ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ  ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ  ΓΙΑ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΚΗ ΔΥΣΦΗΜΗΣΗ

                                       ΜΑΘΗΜΑΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΑΛΑΝΗΣ  

                            ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ  ΣΗΜΕΙΟΓΡΑΦΙΑ 

                      ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΑΣ (ΠΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ)

• ΜΟΥΣΙΚΟΣ  ΔΙΑΛΟΓΟΣ
• ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ Κ.ΖΑΡΑΚΟΒΙΤΗ
• ΠΕΡΙ  ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ
• O ΣΙΜΩΝ ΚΑΡΑΣ ΚΑΙ Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20^ο ΑΙΩΝΑ
• ΝΕΚΡΟΛΟΓΙΑ ΑΒΡΑΑΜ ΕΥΘΥΜΙΑΔΗ
•  ΑΝΟΙΚΤΗ  ΕΠΙΣΤΟΛΗ-ΑΠΑΝΤΗΣH ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ

• Οι κλάδοι των Οκτώ Ήχων : Εισήγηση του π. Γεωργίου Σταθοπούλου στο Γ' Διεθνές Μουσικολογικό και Ψαλτικό Συνέδριο που έγινε στην Αθήνα, την Τετάρτη 18-10-2006, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών                                    Οι   Διατονικοί  Ήχοι και οι κλάδοι τους έως σήμερα: Ανακοίνωση του π. Γεωργίου Σταθοπούλου  στο Δ' Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο που έγινε στηνΑθήνα, την Παρασκευή 11-12-2009, στην Αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΗΧΩΝ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑΙ

                                ΠΩΣ ΒΡΙΣΚΟYΜΕ ΤΗ ΒΑΣΗ ΚΑΘΕ ΗΧΟY

Οι ήχοι της εκκλησιαστικής μουσικής διακρίνονται σε κυρίους (Πρώτος, Δεύτερος, Τρίτος, Τέταρτος) και σε πλάγιους (Πλάγιος του Πρώτου, Πλάγιος του Δευτέρου, Πλάγιος του Τρίτου ή Βα­ρύς, Πλάγιος του Τετάρτου).

Η βάση του κυρίου ήχου απέχει από τη βάση του πλαγίου του τέσσερις φωνές ή ένα πεντάχορδο (42 τμήματα). Με πορεία προς τα πάνω δημιουργούμε πάντοτε ήχους κυρίους, ενώ με πο­ρεία προς τα κάτω δημιουργούμε πάντοτε ήχους πλάγιους.

"Αν πάρουμε σαν βάση τη φυσική κλίμακα του μέσου δια­πασών (για την ανθρώπινη φωνή) και βαδίσουμε σε πορεία πενταχόρδων πού βαίνουν κατά τόνο μείζονα, ελάσσονα, ελάχιστο και μείζονα, και με αφετηρία τον φθόγγο Δι του μέσου διαπα­σών (ώστε να βρεθούν οι βάσεις των ήχων —των περισσοτέρων— στους φθόγγους της φυσικής κλίμακας του μέσου διαπασών), δημιουργούμε, θεωρητικά, τις βάσεις των ήχων.Η ανάβαση γίνεται με την ανάλογη πορεία των διαστημάτων του πενταχόρδου Δι-Πα'.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΚΥΡΙΩΝ ΗΧΩΝ

ανάβαση 1 φωνής από Δι = Κε  : ήχος Πρώτος

ανάβαση 2 φωνών από Δι = Ζω' : ήχος Δεύτερος

ανάβαση 3 φωνών από Δι = Νη': ήχος Τρίτος

ανάβαση 4 φωνών από Δι = Πα': ήχος Τέταρτος

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΠΛΑΓΙΩΝ ΗΧΩΝ

κατάβαση 4 φωνών από Κε (Α'ήχος) = Πα : ήχος Πλάγιος του Α'

κατάβαση 4 φωνών από Ζω' (Β' ήχος) = Βου : ήχος Πλάγιος του Β'

κατάβαση 4 φωνών από Νη' (Γ' ήχος) = Γα : ήχος Πλάγιος του Γ'

κατάβαση 4 φωνών από Πα'(Δ'ήχος) = Δι : ήχος Πλάγιος του Δ'

Πρακτικά, όμως, ήταν ανέφικτο να ψάλει κάποιος Τέταρτο ήχο από τον άνω Πα ή Τρίτο ήχο από τον άνω Νη. Έτσι:

(α) ή δημιουργήθηκαν κύριοι, ήχοι στις βάσεις των πλαγίων, καί ονομάστηκαν χαμηλοί ή έσω, και απ' αυτούς δημιουργήθη­καν (τέσσερις φωνές κάτω) οι πλάγιοι τους,(β) ή μεταφέρθηκαν στην αντιφωνία τους (επτά φωνές κάτω από τη βάση τους) οι ήχοι που είχαν τη βάση τους έξω από τους φθόγγους του μέσου διαπασών. Αποτέλεσμα:

·        Ο επί του άνω Πα Τέταρτος ήχος μεταφέρθηκε στον Δι του μέσου διαπασών, σχηματίζοντας έτσι τον πλάγιο του τέσσερις φωνές κάτω (επί του Νη).

·        Ο επί του άνω Νη Τρίτος ήχος μεταφέρθηκε στον Γα του μέ­σου διαπασών, σχηματίζοντας έτσι τον πλάγιο του τέσσερις φω­νές κάτω (επί του Ζω ύφεση).

·        Ο επί του άνω Ζω Δεύτερος διατονικός ήχος μεταφέρθηκε εί­τε στον Βου του μέσου διαπασών είτε στην αντιφωνία του, στον κάτω Ζω.

Οι παλαιοί δάσκαλοι καί συνθέτες είχαν τονίσει τα μέλη του πρώτου ήχου με βάση τον Κε. Οι νεότεροι, επειδή έδωσαν έκτα­ση της μελωδίας του επί το οξύ, μετέφεραν τη βάση του στον Πα (στη βάση του πλαγίου του) σαν ήχο Έσω (χαμηλό) Πρώτο. Υπάρχουν καί μέλη του Πρώτου ήχου τονισμένα με βάση τον Κε.Έτσι, δημιουργούνται κύριοι ήχοι, πρακτικά, σε ένα πεντάχορδο κάτω από τον Δι του μέσου διαπασών πού αναφέραμε στην αρχή, με βάση δηλαδή το φθόγγο Νη.

Συνοψίζοντας, μπορούμε να ποΰμε τα εξής:

o       Στήν εκκλησιαστική μουσική έχουμε δύο βάσεις παραγωγής των ήχων: τον Νη καΙ τον Δι, με πορεία πενταχόρδων κατά τό­νους μείζονα, ελάσσονα, ελάχιστο και μείζονα. Ανεβαίνοντας δη­μιουργούμε πάντοτε κυρίους ήχους ενώ κατεβαίνοντας πάντοτε πλάγιους.

Με βάση τον Νη: Μια φωνή πάνω, στον Πα, έχουμε τη βάση του (Έσω) Πρώτου ήχου. Δύο φωνές πάνω, στον Βου, έχουμε τη βάση του (Έσω) Δευτέρου ήχου. Τρεις φωνές πάνω, στον Γα, έ­χουμε τη βάση του (Έσω) Τρίτου ήχου. Τέσσερις φωνές πάνω, στον Δι, έχουμε τη βάση του Τετάρτου. Τέσσερις φωνές κάτω α­πό τον Δι, έχουμε τη βάση του Πλαγίου του Τετάρτου.

Με βάση τον Δι: Μια φωνή πάνω, στον Κε, έχουμε τη βάση του Πρώτου ήχου. Δύο φωνές πάνω, στον άνω Ζω, έχουμε τη βάση του Δευτέρου (διατονικου) ήχου. Τρεις φωνές πάνω, στον άνω Νη, έχουμε τη βάση του Τρίτου ήχου. Τέσσερις φωνές πάνω, στον άνω Πα, έχουμε τη βάση του Τετάρτου. Τέσσερις φωνές κάτω από τον άνω Πα, στον Δι, έχουμε τη βά­ση του Πλαγίου του Τετάρτου. Τέσσερις φωνές κάτω από τον άνω Νη, στον Γα, έχουμε τη βάση του Πλαγίου του Τρίτου. Τέσσερις φωνές κάτω από τον Ζω, στον Βου, έχουμε τη βάση του Πλαγίου του Δευτέρου (διατονικού). Τέσσερις φωνές κάτω από τον Κε, στον Πα, έχουμε τη βάση του Πλαγίου του Πρώτου. Ο επί του άνω Πα Τέταρτος ήχος, επειδή βρισκόταν έξω από τους φθόγγους του μέσου διαπασών, μετατέθηκε στον Δι και ο­νομάστηκε ήχος Τέταρτος Άγια της Παπαδικής από του Δι, δημιουργώντας παράλληλα έναν Πλάγιο του Τετάρτου επί του φθόγγου Νη του μέσου διαπασών. Ό ίδιος ήχος μεταφέρθηκε και στην αντιφωνία του, στο φθόγγο Πα του μέσου διαπασών, και ονομάστηκε ήχος Τέταρτος του Στιχηραρίου από τον Πα.

Ο επί του άνω Ζω Δεύτερος διατονικός ήχος, επειδή κι αυτός βρισκόταν έξω από το μέσο διαπασών, μεταφέρθηκε στον Βου ως Έσω Δεύτερος, αλλά και στην αντιφωνία του, στον Ζω του μέ­σου διαπασών, οπότε, επειδή είχε τη βάση του πιο χαμηλά κι από τον Πλάγιο του Δ' από τον Νη (βάση παραγωγής της οκτωηχίας), ονομάστηκε ήχος Βαρύς της Παπαδικής από τον Ζω.

                                                        ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ  ΔΕΥΤΈΡΕΥΟΝΤΩΝ  ΗΧΩΝ

Οι οκτώ ήχοι, ανάλογα με την πορεία της μελωδίας τους, μερικές φορές κάνουν τελικές καταλήξεις στους δεσπόζοντες φθόγγους τους και μακριά από τη βάση τους. Συνήθως οι κύριοι ήχοι τε λειώνουν τη μουσική σύνδεση τους δύο, τρεις και τέσσερις φωνές κάτω από τη βάση τους, ενώ οι πλάγιοι δύο, τρεις, τέσσερις, πέν­τε ή και επτά φωνές πάνω από τη βάση τους. Αυτά τα παρακλά­δια του κεντρικού βασικού ήχου διατηρούν και κουβαλούν μαζί τους όλα τα γνωρίσματα του.Όταν ή μελωδία ενός (κυρίου) ήχου τελειώνει δύο φωνές κάτω από τη βάση του, λέγεται ότι "μεσάζει"όταν τελειώνει τρεις "παραμεσάζει καί όταν τελειώνει τέσσερις "πλαγιάζει". Τότε, ανάλογα, ο ήχος ονομάζεται μεσάζων, παραμεσάζων ή πλαγιάζων.Αντίθετα, όταν ή μελωδία ενός (πλαγίου) ήχου τελειώνει δύο φωνές πάνω από τη βάση του, λέγεται ότι "διφωνεί"· όταν τρεις "τριφωνεί" όταν τέσσερις "τετραφωνεί" όταν πέντε "πενταφωνεί" όταν επτά "επταφωνεί".Πολλές φορές, οι μουσικές συνθέσεις χρησιμοποιούν απ' αρ­χής μέχρι τέλους σαν βάση τη διφωνία, την τριφωνία, την τετραφωνία, την πενταφωνία, την επταφωνία και τη μεσότητα. Τότε ο­νομάζουμε τον ήχο και με το όνομα της προτίμησης του: π.χ. Ή­χος Βαρύς επτάφωνος. Έτσι δημιουργούνται από τους κυρίους ήχους οι μέσοι, παράμεσοι και οι πλάγιοι και από τους πλάγιους οι δίφωνοι, τρίφωνοι,τετράφωνοι, πεντάφωνοι, επτάφωνοι.

Σημείωση: Στήν εκκλησιαστική μουσική τα απηχήματα γίνονται με το μουσικό όνομα κά·θε ήχου: Άνανές (ήχος Α'), Νεανές (ήχος Β'), Νανά (ήχος Γ'), "Αγία (ήχος Δ'), "Αανές (ήχος πλ. του Γ' ή Βαρύς), Νεχέανες ή Λέγετος (ήχος πλ. του Β'), Άνέανες (ήχος πλ. του Α'), Νεάγιε (ήχος πλ. του Δ').

ΣΑΣ ΣΥΝΙΣΤΩ ΟΣΟΙ ΕΧΕΤΕ ΑΠΟΡΙΕΣ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

01.Gavriil_Ieromonaxos_Peri_Hxon

02.Erotapok_Psevdodam_Peri_Hxon

03_Xrysanthos_Peri_Hxon

04_Stefanidis_Peri_Hxon

05_Fokaeas_Peri_Hxon

06_Filoksenis_Kyriakos_Peri_Hxon

07_Paganas_Peri_Hxon

08_Stefanos_Labadarios_Peri_Hxon

09_Tsiknopoulos_Peri_Hxon

10_Misailidis_Peri_Hxon

11_Psaxos_Peri_Hxon

12_Athanasopoulos_Peri_Hxon

13_Vallindras_Peri_Hxon

14_Konstantinou_Georgios_Peri_Hxon