Κ. Π. καβάφης
Το Λεξικό Παραθεμάτων
Φιλολογική επιμέλεια Μιχάλης Πιερής. 
Εκδόσεις Ικαρος, 2015, 
σελ. 305, τιμή 18 ευρώ

Το 1963 ο Γ. Π. Σαββίδης (τον Ιούνιο κλείνουν 20 χρόνια από τη βιαστική αναχώρησή του) γνωστοποιεί σε ένα από τα πολυτιμότερα κείμενά του για το Αρχείο Καβάφη (= ΜικράΚαβαφικά Α', 41) ότι στα κατάλοιπα του ποιητή διασώζεται και ένα υπό κατασκευή Λεξικό, «μια χρηστική συλλογή ασυνήθιστων λέξεων ή νεολογισμών συνοδευμένων από αποκόμματα εντύπων ή αντίγραφα περικοπών όπου απαντούν, με ένα σχεδίασμα  κατατοπιστικής εισαγωγής». Είκοσι χρόνια αργότερα, αφού o  Σαββίδης παρατηρήσει ότι η παλαιά γνωστοποίηση για το Λεξικό δεν «προκάλεσε το ενδιαφέρον κανενός καβαφιστή ή γλωσσολόγου», προβαίνει σε μια ανακοίνωση βραχεία, πλην ιδιαιτέρως κατατοπιστική (= Μικρά Καβαφικά Β', 313-323). Αφού πρώτα αναφερθεί στις περιορισμένες ως τότε γλωσσικές μελέτες για τον Καβάφη και δώσει κάποια τεκμήρια για την προσχώρηση του ποιητή στο κίνημα του δημοτικισμού, παρουσιάζει το σχεδίασμα της «θαυμαστής εισαγωγής» που ο ποιητής προόριζε για το Λεξικό του. Αναφέρει κατόπιν ορισμένες πληροφορίες σχετικές με τον τρόπο, τον χρόνο και τον λόγο της σύστασης αυτού του Λεξικού. Ο καβάφης, όπως μαθαίνουμε, συνήθιζε να αποδελτιώνει σε μικρά χαρτάκια/αποκόμματα κάποια λήμματα από τα αναγνώσματά του για να συντάξει ένα «Λεξικό Παραθεμάτων» ιδιωματικών ή σπάνιων λέξεων. Πέρα όμως από τις λέξεις που αποδελτιώνονται από κείμενα, ορισμένες προέρχονται και από  προφορικές πηγές. Ως παράδειγμα ο Σαββίδης φέρνει το επίθετο «φεγγερός» που έχει χρησιμοποιηθεί στο ποίημα «Επιθυμίες» του 1904. «"Φεγγερό σπίτι", Κα Γ. (Κυπρία), προφορικώς, Οκτ. '03, "φεγγερή κάμαρη" (Μιτυληναίος), προφορικώς, Ιαν. '04»! Τέλος, δημοσιοποιεί, χωρίς τις παραπομπές τους, τα 529 λήμματα (από το Α ως το Ψ) και ανακοινώνει  ότι το Λεξικό πρόκειται να δημοσιευθεί ολοκληρωμένο «από τον φίλο συνάδελφο Μιχάλη Πιερή».  Σήμερα, 31 χρόνια μετά, ο Μιχάλης Πιερής μάς χαρίζει σε μια ωραία έκδοση αυτό το μυθικό Λεξικό Παραθεμάτων του ποιητή. Κάλλιο αργά παρά ποτέ!

Για να διαβάσετε τη συνέχεια του άρθρου, πατήστε εδώ.

Αρθρογράφος: Γιώργης Γιατρομανωλάκης

Πηγή: http://www.tovima.gr/