Βενετόκλειο Λύκειο Ρόδου

Ιδρυτές του βενετοκλείου Γυμνασίου είναι τα δύο αδέλφια Δημήτριος και Μίνως Βενετοκλής. Γιοι του Βασιλείου και της Δέσποινας Βενετοκλή, γεννήθηκαν στη Ρόδο το 1836 και 1837 αντίστοιχα. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του θα τα περάσουν στη Ρόδο και αφού τελειώνουν το σχολείο, μεταβαίνουν στη Αθήνα για να συνεχίσουν τις γυμνασιακές και μετέπειτα πανεπιστημιακές σπουδές τους. Ετσι ο Δημήτριος φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή και ο Μίνως στη Νομική Σχολή.

Η αλληλεγγύη ανάμεσα τους ήταν μεγάλη. Όταν λοιπόν ο Δημήτριος ολοκλήρωσε τις σπουδές του πήγε στην Κύπρο για να εργαστεί ως δάσκαλος και να συντηρεί έτσι τον μικρό του αδελφό Μίνωα, που ακόμα σπούδαζε νομικά. Ο Μίνως θα αναγορευθεί διδάκτωρ της Νομικής το 1869, ήταν μάλιστα και ο πρώτος Ρόδιος που πήρε δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο . Ο Μίνως θα προτιμήσει για την σταδιοδρομία του ως δικηγόρος την Αίγυπτο, όπου τότε υπήρχαν εκεί εγκατεστημένοι πολλοί Έλληνες. Κατά τη διάρκεια τη μακράς σταδιοδρομίας του στη Αλεξάνδρεια κατόρθωσε να αποκτήσει πολύ καλή φήμη στη ελληνική και ξένη παροικίας αλλά παράλληλα να δημιουργήσει και μεγάλη περιουσία. Ο Δημήτριος μετά από πολλά χρόνια υπηρεσίας του στην Αστική Σχολή Λευκωσίας, ήρθε κι αυτός στην Αλεξάνδρεια κοντά στον αδελφό του, όπου το 1875 η ελληνική κοινότητα του αναθέτει τη διεύθυνση των σχολών της, ενώ το 1878 γίνεται ο πρώτος γυμνασιάρχης του Αβερώφειου Γυμνασίου, που ιδρύεται από τον Γεώργιο Αβέρωφ. Δεν θα διευθύνει απλώς αυτά τα σχολεία, αλλά θα τα τελειοποιήσει. Η υπόληψή του γρήγορα θα ξεπεράσει τα όποια τα όποια της ελληνικής κοινότητας Αλεξάνδρειας και το ελληνικό κράτος όπως και ξένα θα αναγνωρίσουν τις πολύτιμες υπηρεσίες του με τιμητικές διακρίσεις. Έτσι το 1893 του απονέμεται από το υπουργείο Παιδείας της Γαλλικής Δημοκρατίας το παράσημο του Φοίνικα της Ακαδημίας ενώ το 1895 η ελληνική κυβέρνηση τον τιμά με το αργυρό σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος.

Το 1905 μετά από 25 χρόνια υπηρεσίας του ως Γυμνασιάρχης του Αβερώφιου Γυμνασίου και διανύοντας το 68ο έτος της ηλικίας του, ο Δημήτριος Βενετοκλής παραιτείται από το λειτούργημα του και επιστρέφει στη γενέτειρα του Ρόδο, όπου είχε ήδη μεταβεί και ο αδελφός του Μίνως. Αν και είχε τερματίσει τη διδασκαλική του σταδιοδρομία ανέβαλε αφιλοκερδώς την διδασκαλία στις δύο ανώτερες τάξεις της Αστικής Σχολής.

Η αγάπη τους για την πατρίδα τους ήταν τέτοια, ώστε ανέλαβαν διάφορες ευεγερσίες, όπως μετέφεραν το νερό στις ροδίτικες συνοικίες της Μητρόπολης και της Αγίας Αναστασίας και κατασκεύασαν κρήνες, ενώ ανήγειραν το ναό του Αγίου Δημητρίου στο χώρο του νεκροταφείου της πόλης. Η ίδρυση όμως του Βενετοκλείου Γυμνασίου αποτελεί το κορύφωμα των ευεγερτικών έργων των δύο αδελφών. Αφιέρωσαν την περιουσία τους δημιουργώντας όχι απλά ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα στην πατρίδα τους, αλλά θέλοντας να θεμελιώσουν την πνευματική αναγέννηση στη Ρόδο, η οποία είχε ατονήσει μετά από τόσους αιώνες σκλαβιάς. Έτσι το 1909 θεμελιώνεται το Βενετόκλειο Γυμνάσιο.

Ο θάνατος των δύο αδελφών μετά από τόσο μεγάλη προσφορά στη ροδιακή κοινωνία θα επέλθει για το Δημήτριο το 1919 και ένα χρόνο μετά το 1920 για τον Μίνωα. Κηδεύτηκαν με όλες τις τιμές δύο μεγάλων ευεργετών, όπου ο ροδιακός λαός εξέφρασε τα αισθήματα της ευγνωμοσύνης του απέναντι στην γενναιόδωρη προσφορά τους.

Όπως είδαμε και προηγούμενα, ο Δημήτριος ήταν ένας πεπειραμένος δάσκαλος με μεγάλη προσφορά στα γράμματα, ενώ ο Μίνως είχε αποκτήσει σεβαστή περιουσία μετά την μακρόχρονη εξάσκηση του δικηγορικού του επαγγέλματος, που θα μπορούσε να φέρει το βάρος της ίδρυσης και συντήρησης ενός Γυμνασίου. Αφού λοιπόν υπήρχαν οι προϋποθέσεις, μόλις τα δύο αδέλφια επέστρεψαν στη Ρόδο, στράφηκαν προς την πραγματοποίηση του.

Μετά από τις απαραίτητες ενέργειες η Δημογεροντία και η Μητρόπολη πήραν τη σχετική άδεια από την Οθωμανική Κυβέρνηση και ορίστηκε σαν ημέρα κατάθεσης του θεμέλιου λίθου η Κυριακή της 18ης Ιανουαρίου 1909 στο οικόπεδο που δώρισαν γι? αυτό το σκοπό, τα ξαδέλφια Νικόλαος και Πέτρος Δρακίδης.

Ήταν παρόντες ο μητροπολίτης Ιωακείμ, ο Μίνως Βενετοκλής και η σύζυγος του Μαρουλίτσα, ο Δημήτριος Βενετοκλής, η Δημογεροντία, ο δήμαρχος Σάββας Παυλίδης, πολλοί άλλοι επίσημοι και εκπρόσωποι σωματείων όπως και εκπρόσωποι των Οθωμανικών Αρχών. Αφού έγινε ο αγιασμός, ο Δημήτριος Βενετοκλής με τον αρχιτέκτων Χρύσανθο Θεοχάρη, έβαλαν τον θεμέλιο λίθο, μ?έναν μολύβδινο σωλήνα μέσα στον οποίο ήταν μια μεμβράνη που έλεγε:

Ανάσσοντος Λβδούλ Χαμίτ Χαν του Β?
Πατριαρχεύοντας Ιωακείμ του Γ?
Αρχιερατεύοντας Ιωακείμ Βαλασιάδου
Χορηγούνοντος Μίνωος Β. Βενετοκλέους
Δημήτριος Β. Βενετοκλής
Σήμερον δεκάτην ογδόην μηνός Ιανουαρίου
Έτους σωτηρίου χιλιοστού εννεακοσιοστού ενάτου
Κατατέθηκε τόνε το θεμελίων λίθο
Του Βενετοκλείου Γυμνασίου
Αρχιτεκτονούντος Χρύσανθου Γ. Θεοχάρους
Και εποπτευόντων Χριστοφή Μαλιάκα
Παναγή Χ?? Παρασκευά, Αναστασίου Θυμανάκη
Δημητρίου Τσουβαλά, Ελευθερίου Κωνσταντίνου

Σε σχισμή ενός λίθου στο θεμέλιο, μπήκε μια πλάκα μαρμάρινη ανάποδα με το σχέδιο του κτιρίου. Μίλησε ο μητροπολίτης, ο Δε πρωτοσύγκελος Ιωακείμ Στούρπης διάβασε συγχαρητήρια επιστολή του Πατριάρχη και απάντησε συγκινημένος ο Μίνως Βενετοκλής. Μίλησαν επίσης ο Δ/ντης των Κεντρικών Σχολών Δ. Αναστασιάδης και ο Αντιπρόεδρος του Γυμναστικού Σωματείου ??Διαγόρα ?? Γ.Θ.Γεωργιάδης. Η χορηγία για την ίδρυση του ήταν 31,600 χρυσά φράγκα. Ιδρύοντας το Γυμνάσιο οι δωρητές του δεν το θεώρησαν σαν ευεργεσία, αλλά ανταπόδοση προς την πατρίδα όσων της όφειλαν: « Εκπληρώ απλούστατα το ιερό μου καθήκον όπερ πας πολίτης έχει προς την γενέτειρα αυτού, έλεγε ο Μίνως Βενετοκλής, αποτίνω ελάχιστον φόρο ευγνωμοσύνης ή μάλλον καταβάλλω μέρος των τροφείων και διδάκτωρ εις την πόλιν εν η ανετράφην και εν ήντλησα τα πρώτα νοήματα της παιδείας?»

Στο Γυμνάσιο κλασσικής μόρφωσης οι ευεργέτες του σκόπευαν να προσθέσου παραρτήματα εμπορικής και πρακτικής μορφώσεως αφού ζώντας στη εμπορική πόλη της Αλεξάνδρειας γνωρίζοντας την αξία της εμπορικής μόρφωσης και των ξένων γλωσσών. Είχαν λοιπόν σκοπό να διδάσκεται εκτός της Ελληνικής, η Οθωμανική γλώσσα, χρήσιμη για όλους τους κατοίκους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αλλά και η Γαλλική σαν διεθνής γλώσσα, αργότερα ίσως και μια ή δύο άλλες χρήσιμες ευρωπαϊκές γλώσσες. Παράλληλα θα διδάσκονταν και εμπορικά μαθήματα ?..ούτως ώστε να καταστεί όχι μόνον τέλειων Γυμνάσιων, αλλά συνάμα και Σχολή Γλωσσών και Εμπορίας κατά τα νεωτέρας μεθόδους και σημερινάς ανάγκας των πολιτών.?

Αυτά ήταν τα μεγαλεπήβολα σχέδια των δύο ευεργετών. Δεκαοκτώ μόλις μήνες αργότερα, στις 4/17 Ιουλίου 1910 γίνονταν τα εγκαίνια του Γυμνασίου.