ελληνιστικά ψηφιδωτά και ζωγραφική

Τα ψηφιδωτά όπως είναι γνωστά, ως ένθετες εικόνες και σχέδια από μικρούς πέτρινους ή γυάλινους χρωματιστούς κύβους επινοήθηκαν στην ελληνιστική εποχή. (βοτσαλωτά, δηλ. με βότσαλα τοποθετημένα με ανάλογο τρόπο, αλλά χωρίς σχηματισμό εικόνας, έχουν βρεθεί στη μυκηναϊκή Τίρυνθα και με παραστάσεις, πρωιμότερα των ελληνιστικών, έχουν βρεθεί στη Φρυγία της Μ. Ασίας, 8ος αι., όχι όμως με τέτοια τεχνική τελειότητα)

Ψηφιδωτό από το δάπεδο στο σπίτι των προσωπείων στη Δήλο, με το θεό Διόνυσο να ιππεύει μια λεοπάρδαλη.

Από το καταπληκτικό αυτό έργο παρακάτω μια λεπτομέρεια, η λεοπάρδαλη:  

• Ποια ομοιότητα παρουσιάζει ο Διόνυσος με τη λεοπάρδαλη;

Τα τελειότερα όμως δείγματα ελληνιστικών ψηφιδωτών δαπέδων είναι αυτά που βρέθηκαν στην Πέλλα της Μακεδονίας:

Ο Διόνυσος εδώ γυμνός ιππεύει  ένα πάνθηρα. Εναρμόνιση του τρυφερού σώματος του θεού με το ευέλικτο σώμα του αιλουροειδούς!   

Κυνήγι ελαφιού. Παρατηρήστε το ωραιότατο πλάσιμο των σωμάτων, τις τεχνικότατες φωτοσκιάσεις, τα εκφραστικά πρόσωπα. Διαβάζουμε και το όνομα του ψηφοθέτη: ΓΝΩΣΙΣ.  

Ανάλογου ύφους και τεχνικής το ψηφιδωτό δάπεδο με το κυνήγι λιονταριού.

Τμήμα από το ψηφιδωτό με θέμα ένα αρχαιότατο μύθο, την αρπαγή της νεαρής Ελένης από το Θησέα∙ το υπόλοιπο τμήμα είναι σχεδόν κατεστραμμένο. Ο ηνίοχος ΦΟΡΒΑΣ περιμένει το Θησέα να ανέβει στο τέθριππο άρμα με την κόρη που άρπαξε. Το ανήσυχο ύφος του και η νευρικότητα των αλόγων δημιουργούν την αίσθηση της έντασης.

Ένα κοντινό πλάνο απο το κυνήγι λιονταριού, για να κατανοήσουμε την τοποθέτηση των ψηφίδων:

    Από την Πομπηία της Ιταλίας, έργο του  Έλληνα Διοσκουρίδη του Σάμιου, του 1ου αι. π.Χ. είναι το επόμενο ψηφιδωτό που δείχνει σκηνή κωμωδίας στο θέατρο:

Και πάλι από την Πομπηία "η μάχη της Ισσού", ψηφιδωτό, αντίγραφο ελληνιστικής τοιχογραφίας:

      Ο Αλέξανδρος (λεπτομέρεια)

    Η ελληνιστική ζωγραφική μάς είναι γνωστή από τοιχογραφίες σε σπίτια της Πέλλας στη Μακεδονία, αλλά και από τοιχογραφίες σε σπίτια της ρωμαϊκής εποχής από την Πομπηία. που θεωρούνται αντίγραφα ελληνιστικής ζωγραφικής:

  Πελίας και Ιάσων       Πασιφάη και ταύρος    Ο Ηρακλής ανακαλύπτει το γιο του Τήλεφο στην Αρκαδία (προσωποποιημένη η Αρκαδία κάθεται στο θρόνο της)

Ο Οδυσσέας στις πύλες του Άδη   

ελληνιστική αρχιτεκτονική-πολεοδομία

ελληνιστική γλυπτική

Το ελληνιστικό "ροκοκό"

_________________________

επιστροφή: Μαθήματα Ιστορίας

Χαλούλος Παναγιώτης

17/08/2006