ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

της Λένας Παπαδημητρίου στο BHMAGAZINO 28/08/2005

Κείμενο Α

Εν έτει 1961 ο 27χρονος επίκουρος Καθηγητής της Ψυχολογίας στο Γέιλ, Στάνλεϊ Μίλγκραμ, διενήργησε ένα από τα πλέον ανατρεπτικά ψυχολογικά πειράματα του 20ού αιώνα. Σε έναν μεταπολεμικό κόσμο που αναζητούσε απελπισμένα απαντήσεις στις ναζιστικές θηριωδίες το πείραμα του Μίλγκραμ ήρθε να ψηλαφίσει εκ νέου τη σχέση υπακοής - εξουσίας. Στρατολογώντας δεκάδες εθελοντές (η καταχώριση του Πανεπιστημίου του Γέιλ έλεγε: «Σας δίνουμε τέσσερα δολάρια για μία ώρα από τον χρόνο σας»), ο Μίλγκραμ έστησε το απόλυτο «κόλπο». Ο εθελοντής ανελάμβανε τον ρόλο του «δασκάλου». Μαζί του στο πείραμα ένας κύριος με άσπρη ρόμπα (ο υπεύθυνος του πειράματος) και ένας «μαθητής».

Ο εθελοντής «δάσκαλος» εκαλείτο να παίξει με τον «μαθητή» ένα λεκτικό παιχνίδι με ζεύγη λέξεων. Ο «μαθητής» καθόταν σε μια ηλεκτρική καρέκλα σε ένα άλλο δωμάτιο. Σε κάθε λάθος του ο εθελοντής-«δάσκαλος» έπρεπε να πατήσει ένα κουμπί που θα «βομβάρδιζε» με ρεύμα το σώμα του. Με κάθε καινούργιο λάθος η τιμωρία γινόταν πιο βαριά. Η κλίμακα ξεκινούσε από τα 15, ανέβαινε στα 30, 45, και αργά και βασανιστικά άγγιζε ως και τα 450 βολτ. Σιγά σιγά ο μαθητής» άρχιζε να ανασαίνει βαριά, να βγάζει κραυγές, να φωνάζει «σταματήστε επιτέλους, θέλω να βγω από το πείραμα». Όταν ο εθελοντής-«δάσκαλος» άρχιζε να αισθάνεται άβολα με την τιμωρία που έπρεπε να επιβάλει ή ζητούσε να διακοπεί το πείραμα, ο κύριος με την άσπρη ρόμπα τού έλεγε ότι δεν υπήρχε απολύτως κανένα πρόβλημα και του έδινε «εντολή» να συνεχίσει, μεγαλώνοντας την τιμωρία.

Ούτε ο ίδιος ο Μίλγκραμ μπορούσε να το πιστέψει: ένα 65% (!) των εθελοντών συνέχισε να τροφοδοτεί με βολτ το σώμα του άτυχου «μαθητή». Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πείραμα του Μίλγκραμ και ο «μαθητής» και ο κύριος με την άσπρη ρόμπα ήταν ηθοποιοί που έπαιζαν ρόλους. Ηλεκτρική  καρέκλα δεν υπήρχε, ούτε βολτ, ούτε αληθινός πόνος. Μόνο το θλιβερό συμπέρασμα ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες ένας καθημερινός, υγιής άνθρωπος μπορεί να μεταλλαχθεί σε σαδιστικό κτήνος.

Κείμενο Β

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ο αμερικανός ψυχίατρος Ντέιβιντ Ρόσεναν θέλησε να «τσεκάρει» κατά πόσον οι συνάδελφοί του ψυχίατροι ήταν αληθινά σε θέση να ξεχωρίσουν τους έχοντες σώας τας φρένας από τους «τρελούς». Με ένα απλό τρυκ - είπε ότι άκουγε μέσα στο κεφάλι του μια φωνή - πέτυχε την εισαγωγή του σε ψυχιατρική κλινική. Από εκεί και πέρα δεν υποδυόταν τίποτε, η συμπεριφορά του ήταν καθ' όλα «φυσιολογική». Οι ψυχίατροι όμως του είχαν πλέον κολλήσει την ταμπέλα του σχιζοφρενούς. Οι μόνοι που κατάλαβαν το κόλπο ήταν οι άλλοι ασθενείς, οι αληθινοί «τρελοί».

A1. Απαντήστε σύντομα με μια φράση 10-15 λέξεων στις παρακάτω ερωτήσεις:

α) ποιο είναι το θέμα του κειμένου;

β) ποια είναι η άποψη του συγγραφέα;

γ) για ποιο λόγο γράφει το κείμενο; σε ποιους απευθύνεται;

δ) τι είδος κείμενο είναι;

μονάδες __

A2. Για ποιον λόγο έγινε το πρώτο πείραμα; (ποια είναι η υπόθεση που θέλει  να ελέγξει;) Νομίζετε ότι τα ευρήματα δίνουν απάντηση; (έχουν σημασία;)

Α3. Περιγράψτε τη διαδικασία του πρώτου πειράματος από την οπτική του «εθελοντή» δάσκαλου.

Α4. Περιγράψτε τη διαδικασία του πρώτου πειράματος από την οπτική του μαθητή.

Α5. Ποια είναι η αρχική υπόθεση του δεύτερου πειράματος; (Τι θέλει να ελέγξει;) Σε ποιο συμπέρασμα/ πόρισμα καταλήγει;

Α6. Μπορείτε να φανταστείτε αναλυτικότερα τη διαδικασία του δεύτερου πειράματος;

Β1. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία στο πρώτο κείμενο;

Β2. Εξηγήστε τη χρήση εισαγωγικών στο πρώτο κείμενο (υπογραμμισμένα έντονα στοιχεία).

Β3. Να χωρίσετε το πρώτο κείμενο σε τρεις παραγράφους και να εξηγήσετε το κριτήριο σας.

Β4. Να χρησιμοποιήσετε τα παρακάτω επίθετα (που χρησιμοποιούνται στο πρώτο κείμενο ως προσδιορισμοί) σε δικές σας φράσεις κάνοντας νέα δικά σας ονοματικά σύνολα: καθημερινός, αληθινός, θλιβερό, κατάλληλες, άτυχου.

Β5. Να προσεγγίσετε το νόημα των παρακάτω λέξεων του πρώτου κειμένου από τα συμφραζόμενά τους (ακόμα και αν γνωρίζετε τις λέξεις): θηριωδίες, ψηλαφίσει, Στρατολογώντας. Να εξηγήσετε πώς σκεφτήκατε.

Β6. Να ερμηνεύσετε την παρακάτω φράση του πρώτου κειμένου: ο Μίλγκραμ έστησε το απόλυτο «κόλπο».

Β7. Εξηγήστε τη χρήση όλων των εισαγωγικών στο δεύτερο κείμενο (τέσσερις περιπτώσεις).

Γ. Τα κείμενα που διάβασες περιγράφουν πειράματα στα οποία συμμετέχουν άνθρωποι που «εξαπατώνται». Ποια προβλήματα νομίζεις ότι δημιουργεί η διεξαγωγή τέτοιων πειραμάτων; Πόσο θεμιτό είναι να γίνονται, ακόμα και στο όνομα της επιστημονικής γνώσης; Κατά πόσο τα προηγούμενα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους εξαρτώνται από την ιστορική συγκυρία κατά την οποία πραγματοποιούνται τέτοια πειράματα;

Δείκτες Αναγνωσιμότητας των κειμένων, από το http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/foreign/tools/readability/index.html

Αριθμός προτάσεων 22

Αριθμός Λέξεων 407

Αριθμός συλλαβών 889

Λέξεις ανα πρόταση 18.50

Συλλαβές ανα λέξη 2.18

Δείκτης αναγνωσιμότητας Flesch 59.19 αρκετά δύσκολο, Β'-Γ' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας SMOG 12.17 επίπεδο Β' Λυκείου

Δείκτης αναγνωσιμότητας FOG 23.54 αρκετά εύκολο