάρχει σχολείο στον κόσμο το οποίο να είναι καλύτερο από τους δασκάλους του. Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν την ψυχή της επιτυχίας των σχολείων. Η διδασκαλία είναι ένα δημιουργικό επάγγελμα, δεν είναι ένα σύστημα απλής παροχής πληροφοριών (delivery).  Ο εκπαιδευτικός πρέπει να συμβουλεύει, να προκαλεί το ενδιαφέρον, να αναδεικνύει ερωτήματα,  να ενθαρρύνει.

Ο ρόλος του δασκάλου είναι να διευκολύνει τη μάθηση, ενώ η κυρίαρχη κουλτούρα της εκπαίδευσης δεν επικεντρώνεται στη διδασκαλία και τη μάθηση αλλά στις εξετάσεις και σε πολλαπλές αξιολογήσεις. Η αξιολόγηση των μαθητών είναι σημαντική, τα τυποποιημένα τέστ έχουν σίγουρα κάποια θέση, αλλά το κύριο είναι η διαγνωστική αξιολόγηση.

Έτσι, στη θέση της ανάδειξης της περιέργειας έχει μπει η συμμόρφωση ώστε να ανταποκριθεί κάποιος στα τυποποιημένα τέστ εξετάσεων. Τα παιδιά και οι καθηγητές μας εθαρρύνονται να ακολουθούν συνήθεις αλγορίθμους αντί να διεγείρουν τη φαντασία και την περιέργεια.

Η Τρίτη αρχή είναι ότι η ανθρώπινη ζωή είναι από τη φύση της δημιουργική.   Δημιουργούμε τη δική μας ζωή μέσα από αυτή την ανήσυχη  διαδικασία αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων και δυνατοτήτων. Για αυτό,  ένας από τους ρόλους της εκπαίδευσης είναι να αφυπνίσει τους μαθητές ώστε  να αναπτύξουν τις δεξιότητες  της δημιουργικότητας. Αντ 'αυτού, αυτό που έχουμε είναι μια κουλτούρα της τυποποίησης. Το παράδειγμα της Φινλανδίας είναι χαρακτηριστικό. Ως γνωστόν η Φινλανδία διακρίνεται στις φυσικές επιστήμες και στα μαθηματικά, αλλά αυτό δεν επιτυγχάνεται επειδή επικεντρώνει την εκπαίδευσή της σε αυτούς τους τομείς αλλά επειδή έχει μια ευρεία προσέγγιση στην εκπαίδευση, η οποία περιλαμβάνει ανθρωπιστικές επιστήμες, φυσική αγωγή, τέχνες κλπ.  Η επιτυχία της Φινλανδίας επίσης δεν οφείλεται στις καλές εξετάσεις, στα καλά τυποποιημένα τεστ.  Το κυριότερο, δεν υπάρχει σχολική εγκατάλειψη καθώς όταν εμφανιστούν προβλήματα στους μαθητές, επικεντρώνονται πως θα τα λύσουν και όχι πως θα τους αξιολογήσουν ώστε να αποτύχουν όσοι δεν ανταποκρίνονται στις εξετάσεις.

Τα συμπεράσματα του ομιλητή από τα επιτυχημένα διεθνώς συστήματα είναι τα εξής:

1. Εξατομίκευση διδασκαλίας του μαθητή, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του. Αναγνωρίζουν ότι είναι οι μαθητές αυτοί που μαθαίνουν και το σχολείο πρέπει να τους εμπλέξει ενεργητικά στη διδασκαλία αναπτύσσοντας την περιέργειά τους, την προσωπικότητά τους και τη δημιουργικότητά τους.

2. Απόδοση στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού υψηλής θέσης. Αναγνωρίζουν ότι δεν μπορεί να βελτιωθεί η εκπαίδευση αν δεν υπάρξει βελτίωση της θέσης των εκπαιδευτικών και αν η Πολιτεία δεν τη διαφυλάξει προσφέροντας συνεχή υποστήριξη και δυνατότητες επαγγελματικής ανάπτυξης.  Η επένδυση στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών δεν είναι κόστος αλλά μια αποδοτική επένδυση στο μέλλον.

3. Αποκέντρωση των ευθυνών στο επίπεδο του σχολείου. Το πρόβλημα είναι ότι η εκπαίδευση δεν συμβαίνει στις επιτροπές και στα νομοθετικά σώματα τα οποία καθορίζουν με κάθε λεπτομέρεια τα θέματα της εκπαίδευσης, αλλά στις τάξεις. Έχουμε λοιπόν το φαινόμενο να αποφασίζουν αυτοί οι οποίοι δεν γνωρίζουν για αυτούς οι οποίοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τα εκπαιδευτικά θέματα αλλά συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη.  Κάποιοι θεωρούν ότι η εκπαίδευση είναι κάτι σαν τη βιομηχανική διαδικασία. Δηλαδή, ότι για να  βελτιωθεί η εκπαίδευση αρκεί να  έχουμε καλύτερα δεδομένα  και άψογες διαδικασίες παραγωγής και ελέγχου, άρα το τελικό προϊόν θα είναι ποιοτικό.

Το θέμα είναι ότι η εκπαίδευση δεν είναι ένα μηχανικό σύστημα. Είναι ένα ανθρώπινο σύστημα. Είναι για τους ανθρώπους, τους ανθρώπους που είτε θέλουν να μάθουν ή δεν θέλουν να μάθουν. Κάθε μαθητής που διακόπτει το σχολείο έχει ένα λόγο γι 'αυτό που έχει τις ρίζες του στο προσωπικό του βιογραφικό. Οι μαθητές μπορεί να βρίσκουν το σχολείο βαρετό ή άσχετο με τα ενδιαφέροντά τους. Μπορεί ακόμη να διαπιστώνουν ότι βρίσκεται έξω από την πραγματική ζωή.  Υπάρχουν τάσεις, αλλά οι ιστορίες των μαθητών είναι πάντα μοναδικές.

Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για ένα ανθρώπινο σύστημα, και υπάρχουν προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες οι άνθρωποι αναπτύσσονται, και συνθήκες  κάτω από τις οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Η κουλτούρα του σχολείου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.

Θέλοντας ο ομιλητής να απεικονίσει την εκπαίδευση, την παρομοιάζει με μια περιοχή της Αμερικής που ονομάζεται Κοιλάδα του Θανάτου (Death Valley) και  είναι το πιο καυτό, το πιο ξηρό μέρος στην Αμερική όπου τίποτα δεν φυτρώνει.   Το χειμώνα του 2004, έβρεξε πάρα πολύ  στην Κοιλάδα του Θανάτου. Και την άνοιξη του 2005, υπήρξε ένα φαινόμενο. Όλος ο όροφος του Death Valley γέμισε λουλούδια. Αυτό που αποδείχθηκε είναι το εξής: ότι Κοιλάδα του Θανάτου δεν είναι νεκρή. Είναι αδρανής. Ακριβώς κάτω από την επιφάνεια είναι οι σπόροι της δυνατότητας που περιμένουν  τις κατάλληλες συνθήκες για να έρθει η ζωή.  Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται συνεχώς.  

Για παράδειγμα σε μια περιοχή, σε ένα σχολείο, μπορούμε να αλλάξουμε τις προϋποθέσεις, να δώσουμε στους ανθρώπους μια διαφορετική αίσθηση της δυνατότητας, ένα διαφορετικό σύνολο προσδοκιών, ένα ευρύτερο φάσμα δυνατοτήτων, Να δείξουμε στους μαθητές ότι τους αγαπάμε, να αναδείξουμε την αξία των σχέσεων μεταξύ  διδασκόντων και διδασκομένων, να προσφέρουμε στους ανθρώπους τη διακριτική ευχέρεια να είναι δημιουργικοί και να καινοτομούν σε αυτό που κάνουν, και τα σχολεία που κάποτε ήταν υποβαθμισμένα, θα βιώσουν την άνοιξη της ζωής.

Μεγάλη ηγέτες γνωρίζουν ότι ο πραγματικός ρόλος της ηγεσίας στην εκπαίδευση, σε εθνικό επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο ή σε επίπεδο σχολικής μονάδας - δεν είναι και δεν πρέπει να είναι απλά η διοίκηση και ο έλεγχος. Ο πραγματικός ρόλος της ηγεσίας είναι ο έλεγχος του κλίματος, ενός κλίματος ενθάρρυνσης και δυνατοτήτων. Και αν γίνει αυτό, θα δούμε ανθρώπους να επιτυγχάνουν πράγματα που δεν περίμενε κανένας να τα καταφέρουν.

Καταλήγοντας ο ομιλητής αναφέρει ένα απόσπασμα από τον Βενιαμίν Φραγκλίνο. "Υπάρχουν τρία είδη ανθρώπων στον κόσμο: αυτοί που είναι ακίνητοι, οι άνθρωποι που δεν ενεργοποιούνται, δεν θέλουν να ενεργοποιηθούν. Και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι ενεργητικοί, οι άνθρωποι. που βλέπουν την ανάγκη για αλλαγή και είναι έτοιμοι να ακούσουν κάτι για αυτό. Και υπάρχουν άνθρωποι που κινούνται, οι άνθρωποι που κάνουν τα πράγματα να συμβούν.  Και αν μπορούμε να ενθαρρύνουμε περισσότερους ανθρώπους, αυτό θα είναι ένα κίνημα. Και αν η κίνηση είναι αρκετά ισχυρή, αυτό είναι, με την καλύτερη έννοια της λέξης, μια επανάσταση. Και αυτό είναι ό,τι χρειαζόμαστε.

Παρακολουθήστε την ομιλία στο TED

Σχετικά άρθρα του Ken Robinson                       

Ken Robinson: Αλλαγή των εκπαιδευτικών προτύπων

Το σχολείο που σκοτώνει τη δημιουργικότητα