Lectio 28

I.       Κείμενο

Aesōpi nostri Licinus servus tibi notus Rōmā Athēnas fūgit. Is Athēnis apud Patrōnem Epicurēum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardiānus, cum eum fugitīvum esse ex Aesōpi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custōdiam Ephesi tradidit. Tu, hominem investīga, quaeso, summāque diligentiā vel Rōmam mitte vel Epheso rediens tecum dedūc. Noli spectāre quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolōre Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitīvi.

IΙ.                  Μετάφραση

Ο υπηρέτης του φίλου μας του Αισώπου ο Λίκινος, γνωστός σε σένα, δραπέτευσε από τη Ρώμη στην Αθήνα. Αυτός έμεινε μερικούς μήνες ως ελεύθερος στο σπίτι του Πάτρωνα του Επικούρειου, κι από κει πήγε στην Ασία. Έπειτα κάποιος Πλάτωνας από τις Σάρδεις, όταν έμαθε από γράμμα του Αισώπου ότι αυτός ήταν δραπέτης, συνέλαβε τον άνθρωπο και τον παρέδωσε στη φυλακή στην Έφεσο. Εσύ αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου, σε παρακαλώ, και με πολύ μεγάλη φροντίδα είτε να τον στείλεις στη Ρώμη είτε επιστρέφοντας από την Έφεσο να τον φέρεις μαζί σου. Μη σε απασχολήσει πόσο αξίζει ο άνθρωπος. Γιατί έχει μικρή αξία, όποιος είναι τόσο τιποτένιος. Αλλά, εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου, ο Αίσωπος οργίστηκε τόσο πολύ, ώστε τίποτε δε θα μπορούσε να του είναι πιο ευχάριστο από την επανάκτηση του δραπέτη.

IIΙ.               Παρατηρήσεις

 Ο προσδιορισμός του τόπου

• Τοπική πτώση: α΄κλιτα και β΄κλιτα με γενική ενικού: Romae, Corinthi sum.

• Γ΄κλιτα και πληθυντικός με αφαιρετική: Athenis, Carthagine sum.

• Κίνηση με απλή αιτιατική:  Romam

• Απομάκρυνση με απλή αφαιρετική: Romā

domus (σπίτι)    

Εκφορά του προσδιορισμού του χρόνου

Το ρήμα eo, ii, itum, īre

Το ρήμα eo ii (īvi) itum, īre είναι ανώμαλο. Προέρχεται από τη ρίζα ei- (πρβ. εἶ-μι), που μπροστά από σύμφωνο συναιρείται σε ī. Μπροστά από φωνήεν εκπίπτει το i της ρίζας ei- και το θέμα γίνεται e

α) cum eum … cognovisset: είναι δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό – αφηγηματικό σύνδεσμο cum, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

β) quanti homo sit: είναι δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση με υποκειμενική χροιά ως αντικείμενο της φράσης noli spectare, εισάγεται με τη συσχετική αντωνυμία quanti, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (noli spectare – ενεστώτας) και δηλώνει το σύγχρονο, σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων (ή σε σχέση με την κύρια πρόταση).

γ) qui tam nihili est : είναι δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, ονοματική ως υποκείμενο του ρήματος est, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό. Υποστηρίζεται ότι είναι αναφορική επιρρηματική υποθετική πρόταση. Λανθάνων υποθετικός λόγος: υπόθεση  (qui tam … est), απόδοση  (parvi … est) – Α΄ Είδος (Πραγματικό).

δ) ut nihil … possit … fugitivi: είναι δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (adfectus est  - παρακείμενος με  σημασία ενεστώτα) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Το αποτέλεσμα θεωρείται ως κάτι το υποκειμενικό.

Noli spectāre quanti homo sit: quanti homo est?

III.           ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

I.         Να συμπληρωθούν τα κενά με το σωστό προσδιορισμό του τόπου (εμπρόθετο ή απρόθετο):

·              Romam, ad Italiam, in Africā , ex Hispaniā, Neapoli (αφαιρετική), domum, 

ΙΙ.         Να συμπληρωθούν τα κενά με το σωστό προσδιορισμό του χρόνου:

·              Paucos dies, post paucos dies, ante tertium diem, illo die

ΙII.       Να αναγνωριστούν οι τοπικοί και χρονικοί προσδιορισμοί του κειμένου:

·              Rōmā: αφαιρετική της απομάκρυνσης

·              Athēnas: αιτιατική, κίνηση σε τόπο

·              Athēnis: αφαιρετική, στάση σε τόπο

·              apud Patrōnem: εμπρόθετος του πλησίον

·              menses:  αιτιατική του χρόνου

·              in Asiam: εμπρόθετη αιτιατική, κίνηση σε τόπο

·              in custōdiam: εμπρόθετη αιτιατική, κίνηση σε τόπο

·              Ephesi: γενική, στάση σε τόπο

·              Rōmam: αιτιατική, κίνηση σε τόπο

·              Epheso: αφαιρετική της απομάκρυνσης

IV.     Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις:

    Όταν ( cum + ορ. του συντελ. μέλλ.) πάω στη Ρώμη θα σου γράψω

  Cum Romam iero, tibi scribam

   Ήλθε από την Αθήνα με τον πατέρα του

 Athenis cum patre suo venit