Εξπρεσιονισμός

Καλλιτεχνική τάση που εμφανίζεται σε διάφορες ιστορικές περιόδους και παίρνει τις διαστάσεις καλλιτεχνικού και λογοτεχνικού κινήματος στις αρχες τού 20ού αιώνα. Ο όρος προέρχεται από το γαλλικό expression και σημαίνει έκφραση, εκδήλωση του συναισθήματος. Τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το 1901 ο Γάλλος ζωγράφος Ζ. Ω. Ερβέ.
 

Βασικά χαρακτηριστικά του είναι τα έντονα χρώματα. τα δυνατά και τονισμένα περιγράμματα, η διαστρέβλωση της γραμμής μέχρι την παραμόρφωση, η υπερβολή, η μεγαλοποίηση, η απεικόνιση ζοφερών εικόνων από την κοινωνική πραγματικότητα. Κι ακόμα υπάρχει μια αυτοτέλεια, μια αποδέσμευση από το φυσικό κόσμο, αφού η οργανωμένη διάρθρωση των καθαρά ζωγραφικών στοιχείων, του χρώματος και της γραμμής, συγκροτεί πάνω στον πίνακα έναν κόσμο ζωγραφικής πραγματικότητας που υφίσταται «αφ' εαυτής».

Οι πηγές του εξπρεσιονισμού εντoπίζoνται στην τέχνη των πρωτογόνων, τη λαϊκή τέχνη γενικά, στις φιγούρες και τις μάσκες της Ωκεανίας, στα αφρικανικά τοτέμ, στην προκολομβιανή τέχνη κ.α. Η διαμόρφωση όμως του μοντέρνου εξπρεσιονισμού στις αρχές του 20ου αιώνα βασίζεται στο έργο του Σεζάν και του Βαν Γκογκ, των Λωτρέκ, Γκωγκέν, Ρεντόν και Χόντλερ, του 'Ενσορ και του Μουνχ, και γενικά στους νεοϊμπρεσιονιστές ή μεταϊμπρεσιονιστές και τους φωβ. Ο κόσμος τους, ο κόσμος που παρουσιάζουν στους πίνακές τους, ήταν κιόλας ένας κόσμος ζωγραφικής πραγματικότητας που είχε ολοένα και μικρότερη σχέση με το φυσικό κόσμο. Η γραμμή και το χρώμα, οι σχέσεις ανάμεσά τους, δέχονταν κιόλας μια ερμηνεία αυτοτελή, χωρίς να υπάρχει λόγος να αναχθούν στο φυσικό κόσμο από τον οποίο αντλούσαν την έμπνευσή τους.
Ο εξπρεσιονισμός εμφανίζεται αρχικά στη Γαλλία σαν ο αντίποδας του ιμπρεσιονισμού, αφού δεν ενδιαφέρεται πια να απεικονίσει την εντύπωση που προκαλεί στον καλλιτέχνη το αντικείμενο σε μια δεδομένη φωτεινή στιγμή, αλλά δίνει σημασία στην έκφραση του εσωτερικού βιώματος άμεσα και αυθόρμητα.

• Στην Ελλάδα ο εξπρεσιονισμός αναφαίνεται πρωταρχικά σε ορισμένες εκφάνσεις του έργου του Κ. Παρθένη και αποκτά το χαρακτήρα κινήματος με τους Μ. Βιτσώρη, Γ. Μπουζιάνη, Α. Κορογιαννάκη, Γ. Μηταράκη, Π. Σαραφιανό κ.α.

πηγές:

Στέλιος Λυδάκης–Τάκης Βογιατζής, Σύντομο λεξικό όρων της ζωγραφικής, Μέλισσα, Αθήνα 1977

http://www.abcgallery.com/