Η γνωριμία και η σταθερή επικοινωνία της Ευρώπης με την Αμερική επέδρασαν στους λαούς και των δύο ηπείρων, αν και με διαφορετικό τρόπο.

Πρώτα απ’ όλα οι κάτοικοι της Αμερικής είδαν τον κόσμο τους και τον πολιτισμό τους να καταστρέφονται Όσοι δεν εξοντώθηκαν, υποχρεώθηκαν να γίνουν σκλάβοι των Ευρωπαίων ή να καταφύγουν στα βουνά και τα δάση για να επιβιώσουν. Εκείνοι από τους ιθαγενείς που έζησαν κοντά στους Ευρωπαίους είδαν να φτάνουν στις περιοχές τους ζώα και φυτά που τους ήταν άγνωστα: το άλογο, τα βοοειδή, το πρόβατο, η γίδα, το γαϊδούρι, το γουρούνι, το σιτάρι, το κριθάρι, το ρύζι, η σίκαλη και η ελιά ήταν τα κυριότερα από τα είδη που έφεραν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική.

Επίσης, οι ιθαγενείς της Αμερικής γνώρισαν από τους Ευρωπαίους τον τροχό, το κάρο, το νερόμυλο και τον αγγειοπλαστικό τροχό. Παράλληλα, έφτασαν στην Αμερική, μαζί με τους Ευρωπαίους θαλασσοπόρους διάφορες ασθένειες, όπως η ευλογιά, η χολέρα και η πανούκλα. Οι ασθένειες αυτές δεν ήταν γνωστές στην Αμερική και οι ιθαγενείς, που οι οργανισμοί τους δεν διέθεταν τα κατάλληλα αντισώματα, ξεκληρίστηκαν κατά εκατοντάδες χιλιάδες.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο ιθαγενής πληθυσμός στην Ισπανιόλα ήταν ανάμεσα σε 400.000 και δύο εκατομμύρια το 1492, όταν έφτασε ο Κολόμβος. Το 1518 μόνο 16.000 από αυτούς είχαν επιζήσει από τις ασθένειες και την πείνα. Οι Ίνκας από 13 εκατομμύρια το 1492, το 1600 είχαν απομείνει μόλις δύο εκατομμύρια!

Οι κατακτητές δεν ήξεραν τους μηχανισμούς διάδοσης των ασθενειών και θεώρησαν θεία δίκη τη μοίρα των ντόπιων. Από την άλλη, οι ντόπιοι που πέθαιναν ομαδικά και έβλεπαν τους νεοφερμένους να μην έχουν πρόβλημα, συχνά συμπέραιναν πως οι θεοί των κατακτητών τους προστάτευαν.

Οι επιδράσεις των Ανακαλύψεων στη ζωή των Ευρωπαίων, από την άλλη πλευρά, υπήρξαν τόσες και τόσο μεγάλες, ώστε με δυσκολία μπορούμε να βρούμε κάποια πλευρά της ευρωπαϊκής καθημερινότητας που να μην επηρεάστηκε.

Πρώτα απ’ όλα οι Ευρωπαίοι γνώρισαν μια σειρά νέων φυσικών προϊόντων που αγνοούσαν: η πατάτα, το καλαμπόκι, ο ηλιόσπορος, οι κόκκινες πιπεριές, τα φιστίκια, ο καπνός και ο ανανάς μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη από τους θαλασσοπόρους.

Παράλληλα, η εισαγωγή κακάο από τον Νέο Κόσμο κατά τον 16ο αι., τσαγιού από την Ανατολή, κατά τον 17ο αι. και μεγάλων ποσοτήτων καφέ από την Εγγύς Ανατολή, την Ιάβα και αργότερα από τον Νέο Κόσμο, άσκησε επαναστατική επίδραση στο ευρωπαϊκό διαιτολόγιο και στις κοινωνικές συνθήκες των Ευρωπαίων. Έτσι, καθένα από αυτά τα ροφήματα εκτόπισε το κρασί από τα πρωινά γεύματα ή έγινε συμπλήρωμα στο άλλο βασικό ποτό του πρωινού, το γάλα, ιδιαίτερα στις πόλεις. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν νέοι χώροι συγκέντρωσης των ανθρώπων για κοινωνικές επαφές, όπως ήταν τα καφενεία, οι αίθουσες τσαγιού και τα σοκολατοπωλεία. Αυτοί οι χώροι έγιναν, σε μεγαλύτερη έκταση απ’ ότι οι μπυραρίες και οι ταβέρνες, κέντρα κοινωνικής συναναστροφής, λέσχες συγγραφέων και καλλιτεχνών, τόποι πολιτικών συζητήσεων, λέσχες αναγνώσεως. Έτσι, ξεκινώντας από τον καφέ, τη σοκολάτα και το τσάι επηρεάστηκε και η πολιτιστική ζωή των Ευρωπαίων.

Ένα άλλο προϊόν που ήταν σημαντικό για την ευρωπαϊκή ζωή, λόγω των μεγάλων εισαγωγών από τα υπερπόντια εδάφη, ήταν η ζάχαρη. Η ζάχαρη, που ήταν πολύ φτηνότερη από το μέλι, συνέβαλε πολύ στη διάδοση του καφέ, του τσαγιού και της σοκολάτας και άσκησε επαναστατική επίδραση στη μαγειρική. Η ζάχαρη έκανε προσιτή σε όλες τις οικονομικές τάξεις μια μεγάλη κατηγορία ζαχαροπλαστικών ειδών, επέτρεψε την παρασκευή μιας εντελώς καινούργιας σειράς γλυκών ποτών, που εξελίχθηκαν στα λικέρ της σημερινής εποχής, συνέβαλε επίσης στη μεγάλη επέκταση του εμπορίου των ζαχαρωδών προϊόντων, όπως οι καραμέλες κτλ.

Ο Νέος Κόσμος έδωσε, επίσης, στον παλιό κόσμο τον καπνό και μαζί με αυτόν την άνεση και την έπαρση σε αυτούς που τον χρησιμοποιούσαν καθώς και τον ερεθισμό της μύτης και του λαιμού. Το φυτό του καπνού ήλθε στην Ισπανία το 1558 και λίγο αργότερα στη Γαλλία από τον Ζαν Νικότ, απ’ όπου βγήκε και η λέξη νικοτίνη. Παρ’ ότι από νωρίς εκφράστηκαν σοβαρές επιφυλάξεις για τη χρήση του, ο καπνός γινόταν μέρα με τη μέρα περισσότερο δημοφιλής. Ο αντιπροσωπευτικός κύριος του 17ου αι., εμφανίζεται με μια μεγάλη πίπα στα χέρια του.

Μεταξύ των νέων τροφίμων που ήλθαν στην Ευρώπη από το δυτικό ημισφαίριο, η πατάτα ήταν χωρίς αμφιβολία το σημαντικότερο. Αυτός ο βολβός, που ήλθε από μια περιοχή μεταξύ Κολομβίας και Περού, είχε το μεγάλο πλεονέκτημα ότι ήταν ένα φαγητό που μπορούσε να τρώγεται καθημερινά χωρίς να γίνεται βαρετό καθώς μπορούσε να μαγειρευτεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Παρείχε περισσότερες θερμίδες ανά στρέμμα από οποιαδήποτε άλλη καλλιέργεια και σχεδόν διπλάσιες θερμίδες από όλα τα γνωστά στην Ευρώπη δημητριακά. Επιπρόσθετα, μπορούσε να αναπτυχθεί σε μια μεγάλη ποικιλία εδαφών, κάτω από εντελώς διαφορετικές καιρικές συνθήκες και ήταν ανθεκτικό σε πολλά κλίματα. Πρωτοήλθε στην Ισπανία, αλλά καλλιεργήθηκε και καταναλώθηκε σε τέτοια έκταση στην Ιρλανδία που έμεινε γνωστή ως ‘ιρλανδική πατάτα’. Στο δεύτερο μισό του 18ου αι., με την αύξηση των τιμών των δημητριακών και την άσκηση πίεσης για τρόφιμα από τον συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό, η καλλιέργεια της πατάτας γενικεύτηκε στην Ευρώπη. Λέγεται ότι ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ο 15ος έβαζε το άνθος της πατάτας στο πέτο του για να δείξει ότι το φυτό δεν ήταν δηλητηριώδες και να παροτρύνει τους υπηκόους του να το καταναλώσουν. Προοδευτικά, η πατάτα έγινε απαραίτητο είδος του ευρωπαϊκού διαιτολογίου, μολονότι σε ορισμένες περιοχές αυτό συνέβη μετά τον 19ο αι..

Επιπρόσθετα, ο Νέος Κόσμος έδωσε στον παλιό τρία άλλα βασικά προϊόντα: τον μπακαλιάρο, το καλαμπόκι και την ντομάτα. Αν και ο μπακαλιάρος ήταν γνωστός στην Ευρώπη ήδη από τον 16ο αι. ήταν ένα τρόφιμο αρκετά ακριβό. Η αλιεία του στις ακτές του Νέου κόσμου απέδιδε τόσο μεγάλες ποσότητες και η ξήρανση και το πάστωμα ήταν τόσο επιτυχημένα, ώστε το ψάρι προσφερόταν σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Έτσι, ο μπακαλιάρος κέρδισε μια σταθερή θέση στο διαιτολόγιο των φτωχών και σε ορισμένες περιπτώσεις υποκατέστησε τη ρέγκα τις μέρες των νηστειών. Το καλαμπόκι καλλιεργούνταν σε μεγάλες εκτάσεις, λόγω της μεγάλης απόδοσής του, σαν βασικό είδος διατροφής. Η ντομάτα, αν και απαιτούσε σχετικά θερμό κλίμα, για να καλλιεργηθεί κέρδισε και αυτή μια θέση στο ευρωπαϊκό τραπέζι.

Επίσης, ο παλαιός κόσμος πήρε από τον Νέο Κόσμο τη γαλοπούλα που πρόσθεσε ποικιλία στο μενού των πουλερικών και έγινε παραδοσιακό κρέας σε πολλές εορταστικές περιπτώσεις.

Ακόμη, η Ευρώπη πήρε από τις νέες περιοχές διάφορα βότανα, ανάμεσα στα οποία το κινίνο, για την ανακούφιση από τον πυρετό, και το όπιο, για τη μείωση του πόνου, ήταν τα πιο σημαντικά.

Το βαμβάκι, προϊόν γνωστό στην Ευρώπη, άρχισε να φτάνει από την Αμερική και τις Ινδίες σε τέτοιες ποσότητες που προκλήθηκε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη της υφαντουργίας και του εμπορίου υφαντουργικών προϊόντων.

Τέλος, οι ναύτες του Κολόμβου έφεραν από την Αμερική μια νέα, σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια, τη σύφιλη, που έμελλε να σαρώσει την Ευρώπη.

ΠΗΓΕΣ: Περισσότερα...

• Αζτέκοι περιγράφουν μια επιδημία πανούκλας