|
|
|
|
| ||||||
|
Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, αποσπάσματα (μετάφραση Κωστή Μ. Κωβαίου, Βιττγκενστάιν, Στοχασμοί, στιγμή, 2007) [φιλοσοφία] Στη φιλοσοφία μόνο από τη φλυαρία πρέπει κανείς να φυλάγεται. [90.34] Ένα σημαντικό μέρος της τέχνης του φιλοσόφου είναι να μην ανακατεύεται με ερωτήματα που δεν τον αφορούν. [91.34] Η φιλοσοφία μπορεί να ξεκινάει από τον κοινό νου, αλλά δεν μπορεί να παραμείνει κοινός νους. Εδώ που τα λέμε, ούτε καν μπορεί να ξεκινάει από τον κοινό νου, διότι δουλειά της φιλοσοφίας είναι να σε απαλλάσσει από προβλήματα τα οποία δεν υφίστανται για τον κοινό νου. Από κανέναν φιλόσοφο δεν λείπει ο κοινός νους στην καθημερινή ζωή. [92.34] Μην χρησιμοποιείται τον κοινό σας νου σαν ομπρέλα. Όταν μπαίνετε σ' ένα δωμάτιο για να φιλοσοφήσετε, μην τον αφήνετε έξω, αλλά να τον παίρνετε μαζί σας. [93.34]
[βεβαιότητες] Το ότι για μένα κάτι μένει ακλόνητο δεν οφείλεται στη βλακεία ή στην ευπιστία μου. [124.40] Στη βάση της καλά θεμελιωμένης πίστης βρίσκεται η αθεμελίωτη πίστη. [124.40] Η ζωή μου συνίσταται στο ότι είμαι ευχαριστημένος με ορισμένα πράγματα. [126.40] Είναι μέρος της λογικής των επιστημονικών μας ερευνών το ότι όντως δεν αμφιβάλλουμε για ορισμένα πράγματα. [127.40] Δεν κλείνεις όμως έτσι τα μάτια σου μπρος στην αμφιβολία, όταν είσαι βέβαιος; - Είναι κλεισμένα. [128.40] Δεν πρέπει να κόψω το κλαδί πάνω στο οποίο κάθομαι. [129.40] Ο σκεπτικισμός δεν είναι μη ανασκευάσιμος, αλλά προφανής ανοησία, όταν επιμένει να αμφιβάλλει εκεί όπου δεν μπορεί να υπάρξει ερώτημα. Γιατί αμφιβολία υπάρχει εκεί όπου υπάρχει ερώτημα· και ερώτημα εκεί όπου υπάρχει απάντηση· και απάντηση εκεί όπου κάτι μπορεί να λεχθεί. [130.40] Αν θέλω η πόρτα να περιστρέφεται, οι μεντεσέδες πρέπει να είναι σταθεροί. [131.40]
[γλώσσα] Τα όρια της γλώσσας μου σημαίνουν τα όρια του κόσμου μου. [147.43] Το νόημα του κόσμου βρίσκεται έξω από τον κόσμο. Στον κόσμο τα πάντα είναι όπως είναι, τα πάντα συμβαίνουν όπως συμβαίνουν· μέσα στον κόσμο δεν υπάρχει αξία – κι αν υπήρχε, δεν θα είχε αξία. [149.43] Μέσα στην πρόταση ένας κόσμος συντίθεται πειραματικά. [155.44] Εκείνο που ανήκει στην ουσία του κόσμου η γλώσσα δεν μπορεί να το εκφράσει. Γι' αυτό η γλώσσα δεν μπορεί να πει “Πάντα ρει”. Η γλώσσα μπορεί να πει μονάχα εκείνο που θα μπορούσαμε να φανταστούμε και αλλιώς. [156.44] Αυτό που ανήκει σε ένα γλωσσικό παιχνίδι είναι ένας ολόκληρος πολιτισμός. [158.45] Ο λόγος είναι προϊόν πολιτισμού. “Εν αρχή ην η πράξις”. [159.45] Το ανείπωτο (εκείνο που μου φαίνεται μυστηριώδες και που δεν είμαι σε θέση να εκφράσω) είναι ίσως το πλαίσιο μέσα στο οποίο αποκτά νόημα εκείνο που μπορώ να εκφράσω. [173.47] Δεν μπορούμε να σκεφτούμε αυτό που δεν μπορούμε να σκεφτούμε (αν τ) ούτε λοιπόν να πούμε αυτό που δεν μπορούμε να σκεφτούμε. [174.47] Αυτό που μπορεί να δειχθεί δεν μπορεί να λεχθεί. [176.47] Γι' αυτό που δεν μπορούμε να μιλάμε θα πρέπει να σωπαίνουμε. [178.48] Δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τη γλώσσα για να βγω έξω από τη γλώσσα. [179.48] Χρειάζεσαι νέα εννοιολογικά γυαλιά. [182.48] Η πρόταση δεν είναι μίγμα λέξεων. [191.49] Μόνο στην πρακτική μιας γλώσσας μπορεί μια λέξη να έχει σημασία. [193.50] Η πρόταση στέκεται απέναντί μας σαν δικαστής κι εμείς νιώθουμε υπεύθυνοι απέναντί της. - Είναι σαν να απαιτεί να την παραβάλουμε προς την πραγματικότητα. [204.52] Με το να δεχόμαστε μια πρόταση ως αυτονόητη, την απαλλάσσουμε από οποιαδήποτε ευθύνη απέναντι στην εμπειρία. [206.52] Το νόημα της πρότασης είναι ο σκοπός της. [209.53] Την ίδια πρόταση μπορούμε να τη μεταχειριστούμε άλλοτε ως κάτι που ελέγχουμε διά της εμπειρίας, και άλλοτε ως κανόνα ελέγχου. [212.53]
[λογική] Η λογική δεν είναι μάθηση, αλλά το αντικαθρέφτισμα του κόσμου. Η λογική είναι υπερβατική. [240.57] Το ότι η λογική είναι a priori συνίσταται στο ότι δεν μπορούμε να σκεφτούμε παράλογα. [246.58] Αν χρησιμοποιείς τεχνάσματα στη λογική, ποιον άλλο θαρρείς ότι εξαπατάς εκτός από τον εαυτό σου; [249.58] Δεν υπάρχουν εκπλήξεις στη λογική. [250.58] Κάθε ερώτημα υποδηλώνει μια μέθοδο αναζήτησης. [254.59] Πρόβλημα είναι αυτό που μπορείς ν' αντιμετωπίσεις. [255.59] Αν η απάντηση δεν μπορεί να μπει σε λόγια, ούτε η ερώτηση μπορεί. [256.59]
[μαθηματικά] Για τα μαθηματικά γνωρίζουμε τόσα όσα και ο Θεός. [284.64] Δεν γράφουμε μαθηματικά· κάνουμε μαθηματικά. (Γι' αυτό ακριβώς δεν μπορούμε να “σαλιαρίζουμε” με τα σημεία των μαθηματικών). [285.64] Η αριθμητική δεν μιλάει για αριθμούς, δουλεύει με αριθμούς. [286.64] Το θεμέλιο της αριθμητικής το βάζεις διδάσκοντας την. [287.64] Ο μαθηματικός είναι εφευρέτης· όχι εξερευνητής. [288.64] [Στα μαθηματικά] δεν αναζητούμε· κατασκευάζουμε. Στη διαδικασία μας οδηγούμαστε από κάτι σχεδόν αισθητικό. [289.64] Αυτό που μια μαθηματική πρόταση λέει είναι πάντοτε εκείνο που η απόδειξή της αποδεικνύει. [290.64]
[ζωή] Ο άνθρωπος είναι ο μικρόκοσμος. Είμαι ο κόσμος μου. [302.67] Καμιά κραυγή οδύνης δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη απ' την κραυγή ενός ανθρώπου. [304.67] Το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους προέρχεται από το γεγονός ότι είμαστε αποκομμένοι ο ένας από τον άλλο. Γιατί δεν θέλουμε ο άλλος να κοιτάει μέσα μας· δεν είναι ωραίο αυτό που θα δει. [305.67] Για να ζω ευτυχισμένα, πρέπει να βρίσκομαι σε συμφωνία με τον κόσμο. Αυτό σημαίνει “να είσαι ευτυχισμένος”. [316.69] Ο κόσμος του ευτυχισμένου είναι διαφορετικός από τον κόσμο του δυστυχισμένου. Ο κόσμος του ευτυχισμένου είναι ένας ευτυχισμένος κόσμος. [317.69] Η μόνη ευτυχισμένη ζωή είναι εκείνη που μπορεί να παραιτηθεί απ' τις χαρές της ζωής. [318.69] Η ζωή της γνώσης είναι η ζωή που μένει ευτυχισμένη παρά τη δυστυχία του κόσμου. [319.69] Όποιος είναι ευτυχισμένος δεν μπορεί να φοβάται. Ούτε μπροστά στον θάνατο. [320.69]
|
|
