για τη Δεύτερη Γενιά Μεταναστών

Γιώργος Κεσίσογλου

http://www.antigone.gr/files/en/library/selected-publications-on-migration-and-asylum/international/071203.pdf

 και σε .doc και σε .odt

Στην Ελλάδα της νέας μετανάστευσης, όπως και στην υπόλοιπη Νότια Ευρώπη, τα παιδιά της πρώτης γενιάς μεταναστών, εκείνων που ήρθαν στη χώρα τη δεκαετία του '90 τώρα πηγαίνουν σχολείο, ενηλικιώνονται και αναζητούν σιγά σιγά εργασία/ες. Το ζήτημα της δεύτερης γενιάς, όπως συνήθως αναφέρεται, αρχίζει τώρα να απασχολεί την πολιτική πρακτική και τις κοινωνικές επιστήμες της Νότιας Ευρώπης, ακολουθώντας, με τη σχετική καθυστέρηση, χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Γαλλία και η Γερμανία, όπου τα μεταναστευτικά ρεύματα έχουν παλιότερη ιστορία.

Για να χωροθετήσουμε το πλαίσιο αυτής της διαπραγμάτευσης, θα ορίσουμε “απλοϊκά” τον όρο δεύτερη γενιά μεταναστών ως τα παιδιά των μεταναστών που ήρθαν στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90 και τώρα είναι σε σχολικές διαδρομές, ή/και στην εργασία. Βέβαια, έχουμε επίγνωση ότι υπάρχει μια διαφοροποίηση ανάμεσα σε αυτό που ονομάζεται γενιά “1,5”, δηλαδή τα παιδιά που μετανάστευσαν σε πολύ μικρή ηλικία, πήγαν σχολείο και κοινωνικοποιήθηκαν στην Ελλάδα, και στη 2η γενιά, δηλαδή στα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ από γονείς μετανάστες. Ο ορισμός αυτός χρησιμοποιείται για λόγους κατανόησης, αλλά και επειδή τα όρια ανάμεσα στη γενιά 1,5 και στη γενιά 2 είναι πολύ πορώδη ακόμα, εξαιτίας του προσφάτου της μεταναστευτικής κίνησης, με αποτέλεσμα μια εννοιολογική θεωρητική διάκριση που βασίζεται σε μοντέλα χωρών με μεγαλύτερη μεταναστευτική ιστορία να μην συνεπάγεται και χρήσιμες εμπειρικές κατηγοριοποιήσεις στη συγκεκριμένη χώρα.

Λέμε επίσης “απλοϊκά” γιατί, όπως αναφέρει ο Μαρβάκης και οι συνεργάτες του σε ένα άρθρο στην “Κυριακάτικη Αυγή” (03.03.2006): η έννοια και η κοινωνική κατηγορία "δεύτερη γενιά μεταναστών" – όπως εξάλλου οι περισσότερες κοινωνικές κατηγορίες - βασίζεται εν μέρει (και) σε μια θεωρητική/εννοιολογική αυθαιρεσία. Αυτό συμβαίνει διότι δεν πρόκειται επ' ουδενί για μια ενιαία κατηγορία με ενιαία χαρακτηριστικά, ενιαίους εξαναγκασμούς και ενιαίες προσδοκίες. Το ισχυρότερο ίσως "ενοποιητικό" στοιχείο προέρχεται από την πλευρά της ελληνικής πολιτείας - διοίκησης που επιδιώκει και πραγματώνει την κατασκευή μιας ενιαίας ομάδας που θα μπορούσε ορθότερα να ονομαστεί "πρώτη γενιά νέων χωρίς πολιτικά δικαιώματα".

Αλλά και η γενική “μεταναστών” που συμπληρώνει τη φράση “2η γενιά” είναι προβληματική. Αντλώντας από το ίδιο άρθρο του Μαρβάκη σημειώνουμε ότι “κατά μεγάλο μέρος δεν είναι μετανάστες και μετανάστριες. Το γεγονός ότι στις κοινωνικές αποσκευές τους ενδέχεται να φέρουν παραστάσεις και από μια πολλές φορές φαντασιακή χώρα αποστολής, δεν νομιμοποιεί να τους αποδίδεται η ετικέτα - είτε υπό μορφήν επιλογής είτε στίγματος - του μετανάστη/τριας”. Το μεταναστευτικό παρελθόν και παρόν των γονιών τους αλλά και των ίδιων δεν μας δίνει το θεωρητικό δικαίωμα να αναπαράγουμε την πρόσληψη της μετανάστευσης και της κοινωνίας ως μια σταθερή, αμετάβλητη και κληρονομική κατάσταση.

Το θέμα των παιδιών των μεταναστών έχει συνδεθεί με διάφορα μοντέλα μεταναστευτικής πολιτικής, τα όποια έχουν ήδη εφαρμοστεί σε διάφορες χώρες. Περιοριζόμενοι στην ευρωπαϊκή εμπειρία, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τριών ειδών πολιτικές ένταξης/ενσωμάτωσης ή, ορθότερα, τρεις τρόπους νομιμοποίησης της όποιας σχετικής πολιτικής (Πετράκου & Ξανθάκου, 2003). Πρώτο μοντέλο αναφέρουμε αυτό της πολιτικής αφομοίωσης ή ενσωμάτωσης που ακολουθείται στη Γαλλία, ένα άλλο είναι το πλουραλιστικό πολυπολιτισμικό μοντέλο (Σουηδία, Μ. Βρετανία, Ολλανδία) και τρίτο είναι αυτό του διαφοροποιημένου αποκλεισμού ή της λειτουργικής αφομοίωσης (που ακολουθείται στις Γερμανία, Ιταλία και την Ελλάδα). Η Ηλέκτρα Πετράκου βέβαια, στο τελευταίο συνέδριο του Κ.Ε.Μ.Ο. (Δεκ. 2006) περιέγραψε το ελληνικό μοντέλο ως “ένταξη δια του αποκλεισμού”.

  μετανάστης < αρχαία ελληνική μετανάστης < μετά + ναίω (κατοικώ, διαμένω), και όπως καταλαβαίνετε δεν είναι ανάγκη να ξέρω την ετυμολογία μιας λέξης για να τη χρησιμοποιώ εύστοχα και να ξέρω τη σημασία της...

 Α1. Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

Απαντήστε σύντομα με μια φράση 10-15 λέξεων στις παρακάτω ερωτήσεις:

α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;

γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο; σε ποιους απευθύνετε;

δ) τι είδος κείμενο είναι;

Α2. Τι σχέση έχουν τα ζητήματα μετανάστευσης στη Νότια Ευρώπη σε σχέση με  χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Γαλλία και η Γερμανία; Τι κοινά γνωρίσματα έχουν οι τελευταίες κατά τη γνώμη σας;

Α3. Πόσες γενιές μεταναστών αναφέρονται στη δεύτερη παράγραφο;

Α4. Κατά πόσο είναι αποδεκτός ο ορισμός του όρου δεύτερη γενιά μεταναστών; Ποια προβλήματα έχει;

Α5. Από ποιον παράγοντα εξαρτάται το περιεχόμενο της έννοιας/ όρου δεύτερη γενιά μεταναστών; ή Πώς συσχετίζεται η πολιτική πρακτική με το περιεχόμενο του όρου δεύτερη γενιά μεταναστών;

Α6. Για ποιον λόγο θεωρείται προβληματική η χρήση της λέξης “μετανάστης” για όσους ανήκουν στη “δεύτερη γενιά;

Α7. Πόσες πολιτικές υπάρχουν απέναντι στους μετανάστες;

Β1. Ποιον τρόπο ανάπτυξης διακρίνετε στην πρώτη παράγραφο;

Β2. Ποιον τρόπο ανάπτυξης διακρίνετε στη δεύτερη παράγραφο;

Β3. Ποιον τρόπο ανάπτυξης διακρίνετε στην τρίτη παράγραφο;

Β4. Ποια είναι η νοηματική σχέση της τρίτης (3ης) με τη δεύτερη (2η) παράγραφο;

Β5. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης παραγράφου στην τελευταία, πέμπτη (5η) παράγραφο;

Β6. Ποια είναι η νοηματική σχέση της τελευταίας παραγράφου με όσα αναφέρθηκαν στις προηγούμενες;

Β7. Τι ρόλο παίζει η αναφορά σε συγκεκριμένα ονόματα;

Β8. Στη δεύτερη (2η) παράγραφο εντοπίστε πέντε σύνθετα ουσιαστικά.

Β9. Στην τρίτη (3η) παράγραφο εντοπίστε πέντε σύνθετα ρήματα.

Β10. Ποια γλωσσικά χαρακτηριστικά αναγνωρίζεται σύμφωνα με τα γνωρίσματα του επιστημονικού λόγου;

Β11. Εξηγήστε πως καταλαβαίνετε τη φράση: “Το μεταναστευτικό παρελθόν και παρόν των γονιών τους αλλά και των ίδιων δεν μας δίνει το θεωρητικό δικαίωμα να αναπαράγουμε την πρόσληψη της μετανάστευσης και της κοινωνίας ως μια σταθερή, αμετάβλητη και κληρονομική κατάσταση”.

Β12. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, δεν υπάρχει μία “σωστή” αντιμετώπιση των μεταναστών; Από ποιους παράγοντες εξαρτάται, κατά τη γνώμη σας, ο τρόπος που αντιμετωπίζουν οι διάφορες χώρες τους μετανάστες;

Β13. Για ποιον λόγο είναι οξύμωρη η φράση “ένταξη δια του αποκλεισμού”;

Γ. Γράφεις κείμενο 400-500 λέξεις με θέμα τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους μετανάστες γενικά. Στη συνέχεια γράφεις πιο συγκεκριμένα για τη θέση που πρέπει να έχουν τα παιδιά μεταναστών στο σχολείο. Μπορείς να αξιοποιήσεις τη δική σου εμπειρία, εφόσον έχεις συμμαθητές παιδιά μεταναστών. (Μήπως έχεις και δεν το ξέρεις;) Το κείμενό σου απευθύνεται σε συνομηλίκους σου και θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου.