Αυλωνίτης Σταμάτιος, Ομήρου Ιλιάς. Η εναλλακτική εκδοχή του ηρωϊκού πολέμου, Διδακτορική διάτριβη, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, 2005

Περίληψη διδακτορικής διατριβής

Υποστηρίζουμε τη θέση ότι η αφήγηση της Ιλιάδας υποβάλλει με έμμεσο τρόπο μια αντιηρωική και αντιπολεμική ερμηνεία του μύθου του τρωικού πολέμου. Η ερμηνεία αυτή αντιπαρατίθεται στην ηρωική παράδοση, ιδιαίτερα σε αυτήν των Κυπρίων και της Αιθιο-πίδας, ενώ αντίθετα συντάσσεται με τον τρόπο ερμηνείας της ανθρώπινης ιστορίας, ο οποίος χαρακτηρίζει την ησιόδεια επική παράδοση των Έργων. Η ερμηνεία μας προκύπτει από τη μελέτη της αφηγηματικής διαμόρφωσης της Ιλιάδας ως όλου και της ειδικής λει-τουργίας των μερών (ενοτήτων και επεισοδίων) στη μεταξύ τους συνάφεια και στο πλαίσιο του όλου. Σύμφωνα με τη θέση μας η βασική πρωτογενής δομή της Ιλιάδας είναι τριμερής και συνδυάζεται με ένα δίκτυο κάθετων συσχετισμών μεταξύ των αφηγηματικών ενοτήτων. Τα τρία κύρια τμήματα της Ιλιάδας είναι το Α - Θ, το Ι - Ρ και το Σ - Ω. Στο πρώτο τμήμα εγκιβωτίζονται και ερμηνεύονται εκ νέου τα «προϊλιαδικά» γεγονότα. Η ευθύνη για τον πόλεμο καταλογίζεται έμμεσα και στις δύο πλευρές. Υποδηλώνεται ότι η ηρωική φιλοτιμία ορισμένων επιφανών ηρώων αποτελεί ένα είδος πάθους που τους οδηγεί στην υποβάθμιση του κοινού συμφέροντος για χάρη του ατομικού. Στο δεύτερο τμήμα (Ι - Ρ) εγκιβωτίζεται η ιστορία των ηρώων και συγκεκριμένα η αρχή του τέλους τους. Σύμφωνα με τη νοηματική συνάφεια που υποβάλλεται αφηγηματικά, οι ήρωες χάνουν προοδευτικά την ανθρωπιά τους εξαιτίας της ασύστολα ανταγωνιστικής τους ιδεολογίας, εξαγριώ-νονται και, πολεμώντας όλο και πιο βίαια, καταλύουν τον πολιτισμό τους. Αυτό έχει ως απώτερη συνέπεια την εξαφάνισή τους. Στο τρίτο τμήμα (Σ - Ω) προδιαγράφεται το τέλος του Αχιλλέα, της Τροίας και της εποχής των ηρώων. Υποδηλώνεται έτσι ότι οι ήρωες αποτελούν ένα παράδειγμα προς αποφυγή για τους «σύγχρονους» ανθρώπους, οι οποίοι - σύμφωνα με το μύθο της κυκλικής παρακμής των ανθρώπινων γενών - θα έχουν την ίδια μοίρα αν κάνουν τα ίδια λάθη. Στην ιλιαδική ιστορία των ηρώων όμως υποβάλλονται και τα στοιχεία που μπορούν να εμπνεύσουν τους ανθρώπους, έτσι ώστε να επαναπροσδιορίσουν την ιεράρχηση των αξιών τους. Κατ’ εξοχήν στα πρόσωπα του Πατρόκλου και του Έκτορα προβάλλονται οι αξίες που είναι αντίθετες προς το συμβατικό ηρωικό ιδανικό: η γενναιότητα των δύο ηρώων συνοδεύεται από φιλοφροσύνη, προσήνεια και ευαισθησία για τα προβλήματα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος.

Για να διαβάσετε τη διατριβή πατήστε εδώ.

Πηγή: Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών