Αστερισμός
είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά κατά την αρχαιότητα την εποχή του Πτολεμαίου. Είναι νότιος αμφιφανής στην Ελλάδα αστερισμός.
Οι φωτεινότεροι αστέρες είναι:
- β Κήτους ή Deneb Kaitos
- α Κήτους ή Menkar
- ο Κήτους ή Mira
- τ Κήτους
Μυθολογία
Ο αστερισμός συνδέεται με το μύθο του Λαομέδοντα, βασιλιά της Τροίας, γιο του Ίλου και της Ευρυδίκης, πατέρα του Πριάμου, της Ησιόνης και άλλων παιδιών. Σ' αυτόν κατέφυγαν οι θεοί Ποσειδώνας και Απόλλωνας, για να εκτίσουν μια ποινή που τους είχε επιβάλει ο Δίας. Ο Ποσειδώνας ανέλαβε το κτίσιμο των τειχών της Τροίας και ο Απόλλωνας τη φύλαξη των κοπαδιών του βασιλιά, με το αζημίωτο φυσικά, μια και ο Λαομέδοντας τους έταξε πλούσια δώρα. Μόλις έληξε η τιμωρία τους, οι δύο θεοί παρουσιάστηκαν στο βασιλιά και ζήτησαν την αμοιβή που τους είχε τάξει. Εκείνος όχι μόνο δεν τους έδωσε τα δώρα που τους είχε υποσχεθεί αλλά προσπάθησε να τους πουλήσει σαν σκλάβους. Από το γεγονός αυτό ξεκίνησε το μίσος του Ποσειδώνα και του Απόλλωνα για τους Τρώες. Οι θεοί οργίστηκαν πολύ με το Λαομέδοντα και τον τιμώρησαν φοβερά. Ο Απόλλωνας εξαπέλυσε θανατηφόρο λοιμό στην Τροία και ο Ποσειδώνας έστειλε το φοβερό θαλάσσιο Κήτος που άρπαζε από τους αγρούς του εργαζόμενους Τρώες και έσπερνε τον τρόμο στην περιοχή.
Καταλαβαίνοντας το λάθος του ο Λαομέδοντας και θέλοντας να εξευμενίσει τους θεούς, έταξε την κόρη του Ησιόνη θυσία σ' αυτούς. Έδεσε λοιπόν την Ησιόνη στα βράχια της θαλάσσιας ακτής, για να κατασπαραχθεί από το Κήτος. Ο Ηρακλής, με αντάλλαγμα τα περίφημα άλογα του Λαομέδοντα, έσωσε την Ησιόνη σκοτώνοντας το Κήτος. Πάλι όμως ο Λαομέδοντας, εφόσον ο κίνδυνος είχε περάσει, δεν κράτησε το λόγο του και αρνήθηκε να δώσει στον Ηρακλή τα άλογά του. Τα άλογα αυτά τα είχε χαρίσει ο Δίας στον παππού του, τον Τρώα, σαν αντάλλαγμα για την αρπαγή του Γανυμήδη. Ο Ηρακλής τότε, θυμωμένος πολύ, μάζεψε στρατό και εκστράτευσε εναντίον των Τρώων με τον Τελαμώνα και άλλους ήρωες. Τελικά κατάφερε να καταλάβει την Τροία, πήρε τα περίφημα άλογα και σκότωσε τον πονηρό Λαομέδοντα, αιχμαλωτίζοντας τον Πρίαμο και την Ησιόνη, που τη χάρισε στον Τελαμώνα. Ο Τελαμώνας, μια που του το ζήτησε η Ησιόνη, άφησε ελεύθερο τελικά τον Πρίαμο, τον κατοπινό τραγικό βασιλιά της Τροίας.
Μια δεύτερη εκδοχή συνδέει τον αστερισμό με το Κήτος που στάλθηκε για τιμωρία από τον Ποσειδώνα στο βασιλιά Κηφέα και την Κασσιόπη επειδή η βασίλισσα παινεύτηκε ότι ήταν ομορφότερη ακόμη και από τις Νηρηίδες. Το κήτος ρήμαζε τη χώρα και σύμφωνα με το χρησμό που δόθηκε στο βασιλιά η χώρα θα σωζόταν από τη συμφορά αν η κόρη του Ανδρομέδα δοθεί στο κήτος βορά. Ο Κηφέας υπακούοντας στο χρησμό έδεσε την κόρη του σε βράχο. Ο Περσέας όμως πετώντας με τον Πήγασο πάνω από την Αιθιοπία, είδε τη δεμένη κόρη και την ερωτεύτηκε. Έκανε συμφωνία με τον Κηφέα να σκοτώσει το κήτος και να πάρει για γυναίκα του την Ανδρομέδα όπως και έπραξε. Πάντως, φαίνεται παράδοξο το γεγονός ότι βρίσκεται τόσο μακριά από τους άλλους αστερισμούς που σχετίζονται με το μύθο της βασιλικής οικογένειας της Αιθιοπίας.
Βιβλιογραφία
1. Τα άστρα και οι μύθοι τους, εισαγωγή στην ουρανογραφία, Στράτος Θεοδοσίου, Μάνος Δανέζης, Εκδ. Δίαυλος, 2012