Τα σκλαβοπάζαρα της μπάλας

Κάτω από το λαμπερό πέπλο του ποδοσφαίρου κρύβεται η εκμετάλλευση φτωχών Αφρικανών και Nοτιοαμερικανών

Του Σπύρου Kαραλη, Καθημερινή, Κυριακή, 13 Νοεμβρίου 2005

Συμπληρώνονται ακριβώς έξι χρόνια από τον Νοέμβριο του 1999, όταν μια καταγγελία που έφθασε στην ιταλική Βουλή έμελε να προκαλέσει τριγμούς και να απομυθοποιήσει το λαμπερό περίβλημα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. H καταγγελία έκανε λόγο για περισσότερους από 5.000 ποδοσφαιριστές, στην πλειοψηφία τους από χώρες της Αφρικής και της Νοτίου Αμερικής, ηλικίας κάτω των 16 ετών, που χρησιμοποιούνταν παράνομα από ερασιτεχνικούς συλλόγους της χώρας. Το γεγονός κατήγγειλε ο πρόεδρος της Ένωσης Επαγγελματιών Ποδοσφαιριστών, Σέρτζιο Kαμπάνα, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για καθαρή περίπτωση «εμπορίου ανηλίκων».

Την ίδια περίοδο στην Ολλανδία, μια άλλη δικαστική έρευνα αποκάλυπτε, ύστερα από σχετικό έλεγχο, δεκαοκτώ ανήλικους παίκτες που είχαν εισέλθει στη χώρα με τουριστικές βίζες οι οποίες είχαν εκδοθεί από συλλόγους, ανάμεσα στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν και δύο εκ των κορυφαίων, η Φέγενορντ και η Aϊντχόβεν. Στην Ολλανδία, η υπόθεση συγκρίθηκε με την αντίστοιχη της Ιταλίας, προκειμένου, όμως, να απενοχοποιηθεί, καλύφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και τη δικαιολογία ότι δεν επρόκειτο για «βάρβαρη διακίνηση παιδιών» αλλά για «προσπάθεια κοινωνικής ένταξης ανηλίκων που εκδιώχθηκαν από τις χώρες τους». Είπαν, δηλ., ότι «οι Ιταλοί ήταν οι απάνθρωποι», ότι «επρόκειτο για διαφορετικές υποθέσεις» και ότι οι ίδιοι το έπραξαν «για ανθρωπιστικούς λόγους». Αυτό που δεν είπαν οι Ολλανδοί, ήταν ότι εφάρμοζαν στα γήπεδά τους τον βασικό άξονα της οικονομίας της αγοράς, που δεν είναι παρά η μείωση του κόστους για περαιτέρω αύξηση των περιθωρίων κέρδους· φθηνό εργατικό (ποδοσφαιρικό) δυναμικό, μεγαλύτερα κέρδη για τις εταιρείες (σύλλογοι). Άλλωστε, η ομογενοποίηση όπως καταγράφεται στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, από την υπόθεση Mπόσμαν και μετά, με τη μετατροπή των συλλόγων σε «χωνευτήρια» (Aρσεναλ, Tσέλσι, Aγιαξ, Παναθηναϊκός, Ξάνθη, Aκράτητος κ.ά.) είναι στην πραγματικότητα αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας ομογενοποίησης και του οικονομικού συστήματος: εξαναγκαστικό ανακάτεμα εθνοτήτων και παραδόσεων, με το πρόσχημα πάντα της ανοχής και της «πολυπολιτισμικότητας», για τη δημιουργία πάμφθηνου εργατικού δυναμικού. Ειδικότερα, πάντως, στην ποδοσφαιρική αγορά, ενδεικτικά της αλλαγής πλεύσης που συντελέστηκε στις εταιρείες είναι ορισμένα στοιχεία που συνέλεξε το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ. Σύμφωνα με αυτά, στα μέσα του ’90 οι προερχόμενοι από τη Μαύρη Ήπειρο παίκτες των ευρωπαϊκών συλλόγων A΄ και B΄ κατηγορίας υπολογίζονταν σε περίπου 350. Έπειτα από πέντε χρόνια ο αριθμός υπερδιπλασιάστηκε, φθάνοντας τους 750, σημειώνοντας αύξηση μεγαλύτερη του 100%. Θύματα της εξέλιξης αυτής, παρά τις λαμπρές εξαιρέσεις, είναι οι νεαροί Αφρικανοί και Nοτιοαμερικανοί που αφήνουν πίσω οικογένειες κυνηγώντας τα όνειρά τους στα γήπεδα της Γηραιάς Ηπείρου.

Κυνηγοί ταλέντων

Στην Αφρική, το κυνήγι ελεφάντων για τους πολύτιμους χαυλιόδοντες έχει προ πολλού απαγορευτεί. Τη θέση του έχει πάρει ένα άλλο κυνήγι μακράν πιο προσοδοφόρο, με θηράματα αυτή τη φορά τα πολλά ταλέντα των 14, 15 και 16 χρόνων, των αφρικανικών χωρών. O Πολ Nτάρμπι, κοινωνιολόγος στο τμήμα Αθλητικής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, περιγράφει τη δομή λειτουργίας των κυνηγών ταλέντων. «Πρόκειται στην πλειοψηφία τους για κοινούς τυχοδιώκτες, που φιλοδοξούν να κάνουν περιουσίες από το εμπόριο ποδοσφαιρικών ταλέντων.

Υποσχόμενοι φήμη και πλούτο, δεν δυσκολεύονται να δεσμεύσουν παιδιά, πολλά εκ των οποίων δεν ξέρουν καν γράμματα. Στην πραγματικότητα ανήκουν σε αυτούς. Μια μοντέρνα εκδοχή σκλαβιάς, από την οποία αποκομίζουν τεράστια κέρδη».

Στην αφρικανική ύπαιθρο και στις νοτιοαμερικανικές παραγκουπόλεις οι κυνηγοί ταλέντων παραμονεύουν έχοντας πίσω τους έναν καλοστημένο μηχανισμό με δίκτυα εισαγωγής και εξαγωγής σε πλήρη ετοιμότητα. Για λίγα ευρώ, μικρά παιδιά θα φθάσουν στα όρια της νομιμότητας στην Ευρώπη, θα δοκιμαστούν σε ομάδες κι αν περάσουν τη δοκιμασία θα παίξουν μπάλα σε συλλόγους όλων των κατηγοριών. Αν όμως, αποτύχουν, τότε με γεωμετρική πρόοδο θα καταλήξουν άνεργοι στα γκέτο, χωρίς άδεια παραμονής και εργασία, απελπισμένοι.

O Σέρτζιο Kαμπάνα, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου στην Ιταλία, μίλησε ευθέως για οργανωμένο κύκλωμα λαθρεμπορίας που συνδέεται άμεσα με το ποδόσφαιρο, κατήγγειλε δε ότι άλλα 5.000 παιδιά, ηλικίας 6 έως 16 ετών, ήταν έτοιμα να καταφθάσουν με ταξιδιωτικά έγγραφα που θα προμηθεύονταν από συλλόγους. Το συγκεκριμένο γεγονός απασχόλησε την OYEΦA και τον Σουηδό πρόεδρό της, Λέναρντ Γιόχανσον, ο οποίος στηλίτευσε τα κυκλώματα, κλείνοντας όμως παράλληλα τα μάτια σε ό,τι συμβαίνει...