Lectio 33

Καιρός για ανασυγκρότηση

ΜΑΘΗΜΑ  XXXIII (33o) (Cicero: Pro Marcello)

I.         ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ (κείμενο εκτός ύλης)

Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar, quae iacēre sentis perculsa atque prostrata impetu belli ipsius, quod necesse fuit: constituenda iudicia, revocanda fides, comprimendae libidines, propaganda suboles; omnia quae dilapsa iam diffluxērunt, sevēris legibus vincienda sunt. In tanto civīli bello, in tanto ardōre animōrum et armōrum, quassāta res publica multa perdidit et ornamenta dignitātis et praesidia stabilitātis suae; multaque uterque dux fēcit armātus, quae idem togātus fieri prohibuisset. Quare subveniendum reipublicae est et omnia nunc belli vulnera tibi sananda sunt, quibus praeter te medēri nemo potest.

II.                   Μετάφραση

Γάιε Καίσαρα, μόνο εσύ μπορείς να αποκαταστήσεις όλα όσα βλέπεις να κείτονται αναποδογυρισμένα και διαλυμένα από τη θύελλα αυτού του πολέμου, που ήταν αναπόφευκτος· πρέπει να αναδιοργανώσεις τα δικαστήρια, να αποκαταστήσεις την εμπορική πίστη, να χαλιναγωγήσεις τα πάθη, να επιδιώξεις την αύξηση του πληθυσμού. Όλα όσα έχουν πια καταρρεύσει και διαλυθεί πρέπει να στερεωθούν με αυστηρούς νόμους. Σε έναν τέτοιο εμφύλιο πόλεμο, σε ένα τέτοιο πάθος ψυχών και όπλων, η ρημαγμένη πολιτεία έχασε πολλά και στολίδια του κύρους της και στηρίγματα της σταθερότητας της. Γιατί και οι δυο αρχηγοί έκαναν στον πόλεμο όσα σε ειρηνικές συνθήκες θα είχαν εμποδίσει. Επομένως σήμερα πρέπει να βοηθήσεις την πολιτεία και να γιατρέψεις όλες τις πληγές του πολέμου, που κανείς άλλος εκτός από σένα δεν μπορεί να γιατρέψει.

III.                 Παρατηρήσεις

1. Gerundivum - Γερουνδιακό

Το γερουνδιακό είναι ρηματικό ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία (και στα αποθετικά)

Σχηματισμός: Θέμα Ενεστώτα (+ -e- στην 3^η και 4^η συζυγία) + -nd- + κατάληξη δευτεροκλίτων επιθέτων (-us, -a, -um)

Παραδείγματα: vocandus, habendus, legendus, audiendus, capiendus.

Χρήση: Το γερουνδιακό μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους: Ως συμπλήρωμα ή ως κατηγορούμενο ενός ρήματος ή και ως προσδιορισμός

Ως συμπλήρωμα ρημάτων δείχνει ότι κάτι πρέπει ή δεν πρέπει να γίνει.

Ως συμπλήρωμα ή ως κατηγορούμενο ενός ρήματος: ( με το esse, με απαρέμφατο και κατηγορούμενο, με απαρέμφατο και υποκείμενο, χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό)

ille probandus est - πρέπει να εξεταστεί

numerus dividendus est - ο αριθμός πρέπει να διαιρεθεί (διαιρετέος ἐστὶ)

orandum est, ut sit mens sana in corpore sano - Πρέπει να προσευχόμαστε το υγιές μυαλό να βρίσκεται σε υγιές σώμα.

referendum est - πρέπει να αναφερθεί

memorandum est - πρέπει να μνημονευθεί

quod erat demonstrandum - αυτό που έπρεπε να αποδειχθεί. (ὅπερ ἔδει δεῖξαι)

Nunc est bibendum - Τώρα πρέπει να τα πιούμε.

pacta sunt servanda - Οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.

fabula legenda est - ο μύθος πρέπει να διαβαστεί

agenda (ουδ. Πληθ.) - αυτό που πρέεπι να γίνει

addenda et corrigenda - Προσθήκες και διορθώσεις

mutatis mutandis (απόλυτη αφαιρετική) - αφού αυτό που έπρεπε να αλλάξει άλλαξε

de gustibus non disputandum (est). - Δεν πρέπει να κάνουμε κουβέντα για πράγματα που έχουν σχέση με το γούστο (περὶ ὀρέξεως οὐδεὶς λόγος)

Το πρόσωπο που ενεργεί σε γερουνδιακή δομή εκφέρεται κυρίως με δοτική (Dativus auctoris)

Fabula mihi legenda est. - Εγώ πρέπει να διαβάσω την ιστορία.

Ως 2η αιτιατική δίπλα στο αντικέιμενο ενός ενεργητικού ρήματος, ή ως 2η ονομαστική δίπλα στο υποκέιμενο ενός παθητικού ρήματος.

Do tibi librum legendum. - σου δίνω ένα βιβλίο για διάβασμα.

Liber tibi legendus datur. - Το βιβλίο σου δίνεται για διάβασμα.

Ceterum censeo Carthaginem delendam (esse). - Έχω ακόμη τη γνώμη πως η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί.

Quaerendum tibi (esse) puto. - Νομίζω πως πρέπει να ρωτήσεις.

Caesar pontem faciendum curavit. - Ο Κάισαρας φρόντισε να χτιστεί η γέφυρα.

Cives Romanos curavi in urbem remittendos. - Φρόντισα να σταλούν οι Ρωμαίοι πολίτες στην πόλη.

Ciceronem mihi imitandum propono. - Θεωρώ τον Κικέρωνα πρότυπο.

Το γερουνδιακό ως προσδιορισμός ονομάτων χρησιμοποιείται όπως το γερούνδιο.

Γερουνδιακό σε γενική

tempus epistolae scribendae - Καιρός να γράψουμε ένα γράμμα.

Σε σχέση με το γερούνδιο το ρήμα εδώ παίρνει και αντικείμενο.

tempus scribendi : tempus epistulae scribendae = scribere: epistulam scribere.

vestis lavandae causa - για να πλύνουμε τα ρούχα

Γερουνδιακό σε τελική δοτική

Για να περιγράψουμε αξιώματα

quindecimviri sacris faciundis - Ομάδα δεκαπέντε ανδρών για την διεκπεραίωση της θυσίας

ad + Γερουνδιακό (για να)

ad Troiam expugnandam - για να κατακτήσουν την Τροία, για την κατάκτηση της Τροίας

ad sororem collocandam - για να παντρέψουν την αδερφή, για το γάμο της αδερφής

ad eum visitandum - για να τον επισκεφτούμε

 Γερουνδιακό σε αφαιρετική

de propaganda fidei - για τη διάδοση της πίστης

2. Παθητική περιφραστική συζυγία

Προσωπική σύνταξη: fides revocanda est

Απρόσωπη σύνταξη: subveniendum est reipublicae (αντικείμενο σε δοτική)